Kamenički park
Kamenički park je park u Sremskoj Kamenici, koji od decembra 2008. godine ima status spomenika prirode i pod zaštitom je države.[1] To je najveći novosadski park, koji se nalazi na desnoj obali Dunava, naspram Štranda i Ribarskog ostrva, i zauzima površinu od oko 20 ha.[2] Kamenički park zajedno sa Dvorcem Marcibanji-Karačonji predstavlja nepokretno kulturno dobro kao prostorna kulturno-istorijska celina od velikog značaja.
| Kamenički park | |
|---|---|
| |
| Položaj | |
| Mesto | Sremska Kamenica |
| Opština | Petrovaradin |
| Država |  Srbija
|
| Karakteristike | |
| Površina | oko 20 ha |
| Tip parka | park-šuma |
| Zaštita i posećenost | |
| Godina izgradnje | 19. vek |
| Otvoren | cele godine |
| Ostalo | |
| Veb prezentacija | nema |
Istorijat uredi
Nastanak parka je u bliskoj vezi sa izgradnjom dvorca, smeštenog u donjem delu Kamenice. Dvorac je počeo da gradi grof Ištvan Marcibanji, savetnik Marije Terezije, koji je kupio kameničko vlastelinstvo od barona Ifelina 10. septembra 1758.[3] Izgradnja dvorca je počela krajem 18. veka (prema jednim podacima 1793, a prema drugim 1797. godine), a današnji oblik je dobio 1834. Polovinom 19. veka preuzela ga je porodica Karačonji, nakon što se grofica Marija Marcibanji udala za grofa Gvida Karačonjija iz Beodre (današnje Novo Miloševo) i u vlasništvu te porodice je ostao sve do kraja Prvog svetskog rata.[4]
Grof Karačonji je želeo da u okolini dvorca izgradi zelenu površinu po uzoru na engleske pejzažne parkove.[5] Angažovao je stručnjake iz oblasti hortikulture i tom prilikom je zasađeno drveće iz svih delova sveta, napravljeno je šetalište uz Dunav, staze za jahanje, veštačko jezero, česme, kamene klupe, žardinjere sa cvećem, a postavljeno je i nekoliko skulptura od kojih su neke sačuvane do danas.[4] Među njima se posebno izdvajaju skulpture „Pet glava“ na Brežuljku ruža (nem. Rosenhügel), „Pompejski stub“, „Sfinga“, „Adam i Eva“ i „Ležeća devojka“.
Nakon završetka Prvog svetskog rata dvorac i park su postali vlasništvo Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Džon Frotingem, major američke i pukovnik srpske vojske, i njegova supruga Jelena Lozanić su 1919. godine ovde osnovali Dom srpsko-američkog prijateljstva. U okviru njega je dugo vremena funkcionisalo sirotište i škola. Frotingem je 1929. kupio dvorac, pomoćne zgrade i 18 jutara parka i osnovao Zadužbinu Džona V. Frotingema.[6]
U periodu između dva rata park je promenio nekoliko vlasnika i u njemu su redovno održavani đurđevdanski uranci. U to vreme je postao i prilično zapušten, a Kraljevska banska uprava je zabranila parcelisanje, prodaju, ograđivanje parka i seču drveća. Tokom Drugog svetskog rata u njemu je podignuto osam betonskih bunkera okrenutih prema Novom Sadu.[6]
Kasnije su dvorac i park postali društvena svojina. U parku je, neposredno iznad dvorca, 1961. izgrađena škola „Jovan Jovanović Zmaj“. Na ovom području je 1968. sniman film „Čuvari zamka“ (engl. Castle Keep), a tokom 1970-ih i televizijska serija „Neven“.[6]
U periodu između 1973. i 1975. u Kameničkom parku je 1975. godine izgrađeno Dečje selo „Dr Milorad Pavlović” kao ustanova za smeštaj dece bez roditeljskog staranja. Dok su trajali radovi na izgradnji Mosta slobode delimično je promenjen izgled parka, odnosno konfiguracija terena, raskrčena je šuma i promenjen tok nekoliko potoka.[7]
Flora i fauna uredi
Približno 2/3 parka je pod šumom,[8] a evidentirano je ukupno 88 vrsta zimzelenog i listopadnog drveća.[9] Posebno se ističu dva hrasta medunca stara oko 200 godina.[8] Osim drveća, prisutan je i veliki broj drugih biljnih vrsta.[10]
U parku je evidentirano 86 vrsta ptica,[11] kao i određeni broj sisara, gmizavaca, vodozemaca, paukova, insekata, puževa, školjki itd.
Galerija uredi
-
Dvorac Marcibanj-Karačonji -
Skultura Pet glava -
Skulptura Sfinga -
Bunker iz 2. svetskog rata
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ „***”. Službeni list Grada Novog Sada. godina XXVII, broj 54: 1454—1456. 30. 12. 2008.
- ^ „Green Book”. web.archive.org. 2018-07-09. Arhivirano iz originala 09. 07. 2018. g. Pristupljeno 2022-03-17.
- ^ „Istorija – pre parka”. Arhivirano iz originala 10. 01. 2011. g. Pristupljeno 9. 2. 2011.
- ^ a b „Istorija – grofovski park”. Arhivirano iz originala 10. 01. 2011. g. Pristupljeno 9. 2. 2011.
- ^ „Kamenički park kao spomenik prirode”. Pristupljeno 9. 2. 2011., dnevni list Danas
- ^ a b v „Istorija – narodni park”. Arhivirano iz originala 10. 01. 2011. g. Pristupljeno 9. 2. 2011.
- ^ „Uticaj na konfiguraciju”. Arhivirano iz originala 09. 01. 2011. g. Pristupljeno 9. 2. 2011.
- ^ a b „Drveće”. Arhivirano iz originala 09. 01. 2011. g. Pristupljeno 9. 2. 2011.
- ^ „Spisak drvenastih biljaka”. Arhivirano iz originala 10. 01. 2011. g. Pristupljeno 9. 2. 2011.
- ^ „Lekovite i otrovne biljke”. Arhivirano iz originala 09. 01. 2011. g. Pristupljeno 9. 2. 2011.
- ^ „Ptice Kameničkog parka”. Arhivirano iz originala 01. 02. 2016. g. Pristupljeno 9. 2. 2011.
- ^ „Gljive Kameničkog parka”. Arhivirano iz originala 09. 01. 2011. g. Pristupljeno 9. 2. 2011.
