Istorija srpskohrvatskog jezika
Istorija srpskohrvatskog jezika poklopila se sa rumenilom ilirskog pokreta i romantičarskom nacionalizmom. S obzirom na ime koje ovaj jezik dobija u 19. veku. [1] U stvari, jezik ima ozbiljnu pozadinu.
Već krajem 12. veka, u Bosni se do 15. veka upotrebljava specifičan zetsko-humski pravopis. Njegovo pismo je bosančica. 16. stoljeće je vrijeme dubrovačka književnost. Obnova pećke patrijaršije sa bosanskim elajetom stvara stvarnu prijetnju pozicioniranja Habsburške Hrvatske uoči dugog rata. Ovo je vreme kontrareformacije. Kongregacija odlučuje da se suprotstavi osmanskoj pretnji preostaloj Hrvatskoj nakon poražene mohačke bitke. Katolička propaganda na Balkanu stvara popularni književni jezik za Hrvate, Srbe i Bugare - ilirski jezik (južnoslovenski).
U 19. veku, posle mađarske revolucije (1848) Bečki sud vidi u lice ujedinjenih južnih Slavena protivtežu koja će spasiti Austrijsko carstvo od Mađara i sačuvati je u budućnosti. Tako je potpisan Bečki književni dogovor. [2] U međuvremenu, jezik i pismenost Bugara i Srba u današnjoj Vojvodini iskusili su snažan ruski uticaj u 18. veku, posle čuvenih popravki knjiga i uvođenja nove civilne ruske ćirilice. Na ovaj način, slovenosrpski jezik u Vojvodini je sasvim drugačiji od onog koji pokušava da nametne Vuka Karadžića i koji je praktično srpskohrvatski.
Ime i predistorija uredi
Jezik od početka Novog vijeka, sa prvim izdancima komparativne lingvistike, ima političko ime u antičkom kontekstu.
Sa početkom štampanja, ćirilično pismo je zvao Gijome Postelja - srpsko pismo (1538). Hrvatska glagoljica je tada postala poznata kao jeronimica — od Jeronim Stridonski ili ilirica. [3]
Papa Grgur XIII je odlučio, u svrhu katoličke propagande, da otvori ćiriličnu štampariju u Rimu 1578. odmah nakon ubistva Mehmed-paše Sokolovića. Tada su Papinska država i Kongregacija bili potpuno svjesni ilirskih zemalja - Srbije, Bugarske, Vlaške, Moldavije i Moskovije. [4] Interesantan detalj je da ćirilična pisma dobijaju papski i italijanski naziv „srpski” u vreme uvođenja gregorijanskog kalendara. [5]
Još jedan interesantniji detalj iz prve polovine 16 vijeka bio je, prije obnove Pećke patrijaršije, da su u jezičkom planu Bugari poznati kao Raci i da su bili drugi narodi Srba. Ovo je izričito zabeleženo u prvoj svetskoj lingvističkoj enciklopediji — „Mithridates: De differentia linguarum, tum veterum, tum que hodie apud diversas nations in toto orbe terrarium in usu sunt” od Konrad Gesner (1555) /Enciklopedija pod Bugarima razume Povolške Bugare/ i „De ratione communi omnium linguarum & literaru(m)” od Teodor Biblijander (1548). [6][7]
Faust Vrančić uvodi termin dalmatinski jezik (1595). [8] Bartol Kašić zamjenjuje ga ilirskim jezikom u svrhu latinizacije i prihvatanje Unije od strane Srba i Bugara.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Ime jezika je kontroverzno, poput staroslovenskog, koje se u Bugarskoj smatra starim bugarskim, a ne samo.
- ^ TUMAČENJA BEČKOG KNJIŽEVNOG DOGOVORA
- ^ „BЪLGARSKIЯT EZIK V PREDISTORIЯTA NA KOMPARATIVNATA LINGVISTIKA I V EZIKOVIЯ SVЯT NA RANNIЯ EVROPEЙSKI MODERNIZЪM; str. 66” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 21. 06. 2018. g. Pristupljeno 27. 07. 2019.
- ^ U Slavia Orthodoxa postoje tri verzije književnog jezika - ruski, srpski i vlaško-moldavski. Vlaško-moldavski književni jezik do 17. veka je praktično srednjobugarski. U Slavia Latina ima još tri književne verzije - češki, slovenački (koruški) i hrvatski. Samo posljednji je razvoj hrvatske glagoljice.
- ^ „BЪLGARSKIЯT EZIK V PREDISTORIЯTA NA KOMPARATIVNATA LINGVISTIKA I V EZIKOVIЯ SVЯT NA RANNIЯ EVROPEЙSKI MODERNIZЪM; str. 67-68” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 21. 06. 2018. g. Pristupljeno 27. 07. 2019.
- ^ „BЪLGARSKIЯT EZIK V PREDISTORIЯTA NA KOMPARATIVNATA LINGVISTIKA I V EZIKOVIЯ SVЯT NA RANNIЯ EVROPEЙSKI MODERNIZЪM; str. 11-14; str. 19-20 i str. 81-82” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 21. 06. 2018. g. Pristupljeno 27. 07. 2019.
- ^ Oba rada su nastala tokom Reformacije i tokom Tridentski sabor.
- ^ „BЪLGARSKIЯT EZIK V PREDISTORIЯTA NA KOMPARATIVNATA LINGVISTIKA I V EZIKOVIЯ SVЯT NA RANNIЯ EVROPEЙSKI MODERNIZЪM; str. 20-22” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 21. 06. 2018. g. Pristupljeno 27. 07. 2019.