Litvanska izrada krstova
Litvanska izrada krstova (na litvanskom Lietuvos kryždirbystė) je tradicionalni litvanski zanat izrade krstova, koji je važna karakteristika litvanskih katolika, ali koji na ovim prostorima datira iz vremena pre hrišćanstva kada su podignuti paganski stubovi u čast svetog drveta života[1] , povezan sa proslavama žetve. Naime, nakon što ga sveštenik osveti, hrastov krst postaje svetinja za vernike.
| Litvanska izrada krstova | |
|---|---|
 | |
| Nematerijalno kulturno nasleđe | |
| Region | Litvanija |
| Svetska baština Uneska | |
| Lista upisa | UNESKO |
| Unesko oznaka | 01405 Reprezentativna lista nematerijalnog kulturnog nasleđa čovečenstva |
| Datum upisa | 2008. |
| Veb sajt | https://ich.unesco.org/en/RL/festivity-of-las-parrandas-in-the-centre-of-cuba-01405 |
Krstovi imaju visinu od 1 do 5 metara i često su ukrašeni malim krovom, cvetnim ili geometrijskim ukrasima, a ponekad i malim skulpturama. Molitve za pomoć ili plodnost često su upućivane na kipove Gospe i raznih svetaca na krstovima, za koje su se ispod njih ostavljali različiti prinosi poput hrane, brojanica, novca ili šarenih marama (na primer za venčanja) ili platna. Krstovi su postavljeni duž puteva, na prilazima selima i pored spomenika na grobljima. Ova mesta bi postala važna sastajališta u selu i simbol jedinstva zajednice, kao što je mesto hodočašća severno od grada Šjauljaja, poznato kao Brdo krstova (slika desno).
Kao izraz litvanske kulture, litvanski zanat izrade krstova, zajedno sa običajima njihovog osvećenja i ritualnog bogosluženja, upisan je na Uneskovu listu nematerijalne svetske baštine u Evropi 2008. godine. godine [2]
Litvanski monumentalni drveni krstovi su iz 19. veka, u vreme kada je Litvanija pripojena pravoslavnom Ruskom carstvu, postali su simbol verskog identiteta Litvanaca. Njihova simbolična uloga je samo ojačana tokom sovjetskog režima, iako su krstovi bili zvanično zabranjeni.
Zanatlije koje su pravile ove krstove su bile poznate kao križdirbiai i putovali su širom Litvanije praveći krstove. Vincas Svirskis (1835 – 1916) je bio najugledniji samouki umetnik i vrsni rezbar krstova, čiji se krstovi, nekada širom zemlje, danas nalaze u mnogim muzejima. [3]
Danas se, kao i nekada, veština pravljenja krstova ne uči u školama, već se prenosi kroz neformalno obrazovanje. Najveća pretnja ovoj tradiciji je egzodus sela i gubitak različitosti usled uticaja masovnih medija. Iz tog razloga, iako pod brigom njihovih parohija, potrebna je organizovanija zaštita ovih tradicija. [2]
Galerija uredi
Reference uredi
- ^ Kozmologija drevnih Baltičkih naroda Arhivirano na sajtu Wayback Machine (28. јул 2013) (језик: енглески) Preuzeto 6. prosinca 2012.
- ^ а б Cross-crafting and its symbolism na UNESCO-ovim službenim stranicama (језик: енглески) Preuzeto 6. prosinca 2012.
- ^ Kevin O'Connor, Culture and Customs of the Baltic States, 2006., Greenwood Publishing. ISBN 978-0-313-33125-1
Linkovi uredi
Spoljašnje veze uredi
- Poprečno okretanje Arhivirano na sajtu Wayback Machine (16. jun 2008) , Univerzitet u Vilniusu (jezik: engleski)
- Litvanski krstasti zidari održavaju tradiciju, Rojters (jezik: engleski)