Kalmi Baruh

Kalmi Baruh
Kalmi Baruh
	Kalmi Baruh
Lični podaci
Datum rođenja	25. decembar 1896. (127 god.)
Mesto rođenja	Sarajevo, Austrougarska
Datum smrti	1945.
Mesto smrti	logor Bergen-Belzen,

Kalmi Baruh (šp. Kalmi Baruh, fr. Kalmi Baruch; Sarajevo, 25. decembar 1896 — logor Bergen-Belzen, 1945) je pionir jugoslovenske hispanistike i sefardistike, te međunarodno priznati naučnik iz oblasti jevrejsko-španskog jezika.

Život i aktivnosti

Rodio se u Sarajevu 1896, kao potomak jedne od najstarijih sefardskih porodica u Bosni. Osnovnu školu pohađao u Višegradu, današnja Republika Srpska, a gimnaziju u Sarajevu. Doktorirao u Beču 1923. god. - (nem. Der Lautstand des Judenspanischen in Bosnien (Razvojno stanje glasova jevrejsko-španskog jezika u Bosni)). Posle živi u Berlinu, Parizu, Madridu i Zagrebu, te se vraća u Sarajevo gde je službovao kao profesor u I sarajevskoj gimnaziji. Bio jedini sefardski stipendista balkanskog poluostrva od strane španske Vlade za post-doktorat u madridskom Centru za istorijske studije (1928/1929). Dugogodišnji saradnik više jugoslovenskih i evropskih časopisa iz oblasti filologije i književnosti kao na primer: Srpski književni glasnik i Misao, oba iz Beograda, Revista de filología española (Madrid) .... Delovao i sa beogradskim Balkanskim institutom i Univerzitetom, te sa Španskom kraljevskom akademijom. Prevodio sa španskog na srpski (Enrike Lareta: Slava don Ramira (jedan život u doba Filipa II) Narodna prosveta, Beograd, 1933; Hose Eustasio Rivera: Vrtlog, Minerva, Subotica-Beograd, 1953. ...). Priređivao prikaze i književnu kritiku savremene španske književnosti. Objavljivao radove o jezičkoj komparatistici, udžbenicima i naučnim radovima iz oblasti filologije, sa naglaskom na romanistiku. Prikupljao, po mestima širom Bosne, Prištini i Skoplju, dokumentovao i naučno istraživao jezičke forme i romanse jevrejsko-španskog jezika. Jedan od stubova sarajevskog progresivnog Pregleda. Bio autoritativni oslonac lokalnim kongregacijskim časopisima Jevrejski život i Jevrejski glas, kao i kulturno-prosvetnoj ustanovi La Benevolencija. Sarađivao je sa prof. Himenes Kabaljerom (Ernesto Giménez Caballero), Prof. Džonsonom, Ivom Andrićem, Isidorom Sekulić, Žakom Konfinom, Stanislavom Vinaverom, Jovanom Kršićem, Moricom Levijem, Laurom Papo (Bohoretom).... Govorio desetak jezika, dok je radove objavljivao uglavnom na srpskom, zatim i na jevrejsko-španskom, španskom, francuskom i nemačkom.

Tridesetih godina prošlog veka bio eminentan i aktivan intelektualac, napredne orijentacije, Sarajeva i čitave Kraljevine Jugoslavije. Posebno se zalagao za socijalno ugrožene učenike, kulturno uzdizanje radnika, međukonfesionalnu toleranciju i borbu protiv antisemitizma, te berezervnu podršku republikancima Građanskog rata u Španiji.

Stradao u nemačkom nacističkom koncentracionom logoru Bergen-Belzen.

Dela

Najpoznatiji radovi:

Španske romanse bosanskih Jevreja (Spanish Ballads of the Bosnian Jews);
El Judeo-Español de Bosnia;
Jevreji na Balkanu i njihov jezik;
Španija u doba Majmonidesovo;
Španija Filipa II;
Španija u književnosti jedne generacije;
Miguel de Unamuno;
Islamski izvori Danteove Božanske komedije.

Bibliografija

Kompetentna međunarodna štiva iz oblasti ladino kulture i jevrejsko-španskog jezika obuhvataju Baruhovu bibliografiju. 1971. Pensilvanijski univerzitet iz Filadelfije objavljuje njegov Spanish Ballads of the Bosnian Jews uz propratne tekstove Prof. Armistead/Prof. Silverman. U Srbiji, o Kalmiju Baruhu posebno su pisali: Ivo Andrić, Krinka Vidaković Petrov, Predrag Palavestra, Hana Has (Levi) i Ivan Ninić/Aleksandar Nikolić.

Reference

Posebna izdanja sabranih Baruhovih radova:

Kalmi Baruh - Eseji i članci iz španske književnosti, Svjetlost, Sarajevo, 1956;
Kalmi Baruh - Izabrana djela, Svjetlost, Sarajevo, 1972;
Kalmi Baruh - Selected Works on Sephardic and Other Jewish Topics, Shefer Publishers; Moshe David Gaon Center for Ladino Culture, Јерусалим, Израел, 2005. и. 2007. ISBN 978-965-90790-0-1.; 978-965-90790-1-8.