Klima NP Đerdap

Klima NP Đerdap uslovljena je cirkulacijom atmosfere, reljefom (brdsko-planinskim terenom, pravcem pružanja i dubinom i širinom Đerdapske klisure, ekspozicijom nagnutošću njenih strana), pokrivenošću vegetacijom i blizinom velike vodene površine Đerdapskog jezera.

Prostor NP Đerdap pripada Đerdapskom klimatskom regionu i odlikuje se velikom vlažnošću vazduha, relativno niskim letnjim i nešto višim zimskim temperaturama vazduha i povećanom godišnjom količinom padavina u odnosu na Krajinski i Podunavsko-velikomoravski klimatski region. Ovo je jedan od najkontinentalnijih delova Srbije. To je posledica velike udaljenosti od Atlantskog okeana i Jadranskog mora, ali i otvorenosti prema uticaju kontinentalnih tropskih i polarnih vazdušnih masa koje prodiru sa juga ili iz istočne i severne Evrope, preko Vlaške nizije u Timočki basen (istočni bok Đerdapske klisure), odnosno preko Panonske nizije u Pomoravlje (zapadni bok Đerdapske klisure). Smenjivanje žarkih ili svežih leta sa hladnim zimama, kao posledica prodiranja različitih vazdušnih masa, karakteristika je klime Đerdapa.

Đerdapska klisura je u odnosu na širi prostor NP Đerdap zaklonjenija od ovih uticaja, usled nagnutosti kotlinskih i naročito njenih klisurastih strana smanjeno je osunčavanje pa su temperature vazduha nešto niže. Ovome doprinosi i uporednički pravac pružanja klisure (zapad—istok), tako da na našoj strani preovlađuju severne, osojne („hladne”) ekspozicije. Velika vodena masa Đerdapskog jezera i pokrivenost područja šumskom vegetacijom utiču na nešto niže apsolutne maksimalne temperature vazduha, kao i na smanjene amplitude temperature vazduha, povećanu vlažnost vazduha i češće magle (naročito u suteskama Đerdapske klisure). S druge strane, na ogolelim područjima u planinskom zaleđu leta mogu biti veoma topla, a zime izuzetno hladne.

Zbog planina koje ga neposredno okružuju, prostor Đerdapa prima nešto veću količinu padavina nego okolni, niži i ravniji tereni. Veća količina padavina izlučuje se se u toplijem delu godine, što ukazuje da se radi o kontinentalnom tipu pluviometrijskog režima, tj. o podunavskoj varijanti kontinentalnog pluviometrijskog režima, koji karakterišu dva maksimuma i dva minimuma padavina. Primarni maksimum padavina je u maju ili junu, a sekundarni u novembru ili decembru. Primarni minimum padavina je najčešće u februaru ili martu, a sekundarni u septembru ili oktobru. Minimum padavina u septembru veoma je značajan za poljoprivredu i turizam jer su temperature vazduha još uvek relativno visoke, pa u toku miholjskog leta postoje dobri uslovi za sazrevanje poljoprivrednih kultura i za produžetak turističke sezone. U toku zime padavine se skoro redovno izlučuju u vidu snega. Prvi snegovi, u proseku, padaju u drugoj polovini novembra. Na prostoru Đerdapa, u hladnijem delu godine dominantan vetar je košava, koja duva sa istoka i jugoistoka, dok u toplijem delu godine preovlađuje strujanje vazduha sa zapada i severozapada. Pored rasporeda ciklona i anticiklona, na pravac, čestinu, pa i jačinu vetra umnogome utiče topografija terena. Iako udari vetra mogu biti izuzetno jaki, ipak ne dostižu brzine kao na izlazu iz Đerdapske klisure, npr. u Velikom Gradištu ili Vršcu.

Literatura

• Više autora (2015). Leksikoni nacionalnih parkova Srbije - Đerdap. Beograd: JP Službeni glasnik - Geografski institut "Jovan Cvijić" SANU. str. 153. ISBN 978-86-519-1799-1.