Manastir Marije Petruške
Marija Petruška je nekadašnji manastir posvećen svetoj Mariji Blagoj[1] ili Ognjenoj Mariji,[2] koji se nalazio ispod tvrđave Petrus, kod sela Zabrege, nedaleko od Paraćina. Bio je podignut na zaravnjenom delu litice u kanjonu Crnice, a danas se na tom mestu nalaze ruševine crkve u Moravskom stilu (trikonhonalne osnove) i dve građevine, sa po pet prostorija. Marija Petruška je nastala u drugoj deceniji XV veka, a zapustela je ili neposredno posle propasti srednjovekovne Srbije 1459. godine ili 1516. godine.[1]
| Marija Petruška | |
|---|---|
,_selo_Zabrega_kod_Para%C4%87ina.jpg) | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Zabrega |
| Opština | Opština Paraćin |
| Država |  Srbija |
| Vrsta spomenika | manastir |
| Vreme nastanka | XV vek |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture od velikog značaja |
| Vlasnik | Republika Srbija |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture Kragujevac |
Ostaci manastira Marije Petruške se danas nalaze pod zaštitom Republike Srbije, kao spomenik kulture od velikog značaja,[1] u sklopu zaštićene spomeničke celine Petruška oblast.
Marija Petruška uredi
Manastir je podignut u drugoj deceniji XV veka, na teško pristupačnoj litici, ispod Malog Grada tvrđave Petrus. Ovo utvrđenje je bilo središte pogranične župe Srpske despotovine prema Osmanlijama i stradalo je 1413. godine u naletu Bajazitovog sina Muse. To bi moglo da objasni nepristupačnost Marije Petruške, podignute u to doba, pošto je malom platou na kome je manastir napravljen moguće prići samo sa jugozapadne strane, prateći uzvodno tok reke Crnice.
Manastirska crkva je napravljena od oblutaka vađenih iz reke i lomljenog kamenja, uz mestimičnu upotrebu sige. Imala je osnovu trikonhosa, sa bočnim pevnicama i đakonikonom i proskomidijom, smeštenim u nastavku bočnih apsida. Nad njom se uzdizalo kube koje nije sačuvano, a imala je i narteks, koji je bio znatno širi od nje. Zidovi crkve su očuvani najviše do visine od 4,12 m i bili su spolja omalterisani. Sa unutrašnje strane su bili živopisani, ali ostaci fresaka danas nisu sačuvani. Deo fresaka je opstao u luneti iznad ulaza, ali je uklonjen tokom '60 godina XX veka.[1]
Zapadno od ruševina manastirske crkve, nalaze se ostaci dve građevine. Napravljene su, od lomljenog kamena, uz samu liticu, a imale su gornji sprat, pošto se u njihovim ostacima uočavaju udubljenja u kojima su se nalazile drvene grede.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ a b v g „Crkva Blaga Marija Petruška — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU.
(iz knjige Pejić, Svetlana; Milić, Mileta, ur. (1998). „Blaga Marija Petruška, manastir”. Spomeničko nasleđe Srbije: nepokretna kulturna dobra od izuzetnog i od velikog značaja (na jeziku: srpski). Beograd: Republički zavod za zaštitu spomenika kulture. str. 459. ISBN 8680879126. - ^ „Manastir Petruša Posvećeno Ognjenoj Mariji”. Pristupljeno 9. 1. 2010.
Literatura uredi
- „Crkva Blaga Marija Petruška — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU.
(iz knjige Pejić, Svetlana; Milić, Mileta, ur. (1998). „Blaga Marija Petruška, manastir”. Spomeničko nasleđe Srbije: nepokretna kulturna dobra od izuzetnog i od velikog značaja (na jeziku: srpski). Beograd: Republički zavod za zaštitu spomenika kulture. str. 459. ISBN 8680879126.
