Libanski rat 1982.
Operacija Mir za Galileju je naziv za akciju kojom je Izrael 6. juna 1982. izvršio invaziju na južni Liban kako bi iz njega isterao PLO. Protiv Izraelske vojske borili su se PLO, Sirija i Amal. Libanski rat 1982. takođe se naziva i Prvi libanski rat (u odnosu na Libanski rat 2006).
| Libanski rat 1982. | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Izraelsko-arapskog konflikta | |||||||||
 Južni Liban | |||||||||
| |||||||||
| Sukobljene strane | |||||||||
 Izrael |
 Palestinska oslobodilačka organizacijaAmal  Sirija | ||||||||
| Komandanti i vođe | |||||||||
|
Menahem Begin Arijel Šaron Rafael Eitan | Jaser Arafat | ||||||||
| Jačina | |||||||||
| 76.000[traži se izvor] | 37.000[traži se izvor] | ||||||||
| Žrtve i gubici | |||||||||
| 670 | 9.800 | ||||||||
Pozadina
uredi
Nakon početka Arapsko-izraelskog rata 1948. oko 110.000 palestinskih izbeglica pobeglo je u Liban, odakle je počeo i delovati PLO koju je Izrael optuživao da od tamo planira i vrši terorističke napade na njegovu teritoriju. 1976. libanske hrišćanske vođe su pozvale sirijsku vojsku da pomogne u borbama u Libanu protiv palestinskih militanata za vreme građanskog rata. 11. marta 1978. nekoliko pripadnika Fataha je iz Libana preko mora upalo na jednu izraelsku plažu, otelo autobus pun civila i usmerilo ga prema Tel Avivu. Nakon pucnjave poginulo je 35 ljudi na što je izraelski ministar Menahem Begin naredio vojsci da otera PLO iz juga Libana. Izraelska vojska je upala u južni deo Libana, ali je ta vojna operacija prekinuta u junu 1978. na pritisak SAD. U Liban su došle trupe UNFIL-a kako bi osigurale mir, no incidenti na granici sa Izraelom su se nastavili. 6. juna 1982. vlada Izraela dala je zeleno svetlo za invaziju južnog Libana kao odgovor na pokušaj ubistva njenog ambasadora Šloma Argova u Ujedinjenom Kraljevstvu od Fataha te zbog bombardovanja od PLO-a na severu Izraela.
Osim raketiranja sa strane palestinskih grupa, Izrael je tvrdio da se PLO mora da otera iz Libana odakle je mogao planirati atentate. Još jedan razlog je bila protivteža na mogući uticaj i dominaciju Sirije na libanski građanski rat kako bi se uspostavila stabilna libanska hrišćanska vlada koja bi imala bolje veze sa jevrejskom državom. Bivši šef izraelske vojne obaveštajne službe je kasnije izjavio da je invazija na Liban bila greška i da je pretnja PLO-a iz te države bila neznatna.
Operacija
uredi4. i 5. juna 1982. izraelski avioni bombardovali su palestinske izbjegličke logore i ostale mete u južnom Libanu i Bejrutu te se ubile 45 i ranile 150 ljudi. PLO je odgovorio lansiranjem raketa na sever Izraela, na što je 6. juna Izraelska vojska, na čijem čelu je bio Arijel Šaron, započela operaciju Mir za Galileju i izvela invaziju na južni Liban.
Izraelski cilj bio je oterati PLO-ove militante 40 kilometara na sever Libana. Vojni avioni su bombardovali i onesposobili bejrutski aerodrom a vojnici su za sedam dana od početka operacije, stigli do Bejruta te počeli opsadu grada, bombardujući ga 10 nedelja. Bejrut je bio izolovan sa zemlje, vazduha i mora, bez dovoda hrane i vode. Kao rezultat, ubijeni su i pripadnici PLO-a i obični civili. I gradovi Tir i Sidon su takođe bili teško oštećeni. Izraelci su uz to oborili 86 sirijskih aviona iznad Libana (iako su i Sirija i Izrael izbegavali direktnu borbu) te uništili većinu PVO naprava i tenkova. Jaser Arafat, vođa PLO-a, je na početku govorio o borbi do smrti, no kasnije je poprimio kompromisnije stavove.
Kraj rata
uredi23. avgusta 1982. hrišćanin Bašir Žemajil je izabran za predsednika Libana te je zagovarao mir sa jevrejskom državom, ali je poginuo u atentatu mesec dana kasnije. Kako bi se završio konflikt, postignut je dogovor da američke, francuske i italijanske mirovne trupe pošalju PLO-ove preživele u okolne arapske države. Falange, hrišćanski militanti, su, navodno zajedno sa Izraelom, bili odgovorni za masakr kod izbjegličkih logora Sabra i Šatila u zapadnom Bejrutu, uzrokujući između 700 i 3.500 žrtava. Izrael pak tvrdi da je samo držao logore opkoljene i poslao hrišćanske militante kako bi razoružali PLO, te da nije znao što se događa unutra. Usledile su demonstracije u izraelskim gradovima a kao posledica ministar odbrane Arijel Šaron je dao ostavku. 17. maja 1983. dvije države su potpisale sporazum koji je završio stanje rata, uz uslovljavanje povlačenja izraelskih vojnika istovremeno sa sirijskim. No Sirija se protivila takvom planu pa je Liban povukao mirovni sporazum i ostao u neprijateljskim odnosima sa Izraelom.
Posledice
uredi
U ratu je prema procenama poginulo više od 17.000 Arapa i oko 675 izraelskih vojnika. Izrael se 1985. povukao iz većeg dela južnog Libana ali se zadržao na krajnjem jugu, navodno kako bi uspostavio „sigurnosnu zonu“, teritoriju široko oko 12 kilometara. Konačno se potpuno povukao tek 24. maja 2000, a od tada su izraelski građani izgubili iluziju idealnih vojnih vođa. PLO je nestao i smestio se u Tunis, ali se formirao Hezbolah koji je na jugu države nastavio napadati izraelske okupacione trupe. Liban je svoju štetu rata procenio na 2 milijarde dolara.
Vidi još
urediSpoljašnje veze
uredi
- Izraelski pogled
- Palestinefacts.org Arhivirano na sajtu Wayback Machine (21. jul 2006)
- Kronologija rata Arhivirano na sajtu Wayback Machine (19. april 2012)