Kulturna baština

Kulturna baština, kulturno nasleđe ili kulturno dobro, podrazumeva dobra^[1] koja su nasleđena od prethodnih generacija ili koja nastaju u sadašnjosti, a imaju specifičnu vrednost za ljude i treba da budu sačuvana za buduće generacije. Ova dobra najčešće su pod režimom zaštite, imaju simbolički značaj u svesti ljudi, a sa ekonomske strane predstavljaju turistički potencijal. Kulturna baština utiče na identitet određenog naselja, regiona ili države, a kada su u pitanju objekti Svetske baštine oni imaju posebnu vrednost za celokupno čovečanstvo.

Podela kulturne baštine uredi

Kulturna baština se deli na materijalnu i nematerijalnu.

U materijalnu kulturnu baštinu spadaju:
- izuzetne građevine (sakralne ili svetovne)
- spomenici
- materijalna umetnička dela
U nematerijalnu kulturnu baštinu spadaju:
- usmene tradicije i izrazi, jezik
- znanja i veštine koji se tiču prirode i svemira
- društvene prakse, rituali i svečani događaji
- izvođačke umetnosti
- tradicionalni zanati

Kulturna baština se takođe deli na nepokretna i pokretna dobra.

Nepokretna kulturna dobra su
Pokretna kulturna dobra su
- umetničko-istorijska dela
- arhivska građa
- filmska građa i
- stare i retke knjige

Nadležne institucije uredi

Institucija koja je nadležna za zaštitu nepokretne kulturne baštine u Srbiji je Republički zavod za zaštitu spomenika kulture sa sedištem u Beogradu^[2] i sa područnim zavodima u Novom Sadu, Subotici, Zrenjaninu, Pančevu, Sremskoj Mitrovici, Kosovskoj Mitrovici, Nišu, Kragujevcu, Valjevu, Kraljevu i Smederevu.

Na listi Svetske baštine^[3] pod okriljem Unesko-a nalazi se (2010. godine) 731 lokalitet kulturne baštine. Cilj programa je da popiše, imenuje i čuva mesta od izuzetnog interesa na osnovu postavljenih kriterijuma. Mesta koja su na listi Svetske baštine mogu koristiti sredstva iz Fonda svetske baštine pod određenim uslovima. U Srbiji postoje četiri lokaliteta na listi Svetske baštine:^[4] Stari Ras i Sopoćani (od 1979. godine), Studenica (od 1987. godine), kosovski manastiri (Visoki Dečani od 2004. godine, Gračanica, Pećka patrijaršija i Bogorodica Ljeviška od 2006. godine) i Romulijana (od 2007. godine). Od 2010. godine na preliminarnoj listi za upis na listu Svetske baštine po kriterijumima kulturnih vrednosti u Srbiji su Caričin grad, manastir Manasija, tvrđava u Baču, Negotinske pivnice i tvrđava u Smederevu, a od 2011. godine i stećci na lokalitetu Mramorje u Perućcu kod Bajine Bašte. Međunarodne organizacije kao što je Unesko, kada je u pitanju kultura, sarađuju sa nacionalnim institucijama u državama članicama.

Vidi još uredi

Reference uredi

^ Kulturna dobra - Zakon o kulturnim dobrima
^ Republički zavod za zaštitu spomenika kulture Beograd.
^ Svetska kulturna baština - Turistički savez Srbije. Arhivirano iz originala 14. 06. 2013. g. Pristupljeno 13. 06. 2013.
^ UNESCO–World Heritage Centre-Serbia.

Literatura uredi

Šutaković-Andrić, Nataša (1997). „Opštinski zavod za zaštitu spomenika kulture u Prizrenu”. Enciklopedija srpske istoriografije. Beograd: Knowledge. str. 248—249.
Budimir, Milorad (1997). „Pokrajinski zavod za zaštitu spomenika kulture - Priština”. Enciklopedija srpske istoriografije. Beograd: Knowledge. str. 249.
Trajković, Nenad (1997). „Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Prištine”. Enciklopedija srpske istoriografije. Beograd: Knowledge. str. 250.
Republički zavod za zaštitu spomenika kulture Beograd.
Svetska kulturna baština - Turistički savez Srbije. Arhivirano iz originala 14. 06. 2013. g. Pristupljeno 13. 06. 2013.
UNESCO–World Heritage Centre-Serbia.

Spoljašnje veze uredi

[1] Kulturna dobra - Zakon o kulturnim dobrima

[2] Republički zavod za zaštitu spomenika kulture Beograd.

[3] Svetska kulturna baština - Turistički savez Srbije. Arhivirano iz originala 14. 06. 2013. g. Pristupljeno 13. 06. 2013.

[4] UNESCO–World Heritage Centre-Serbia.

[1]

[2]

[3]

[4]