Karapandžići
| Karapandžići i Aleksijevići od Karapandže | ||||||||||||||
|
Karapandžići su bili beratlijski nahijski knezovi (do 1807) i vojvode krajinske nahije (od 1807. do 1811) sa sedištem u Negotinu.[2].
Poreklo uredi
Karapandžići su bili nahijski knezovi, „baš-knezovi“ u negotinskoj krajini sa sedištem u Negotinu. Pored naslednih knezova ih porodice Karapandžić, koji su imali berat, bio je još jedan knez u negotinskoj krajini, koji je biran, a sedište mu je bilo u Kladovu. Krajina je imala privilegije koje su se zvale „vlaški status“.
Knez Ilija Karapandžić imao je brata Stanka koji je imao sinove Perču i Mihaila - Mišu i kćerku Nucu (nadimak). Nakon uslaska krajine u sastav Srbije 1807. Mihailo - Miša Karapandžić postao je vojvoda krajinske nahije. Posle njegove smrti 1811. za vojvodu krajinske nahije postavljen je dotadašnji banjski vojvoda Hajduk-Veljko Petrović.
Obor-knez Jovan Karapandžić uredi
Obor-knez krajinske nahije Jovan Karapandžić imao je sinove Iliju, Stanka i Rastka.[3].
Obor-knez Ilija Karapandžić (- oko 1785) uredi
Knez Ilija Karapandžić imao je brata kneza Stanka Karapandžića i sestru Veliku udatu Lazarević. Ilija Karapandžić bio je krajinski knez od 1754 do 1785. godine. Prema jednom izvoru Ilija Karapandžić dobio je 1754. ferman (berat) od sultana Abdul Hamida, kojim je bio naimenovan za naslednog oberkneza (bega ili baš-kneza)[4].
Posle smrti Ilije Karapandžića, prema običaju, obor-knez krajinski, postao je njegov mlađi brat Stanko Karapandžić.[5].
Obor-knez Ilija Karapandžić imao je sa ženom Sarom sinove Nikolu i Mihaila i kćerku Jelisavetu.[6].
Obor-knez Nikola I. Karapandžić, Aleksijević od Karapandže (- oko 1820) uredi
Nikola Nikolče Karapandžić, živeo je u Beloj Crkvi u Banatu, odakle je došao u Negotin oko 1815, da bi nakon smrti strica Stanka, braće od strica Petra - Perče i Mihaila - Miše, bratanca Nikole Nikolče P. Karapandžića, zeta Danila Aleksijevića i brata od tetke Jakova Lazarevića (oko 1815), bio oknežen za obor-kneza krajinskog.
Nikola I. Karapandžić bio je oženjen Persidom Nešić iz Temišvara, sestrom auditora Nešića. U Temišvaru priznato plemstvo pod „Aleksijević od Karapandža“. Imali su sina Dimitrija i kćerku Anu[7].
Posle smrti Nikolina, njegova udovica Persida ostala je sa decom u Negotinu, gde se udala za Pešekova. Posle toga je njen brat auditor Nešić uzeo decu kod sebe u Temišvar pod prezimenom Aleksijević od Karapandža, kako je stajalo u plemićkoj diplomi njihovog oca [8].
Major Dimitrije N. Karapandžić-Nešić, Aleksić od Karapandže uredi
Austrijski graničarski kapetan Dimitrije sin Nikole I. Karapandžića i Perside Nešić iz Vršca, imao je sina Nikolu Nikolču. Sa službom bio je u regimenti u Vračevom Gaju kod Bele Crkve.
Nikola Nikolče D. Karapandžić uredi
Nikola Karapadžnić, sin Dimitrija i unuk obor-kneza Nikole I. Karapandžića, živeo je u XIX veku u Beloj Crkvi.
Ostaje pitanje da li je on austrougarski general Nikola Karapandža od Krajine Nikolaus Karapancsa Edler von Kraina (14.5.1860 - 14.11.1925).
Mihailo I. Karapandžić uredi
Mihailo I. Karapandžić bio je mlađi sin obor-kneza Ilije Karapandžića. Poginuo 1813. kod Negotina. Nema potomstva.
Popovići uredi
Jelisaveta Karapandžić, kćerka obor-kneza Ilije Karapandžića, bila je udata za Fotu Popovića u Oršavi[9].
Obor-knez Stanko Karapandžić (- oko 1804) uredi
Obor-knez Stanko Karapandžić imao je brata Iliju Karapandžića, sinove Petra - Perču i Mihaila - Mišu Karapandžiće, kćerku Katarinu - Nucu udatu Aleksijević, i sestru Veliku udatu Lazarević.
Obor-knez Stanko Karapandžić postao je krajinski knez posle smrti brata Ilije, ali ga je sa tog mesta zbacio zet Danilo Aleksijević, koji je bio u dogovoru sa odmetnutim vidinskim janičarima. Kasnije 1796, turska vlast je savladala vidinske janičare, Danilo Aleksijević je pogubljen, a Stanko Karapandžić vraćen na mesto obor-kneza krajinskog.
Obor-knez Petar - Perča S. Karapandžić (- 1807) uredi
Knez Perča Karapandžić, sin Stanka Karapandžića, bio je oženjen Milenom Karapandžić. Perča Karapandžić je zajedno sa bratom Mihailom Mišom Karapandžićem prebegao Karađorđu 1807. godine i nastanili su se u Poreču. Perča je umro u Poreču, a njegova udovica Milena Karapandžić se udala za požarevačkog i porečkog vojvodu Milenka Stojkovića.[10]
Obor-knez Perča Karapandžić imao je jednog sina Nikola - Nikolča Karapandžić.
Obor-knez Nikola - Nikolče P. Karapandžić (- 1813) uredi
Obor-knez Nikola Karapandžić bio je sin obor-kneza Petra Perče Karapandžića.
Kada je u Negotinu 1811. umro vojvoda negotinske krajine i Ključa Mihailo Karapandžić, stric Nikole Karapandžića, vojvoda krajinski postao je Hajduk Veljko Petrović.
Kada su 1813. Turci osvojili Srbiju, ljudi iz Krajine, doveli su iz Oršave Nikolu Karapandžića koji tada bude oknežen za obor-kneza Negotinske krajine.
Međutim, kada se vraćao u Oršavu po majku Milenu i strinu Saru da ih dovede u Negotin, ubili su ga na putu Arnauti, koji su tada pljačkali pored Dunava [11].
Vojvoda krajinski Mihailo S. Karapandžić (- 1811) uredi
Knez Mihailo Karapandžić je zajedno sa bratom Perčom prebegao Srbima 1807, godine, i živeo je do 1810. u Poreču. Postavljen je za vojvodu Negotinske krajine i Ključa 1810. kada je srpska vojska zauzela Negotin.. Mihailo Karapandžić bio je oženjen Sarom Karapandžić. Mihailo Karapandžić umro je 1811. godine u Negotinu. Vuk Stefanović Karadžić bio je u prijateljskim odnosima i redovnoj prepisci sa Sarom Karapandžić.[12].
Vojvoda Mihailo Karapandžić nije imao dece.
Posle smrti vojvode krajinske nahije Mihaila Miše Karapandžića 1811, za vojvodu krajinske nahije imenovan je 21. avgusta 1811 [13]) Hajduk Veljko Petrović.
Porodica Katarine Aleksijević, rođ. S. Karapandžić uredi
Katarina Karapandžić, kćerka obor-kneza Stanka Karapandžića bila je udata za obor-kneza Danila Aleksijevića.
Obor-knez Danilo Aleksijević (-1798) uredi
Danila Aleksijevića Karapandžići su smatrali za uzurpatora. Rodom iz Srema iz sela Vojci, odakle je oko 1770. prešao u Srbiju u krajinu, gde je postao pisar kod obor-kneza Ilije Karapandžića. Nakon smrti kneza Ilije Karapandžića oženio se njegovom udovicom. U dogovru sa Turcima uspeo je da izdejstvuje da Stanko Karapandžić, mlađi brat Ilije Karapandžića bude smenjen sa položaja krajinskog kneza, a da za kneza krajinskog postave njega [14]. Međutim, posle nekog vremena umrla je njegova žena, udovica kneza Ilije i Danilo se uplašio da ga Karapandžići ne izbace iz kuće i oduzmu mu kneštvo. Zbog toga Danilo se, protivno volji Stanka Karapandžića oženi njegovom kćerkom koja je imala nadimak Nuca. Protivno volji Karapandžića, za ovaj brak Danilo se dogovorio sa turskom vlašću i dobio odobrenje nadležnog vidinskog episkopa.
Kada je došlo do austrijsko-turskog rata obor-knez Danilo Aleksijević je 1788. postavljen od strane austrijske komande za komesara u Negotinu, zaduženog za intendantske poslove, nabavku hrane i dr. za vojsku.
Po završetku rata 1791, nadajući se da će od Austrije, za zasluge u ratu, dobiti spahiluk, prešao je nazad u Austriju, u Banat. Međutim, za zasluge nije dobio spahiluk, već samo ugarsko plemstvo bez prihoda. Prešao je, izgleda na osnovu nekih dogovora sa Pazvan ogluom, ponovo u Negotin, gde je u to vreme obor-knez ponovo bio Stanko Karapandžić. Međutim, pošto je Aleksijević imao dobre veze sa odmetnutim vidinskim janičarima na čijem čelu je bio Pazvan-oglu, ponovo je dobio kneštvo u krajini, a knez Stanko je ponovo razrešen. Kada je turska centralna vlast savladala vidinske janičare 1796. i uhapsila Pazvan-oglua, onda su Karapandžići turskoj vlasti tužili Aleksijevića, koji je na osnovu presude i pogubljen.
Danilo Aleksijević je predao turskoj vlasti svu svoju gotovinu da bi izbegao mučenje i pogubljen je po zapovesti Hadži-Mustafa paše 2. juna 1798.[15].
Tada je obor-knez Stanko Karapandžić vraćen na svoje kneštvo [14].
Obor-knez Danilo Aleksijević imao je sa Sarom Karapandžić, udovicom obor-kneza Ilije Karpandžića sina Petra - Penku Aleksijevića, koji je bio oženjen Marijom rođ. Biberlija.
Petar Aleksijević (1787-?) uredi
Petar Penka Aleksijević bio je sin Danila Aleksijevića i Sare Karapandžić, udovice obor-kneza Ilije Karapandžića.
1813. došao je sa bratom po majci Nikolom Karapandžićem u Temišvar, gde im je priznato ugarsko plemstvo. Petar se u Vršcu oženio kćerkom bivšeg varoškog sudije Biberlije, Marijom. Potom sa bratom koji se oženio Persidom Nešić, sestrom auditora Nešića otišao u Oršavu, gde je Nikola kupio kuću.[16]
Potomstvo Velike Lazarević, rođ. Karapandžić uredi
Obor-knez Stanko Karapandžić imao je sestru Veliku udatu za Lazarevića. Njihovi sinovi su Jakov i Lazar. Feliks Kanic delu „Srbija“ kaže za Lazarevića „prava patricijska kuće Lazarevića iz Negotina"[17].
Obor-knez Jakov Lazarević (- oko 1815) uredi
Posle smrti obor-kneza Nikole Nikolče Karapandžića 1813. na mesto kneza negotinskog bude oknežen sestrić obor-knezova Ilije i Stanka Karapandžića Jakov Lazarević[18].
Međutim, obor-knez Jakov Lazarević ubrzo je umro, a na njegovo mesto došao je Nikola Karapandžić, stariji sin Ilije Karapandžića.
Obor-knez Lazar Lazarević (1806-oko 1880) uredi
Lazar, zvani Lazica i Lazičić Lazarević je rođen verovatno 1806. godine. Bio je 1842. obor-knez krajinski. Lazar Lazarević je sa ženom Žoicom imao tri sina i tri kćerke Aleksandra, Mihajla i Đorđa (Georgija), Anastasju (1837—1904), Jelisavetu Vetu i još jednu kćerku [19].
Mihailo L. Lazarević uredi
Mihailo L. Lazarević, sin obor-kneza Lazara Lazarevića, trgovac i bankar, bio je predsednik opštine Negotin. Živeo je i u Čikagu u Americi. Nije imao dece. Nameravao je da usvoji Milana Lujanovića, svog sestrića, ali on nije mogao da živi u Americi.
Aleksandar L. Lazarević uredi
Aleksandar Lazrević, činovnik, pisac je pesme Ogledalo Evrope iz 1885.
Đorđe L. Lazarević uredi
Đorđe L. Lazarević, sin obor-kneza Lazara Lazarevića, bio je negotinski industrijalac. Njegovim beleškama iz Prvog balkanskog rata (1912), ratni dopisnik pariskog Joyrnal-a Anri Barbi posvećuje celo jedno poglavlje u svojoj knjizi Srpske pobede (Les victories Serbes) posvećenoj Prvom balkanskom ratu.
Imao je sina Branka.
Teodori uredi
Anastasija Teodor, rođ. Lazarević, kćerka obor-kneza Lazara Lazarevića bila je udata za Đorđa Teodora, grčkog porekla, trgovca u Oršavi. Imali su sinove.
Lujanovići uredi
Jelisaveta Veta Lujanović, rođ. Lazarević, kćerka obor-kneza Lazara Lazarevića i Žoice Lazarević bila je udata za Stevana Lujanovića, trgovca, direktora štedionice i počasnog konzula Kraljevine Srbije u Oršavi, sina Konstantina Koste Lujanovića, trgovca koji je iz Vršca porodicu doveo u Oršavu 1849. da bi se sklonili od Mađara.
Jelisaveta je rođena u Negotinu, ali je detinjstvo provela u Oršavi u porodici sestre Anastasije Teodor.
Kuća Lujanovića bila na samoj obali Dunava i Stevan Lukanović izgradio je dva zatvorena bazena za plivanje na samoj reci – na Dunavu. Jedan za sinove a drugi za kćeri, kako bi sva deca, uz pomoć specijalno za njih dovedenih učitelja, naučila da plivaju.
Stevan i Jelisaveta Lujanović imali su sina Milana, kćerku Anastasiju i još jednu kćerku čija deca su Draga Jovanović, koja je poginula sa četvoro dece u anglo-američkom bobmardovanju Beograda na Vaskrs 1944. i Mateja Popović koji je nestao oktobra 1944. u Beogradu.
Milan S. Lujanović (-1944) uredi
Milan Lujanović, sin Stevana Lujanovića i Jelisavete Lazarević, završio je trgovačke škole, jedno vreme boravio je u Čikagu u Americi kod ujaka Milahila Lazarevića, trgovca i bankara, koji je nameravao da ga usvoji. Iz Amerike se vratio 1900. Bavio se špedicijom, imao svoje firme i bio zastupnik Lajpciškog sajma za Balkan. Umro je decembra 1944. godine.
Anastasija Naka Spasić, rođ. Lujanović (1864—1953) uredi
Anastasija Naka Spasić (31. 12. 1864—13. 10. 1953), kćerka Stevana Lujanovića i Jelisavete Lujanović, rođ. Lazarević, bila je poznata srpska dobrotvorka, žena Nikole Spasića, milionera, dobrotvora.
Anastasija je odrasla u Oršavi. Osnovno obrazovanje stekla je u roditeljskom domu, pošto je odbila da pohađa mađarsku osnovnu školu, što je u njenom detinjstvu bila obaveza na teritoriji Ugarske. Roditelji su joj obezbedili sve potrebne učitelje jer su u potpunosti podržavali njenu želju da prva slova nauči na svom maternjem, srpskom jeziku. Govorila je rumunski, nemački, francuski i engleski jezik.
Anastasija se, i pored protivljenja porodice, a naročito bake po majci Žojice Lazarević, 1884. godine udala za kapetana dunavske plovidbe Adolfa Hartmana iz Beča. Živeli su preko leta u Turn Severinu, banji na Dunavu, nizvodno od Oršave, gde je bilo i veliko pristanište, dok su zime provodili u Beču kada se na Dunavu obustavlja plovidba zbog leda.
U braku su proveli deset godina bez dece. Suprug Hartman umro je od zapaljenja pluća.
Posle toga Anastasija je izvesno vreme boravila u Americi u Čikagu kod ujaka Mihaila Lazarevića, trgovca i bankara. U Americi se tada nalazio i njen najmlađi brat Milan Lujanović, koga je ujak želeo da usini pošto nije imao dece. Milan Lujanović je nekoliko godina proveo u Čikagu gde se odlično snašao u trgovačkim poslovima pošto je završio odgovarajuće austrijske škole. Problem je bio u nostalgiji. Posle brojnih očajničkih pisama poslata je Anastasija da izvidi situaciju. Shvatila je da je njen brat ne može da se navikne na Ameriku te su se negde oko 1900. godine zajedno vratili iz Amerike.
Vrativši se u Oršavu Anastasija je živela kod roditelja. U banji Mehadiji u današnjoj Rumuniji, gde je dopratila oca Stevana i majku Jelisavetu –Vetu, upoznala sa Nikolom Spasićem, čuvenim beogradskim trgovcem, koji je tada već nekoliko godina bio udovac. Tokom vremena provedenog u banji Mehadiji Nikola Spasić je bolje upoznao porodicu Lujanović. Jednoga dana od oca Stevana zaprosio je znatno mlađu Naku, ili kako ju je kasnije uvek zvao Nastasiju.
Posle udaje 1907. prešla u Beograd u Srbiju, gde je živela u Knez Mihailovoj br. 33, današnja zadužbina Nikole Spasića.
Sestrići Anastasije Spasić bili su sestrići Matija Mata Popović i Nikola Terzić.
Posle Prvog svetskog rata posvećuje i smrti Nikole Spasića, kao njegova udovica, posvećuje se u potpunosti humanitarnom radu. u jednom periodu, bila istovremeno predsednica Društva „Kneginja Ljubica“, Doma učenica srednjih škola, Doma invalida „Sveti Đorđe“, posebne Zadužbine Nikole Spasića, Društva nasušni hleb, a članica uprave Crvenog krsta, Kola srpskih sestara, Društva „Kralj Dečanski“ i drugih.
Pomagala je i Srpsku pravoslavnu crkvu, opet iz ličnih sredstava. Nabavljala je zvona, koja je Nikola Spasić darivao, a koja su u ratu uništena, zatim odežde i sve stvari koje su crkvi bile neophodne, naročito u periodu odmah posle Prvog svetskog rata, pa i kasnije. Pomagala je naročito crkve u Južnoj Srbiji i na Kosovu i Metohiji gde je to za života činio i njen suprug Nikola Spasić.
Godine 1927. godine u Beogradu je osnovano društvo koje je nosilo ime „Nasušni hleb“. To društvo je u vreme teške ekonomske krize, i kasnije do 1941. godine, obezbeđivalo najsiromašnijim porodicama po jednu veknu hleba dnevno.
Genrala Milana Nedića molila je da iz logora na Banjici pusti pesnika Dušana Matića, komunistu, supruga Lele Matić njene mlade prijateljice i saradnice u brojnim humanitarnim akcijama. Njena molba je bez naknade uslišena jer je ona tako retko nešto molila i nikada za sebe.
Pod savezničkim bombama, 16. aprila 1944. godine, na prvi dan Uskrsa, smrt je u jedan mah zadesila veliki broj članova njene porodice. Poginula joj je, u svojoj kući u Francuskoj ulici br. 11, sestričina Desa Janković sa četvoro već odrasle dece. A sestrić Mata Popović, iz te iste porodične grane, nestao je prilikom oslobođenja Beograda.
Jedna ulica i danas, na njenom Topčiderskom brdu, sada Dedinju, nosi ime Nake Spasić [20].
Baština Karapandžića uredi
Imovinu kneza Ilije Karapandžića austrijske vlasti su procenile na 90. 000 forinti. Lična imanja, baštinu i zemlju Karapandžića, Turci su 1834, kada se pripajala Negotinska krajina Srbiji, rasprodali na brzinu i jeftino za gotov novac. Knez Miloš je na molbu i tužbu Perside Pešikov, majke Dimtrija i Ane Karapandžić, povratrio porodici Karapandžić te je koristila prihode Ana Karapandžić koja je živela u Beogradu [21].
Krajinska nahija uredi
U krajinskoj nahiji bilo je 47 sela, a godišnji prihod obor-kneza, prema izveštajima austrijskih obaveštajaca imao velike privilegije „iz turskih političkih razloga“, bio je 1.200 groša. Prihodi same krajinske nahije bili su do 70. 000 forinti godišnje. Prihodi od krajine pripadali su, kao carski has, oko 1800. godine sultanovoj sestri Šah-sultaniji. Svake godine knezovi su dobijali kaftane iz Carigrada, a oni su pod svojim pečatom polagali u Kladovu danak. Svaki knez imao je 30 do 50 oružanih ljudi (pandura) koje predvodio buljuk-baša, radi održavanja reda u knežini.[22]. Posle smrti vojvode krajinske nahije Mihaila Miše Karapandžića 1811, za vojvodu krajinske nahije imenovan je 21. avgusta 1811 [13]) Hajduk Veljko Petrović, čime je starešinstvo u krajinskoj nahiji prešlo u porodicu Petrovića. Pošto je Hajduk Veljko poginuo u odbrani Negotina 1813. za vojvodu krajinske nahije postavljen je njegov mlađi brat Milutin Petrović „Era“. Potom su se Karapandžići 1813. vratili na kneštvo, ali je nakon smrti Nikolče Karpandžića iste 1813, kneštvo prešlo na njihove rođake Lazareviće, da bi nakon smrti Jakova Lazarevića, ponovo bilo vraćeno Karapandžićima, a posle smrti Nikole I. Karapandžića, izgleda ponovo bili okneženi Lazarevići, koji su nadalje u XIX veku obor-knezovi krajinski, a kasnije predsednici opštine Negotin.
Vidi još uredi
Napomene uredi
- ^ Tekst diplome u Vuk Stefanović Karadžić, Istorijski spisi 2, Sabrana dela 16, Beograd (1969). str. 388.
- ^ O Karapandžićima svedoči Vuk Karadžić, koji je bio blizak sa njihovom porodicom: „gdjekoji od ovakijeh knezova, osobito po onijem mjestima kuda se nijesu pretresali zbog ratova, imali su carske berate i zvali su se beratlije. Do našijeh vremena najviše su se nalik na stare knezove održali Raškovići u Starom Vlahu i Karapandžići u Krajini kegotinskoj. Kneštvo Raškovića počelo je propadati kako su dva patrijarha naša iz Peći izbjegla s narodom u državu austrijsku, i potom malo pomalo do danas je propalo sasvijem. Karapandžići su se održali do vremena Karađorđijeva. Pripovijeda se da su i oni imali takovi ferman da na Krajinu i egotinsku ne smije Turčin nastupiti s potkovanijem konjem. Da rečemo da je ovo samo narodna pripovijetka, ali je istina da u Kra-jini negotinskoj nijesu Turci sudili ni upravljali, nego knez, koji je sjedio u Negotinu; on je kupio i porezu i ostale danke od naroda, pa novce koliko je bilo određeno davao je begu, koji je dolazio iz Carigrada i sjedio u Kladovu, a beg ih je slao u Carigrad. Ovakovi knežinski knezovi po Her-cegovini se danas zovu vojvode. Kneštvo je ovo ostalo od oca sinu, kao vojvodstvo u Hercegovini danas što ostaje, i baš kad bi Turci kakoga kneza okrivili i pogubili, opet su mu sina (ili ako sina nema, brata) na njegovo mjesto postavljali“. Vid. Vuk Stefanović Karadžić, Srpski rječnik.
- ^ Vuk Stefanović Karadžić, Istorijski spisi 2, Sabrana dela 16, Beograd (1969). str. 394.
- ^ Iz pisma kapetana Dimitrija Aleksića od Karapandžića, unuka Ilije Karapandžića Đoki Brankoviću od 7. februara 1859. Vuk Stefanović Karadžić, Istorijski spisi 2, Sabrana dela 16, Beograd (1969). str. 385.
- ^ Vuk Stefanović Karadžić, Danilo Aleksijević, Istorijski spisi 2, Sabrana dela 16, Beograd (1969). str. 43.
- ^ Rodoslov Karapandžića vid. u Vuk Stefanović Karadžić, Istorijski spisi 2, Sabrana dela 16, Beograd (1969). str. 393.
- ^ Vuk Stefanović Karadžić, Istorijski spisi 2, Sabrana dela 16, Beograd (1969). str. 393.
- ^ D. Pantelić, Beogradski pašaluk pred Prvi srpski ustanak, Posebna izdanja SAN, Beograd 1949.
- ^ Vuk Stefanović Karadžić, Danilo Aleksijević, Istorijski spisi 2, Sabrana dela 16, Beograd (1969). str. 393.
- ^ Konstantin N. Nenadović, Život i dela velikog Đorđa Petrovića Kara-Đorđa vrhovnog vožda, oslobodioca i vladara Srbije i život njegovi vojvoda i junaka, Beč, štamparija Jovana N. Vernaja, 1883, Milan Đ. Milićević, Pomenik znamenitih ljudi u srpskog naroda novijeg doba, Beograd, Srpska kraljevska štamparija 1888, Knjiga Čupićeve zadužbine.
- ^ Vuk Stefanović Karadžić, Danilo Aleksijević, Istorijski spisi 2, Sabrana dela 16, Beograd (1969). str. 45.
- ^ Vuk Karadžić, Vukova prepiska 1, Beograd 1907, 124.
- ^ a b Vid. Konstantin N. Nenadović, Život i dela velikog Đorđa Petrovića Kara-Đorđa vrhovnog vožda, oslobodioca i vladara Srbije i život njegovi vojvoda i junaka, Beč, štamparija Jovana N. Vernaja, (1883). str. 741, .prepis vojvodske diplome
- ^ a b Vuk Stefanović Karadžić, Danilo Aleksijević, Istorijski spisi 2, Sabrana dela 16, Beograd (1969). str. 44.
- ^ Vuk Stefanović Karadžić, Istorijski spisi 2, Sabrana dela 16, Beograd (1969). str. 395.
- ^ Rovinski, Pavel Apolonovič (1999). Zapisi o CRnoj Gori. Podgorica. str. 268. ISBN 8649501125.
- ^ Feliks Kanic Srbija knj .2. str. 437.
- ^ „Kojega je mati Velika bila od porodice Karapandžića, i za kojega se govorilo da je navratio Arnaute da ubiju Nikolču. Vuk Stefanović Karadžić, Danilo Aleksijević, Istorijski spisi 2, Sabrana dela 16, Beograd (1969). str. 45.
- ^ U popisu stanovništva iz 1863. godine pod rednim brojem 59. naveden je Lazar Lazarević, a pod brojem 60. Aleksandar L. Lazarević, praktikant Načelstva okružnog, star 26 godina. Lazara Lazarevića i njegove sinove Mihajla i Aleksu pominje i Feliks Kanic 8 navodeći da je Lazar bio „obor-knez krajinski” 1842. Feliks Kanic, Srbija : zemlja i stanovništvo Knj. 2, Beograd, (1985). str. 435, 437.
- ^ Mira Sofronijević, Anastasija Naka Spasić (31. 12. 1864 – 13. 10. 1953), iz I žene su darivale svome otečestvu Beograd 2003, http://www.rastko.org.yu/istorija/zaduzbinari/msofronijevic2003/msofronijevic-naka_c.html Arhivirano na sajtu Wayback Machine (1. januar 2009)
- ^ Vuk Stefanović Karadžić, Istorijski spisi 2, Sabrana dela 16, Beograd (1969). str. 390.
- ^ Vuk Stefanović Karadžić, Istorijski spisi 2, Sabrana dela 16, Beograd (1969). str. 377.