Википедија

Melko Čingrija

српски политичар

Melkior P. Čingrija (Dubrovnik, 14. april 1873 — Dubrovnik, 8. decembar 1949) bio je srpski političar iz Dalmacije i guverner Narodne banke Kraljevine Jugoslavije.

Melko Čingrija
Dr Melko P. Čingrija
Lični podaci
Puno imeMelkior P. Čingrija
NadimakMelko
Datum rođenja(1873-04-01)1. april 1873.
Mesto rođenjaDubrovnik, Austrougarska
Datum smrti8. decembar 1949.(1949-12-08) (76 god.)
Mesto smrtiDubrovnik, FNRJ
NarodnostSrbin
ReligijaKatolik
ProfesijaAdvokat
Narodni poslanik
Porodica
SupružnikIvanka Ćurlica (1878–1926)
Politička karijera
Politička
stranka		Narodna stranka
Narodna radikalna stranka
Potpis

Porodica

uredi

Rođen je u uglednoj dubrovačkoj građanskoj porodici od oca Petra-Pere M. Čingrije (1837-1921)[1], tj. ital. Pietro Antonio Gaetano Cingria i majke Mare Čingrija (1836-1899), rođene Natali, tj. ital. Maria Gaetana Girolama de Natali, koja je poticala iz jedne od najuglednijih srpskih (katoličkih) porodica u Dubrovniku.

Puno ime bilo mu je Melkior Gašpar Baltazar Antun Čingrija (ital. Melchiorre Gaspare Baldassarre Antonio Cingria).

Melko je imao i dve starije sestre Klaru Gabrijelu Mariju Gajetanu Čingriju (1867-19??), tj. ital. Chiara Gabriele Maria Gaetana Cingria (udatu u porodicu Malešević) i Jelenu-Jelku Mariju Anu Čingriju (1870-1953), tj. ital. Elena Maria Anna Cingria (udatu u porodicu Velzek).

Melko Čingrija je kao i većina dubrovačkih Srba bio katoličkog verskog opredeljenja.[2][3]

Obrazovanje

uredi

Nakon završene osnovne škole i gimnazije u rodnom gradu,[4] nastavio je studije u Gracu. U Gracu je diplomirao i doktorirao pravo, a sedmogodišnju advokatsku praksu (1896-1903) proveo je u advokatskoj kancelariji svoga oca i u dubrovačkim sudskim ustanovama (kotarskom i okružnom sudu), da bi od kraja 1903. godine počeo da radi kao samostalni advokat.[5]

Brak

uredi

Oženio se 1. decembra 1900. godine Ivankom Ćurlica (1878-1926).[6]

Politička karijera

uredi

U politici, sledio svog oca, idući njegovim stopama (na početku svoje političke karijere), te je poput njega bio član dalmatinske Narodne stranke, a od 1903. do 1908. godine poslanik je Dalmatinskog sabora u Zadru i od 1911. do 1918. godine Carskog veća (nem. Verstarkter Reichsrat) u Beču.

Takođe, od 1911. do 1914. godine obavlja funkciju načelnik dubrovačke opštine i još jednom od 1919. do 1920. godine.

Kao načelnik dubrovačke opštine uvek je pomagao lokalno srpsko (sokolsko) Gimnastičko društvo „Dušan Silni“ (osnovano je 1907. dodine) koje je od starta u svojim redovima imalo više od 150 Dubrovčana (Srba katolika), na čijem je čelu bio starešina dr Matija-Mato Gracić[7] (1865-1944), kao i nešto kasnije formiranu hrvatsku Sokolsku župu „Gundulić“ (osnovanu 1909. godine) na čijem čelu je bio Josip Oniskievič (18??-1915), mada je ona imala samo 6 članova (a na vrhuncu rada 20 članova) u Dubrovniku.

Iako evidentiran kod austrijskih policijskih vlasti dr Melko Čingrija je sa dr Matom Gracićem došao 27. maja 1914. godine (po starom kalendaru) na otkrivanje spomenika Dositeju Obradoviću u Beograd.[8]

Nedelju dana posle sarajevskog atentata 28. juna 1914. godine, na austrougarskog prestolonaslednika, Melko je skinuo hrvatsku zastavu sa zgrade dubrovačke opštine (gde je u to vreme bio načelnik).

Austrougarske vlasti hapse Melka u noći između 25. i 26. jula 1914. godine, kao nosioca »velikosrpskog pokreta«, a već od 27. jula 1914. godine, on se nalazi u tamnici Sudbenog dvora I stepena u Šibeniku.[9]

Uhapšen je zajedno sa drugim viđenijim Srbima katolicima iz Dubrovnika, među kojima se ističu: grof Ivo K. Vojnović[10] (1857-1929), markiz Luko Bunić/Bona[11] (1863-1940), član uprave Gimnastičkog društva „Dušan Silni“, još jedan plemić dr Ivan T. Grizogono (1871-1945), srpski političar iz Cavtata i savetnik Pokrajinskog suda (Zadarski okružni sud), te advokat dr Stijepo Knežević[12] (1870-1950), stručnjak za pomorstvo i poslanik sa srpske liste, Kristo P. Dominković[13] (1877-1946), urednik glasila Srba katolika „Dubrovnik“ i član uprave Gimnastičkog društva „Dušan Silni“, Frano/Franjo Kulišić (1885-1915), sekretar Književnog odbora „Matice srpske“ u Dubrovniku (period: 1913-1915), sekretar Prosvetno-privrednog društva „Srpska zora“ i potstarosta Gimnastičkog društva „Dušan Silni“, dr Antun Puljezi[14][15] (1858-1927), predsednik Upravnog odbora „Srpske banke u Primorju“ i predsednik predsedništva Srpske narodne stranke na Primorju, slikar Marko Ignjat-Inko Job (1895-1936), …itd.[16]

Iz tamnice u Šibeniku, Melko je prebačen u Maribor, odakle je potom interniran u austrijsko mesto Grinau, ali je ubrzo potom mobilisan u austrougarsku vojsku (od kraja 1915. godine, do maja 1917. godine), a od maja 1917. godine učestvuje u radu Carskog veća u Beču.[17] On je 1917. godine predsednik opštine Dubrovnik i narodni poslanik za izborni srez Makarska - Metković.[18]

 
Opis fotografije:
Ivanka (Ćurlica) Čingrija (1878-1926), supruga Melka Čingrije (1873-1949).

Melko je bio jedan od potpisnika Bečke deklaracije (od 30. maja 1917. godine) Jugoslovenskog kluba u Austrougarskom parlamentu, kao i Ženevski sporazum (od 9. novembra 1918. godine).

Skupu u Ženevi su prisustvovali predstavnici Kraljevine Srbije (1882-1918), Narodnog veća iz Zagreba i Jugoslovenskog odbora sa centralom u Londonu.

Od strane Srba, Sporazuma su pored dr Melka Čingrije takođe potpisali i Nikola P. Pašić (1845-1926), Marko N. Trifković (1864-1928), dr Dušan Vasiljević (1870-1951), Milorad Drašković (1873-1921), Jovan Banjanin (1874-1960), dr Vojislav D. Marinković (1876-1935) i dr Nikola Stojanović (1880-1964) a ispred Slovenaca Gustav J. Gregorin (1860-1942), Anton Korošec (1872-1940) i Gregor Žerjav (1882-1929), dok je ispred Hrvata potpisnik bio Ante Trumbić (1864-1938).[19]
Narodno veće Srba, Hrvata i Slovenaca iz Zagreba predstavljali su delegati: A. Korošec, M. Čingrija i G. Žerjav

Jugoslovenski odbor: G. Gregorin, A. Trumbić, J. Banjanin, D. Vasiljević i N. Stojanović
Vladu Kraljevine Srbije predstavljao je: N. Pašić (predsednik vlade)

Narodnu skupštinu Kraljevine Srbije predstavljali su poslanici: M. Trifković, M. Drašković i V. Marinković

Pašić je zbog neprihvatanja zaključaka ovog Sporazuma (u sopstvenog vladi), odnosno pod pritiskom pristalica Stojana M. Protića (1857-1923), bio prinuđen da 4. novembra 1918. godine obavesti učesnike konferencije u Ženevi da je Srbija odustala od postignutog sporazuma.

Čingrija posle ovog događaja postaje pobornik nacionalnih ideja Nikole Pašića. Formalno se učlanjuje u srpsku Narodnu radikalnu stranku tek 1926. godine. Nosilac je radikalske liste pred opštinske izbore u Dubrovniku 1926. godine.[20]

Melko je od 1931. godine u Beogradu obavljao funkciju viceguvernera Narodne banke Kraljevine Jugoslavije (1929-1945), a jedno vreme je bio na položaju v.d. guvernera (april 1934. - februar 1935.).[21] Izabran je 1940. godine za senatora Kraljevine Jugoslavije.[22] Odlikovan je 1924. godine Ordenom Sv. Save III stepena. Kao dubrovački advokat odlikovan je 1927. godine Ordenom Belog Orla V reda. U Dubrovniku je bio predsednik Trgovačke komore.

Za razliku od svog oca, Melko je sebe smatrao Srbinom, a još pre smrti oca započinje i otvorenu borbu protiv pokušaja istorijsko-političkog pohrvaćenja Dubrovnika. Prilikom pisanja, kao svoje pismo koristio je ćirilicu.

Dr Melko Čingrija je bio veliki protivnik izvlačenja grada Dubrovnika iz političko-geografskog sastava Zetske banovine (1929-1941) i pripajanja istog novouspostavljenoj Banovini Hrvatskoj (1939-1941).

Revoltiran ovim potezom namesnika kneza Pavla A. Karađorđevića (1893-1976), Čingrija je napisao brošuru (na 23 strane) „Dubrovnik i hrvatsko pitanje“ (1939) u kojoj negira bilo kakav hrvatski karakter Dubrovnika.

Uoči početka Drugog svetskog rata (1941-1945), ponovno dolazi u Dubrovnik, gde je (posle okupacije 1941. godine) bio uhapšen od Italijana i zatvoren u Splitu, u kome je ostao i po puštanja iz zatvora, sve do oslobođenja zemlje.[17]


U njegovoj zaostavštini nalaze se i njegovi memoari.

Melko je umro u Dubrovniku 8. decembra 1949. godine.

Reference

uredi
  1. ^ Perić, Ivo: „Iz prepiske Melka, Pera i Ivanke Čingrija (1883-1918)“ Dio 1 (pp. 139-162), Arhivski vjesnik God. 31 (Zagreb: Hrvatski državni arhiv, (1987). pp. 140)
  2. ^ Fabris, Antun: „Dubrovnik kalendar“, Godina II (Dubrovnik: Srpska dubrovačka štamparija Antuna Pasarića, 1897. pp. 67.)
  3. ^ Fabris, Antun: „Dubrovnik kalendar za godinu 1902“ (Dubrovnik: Srpska dubrovačka štamparija Antuna Pasarića, 1901. pp. 71.)
  4. ^ "Vreme", Beograd 1931.
  5. ^ Perić, Ivo: „Iz prepiske Melka, Pera i Ivanke Čingrija (1883-1918)“ Dio 1 (pp. 139-162), Arhivski vjesnik God. 31 (Zagreb: Hrvatski državni arhiv, (1987). pp. 140-141)
  6. ^ Perić, Ivo: „Iz prepiske Melka, Pera i Ivanke Čingrija (1883-1918)“ Dio 2 (pp. 127-158), Arhivski vjesnik God. 31, Sv. 32 (Zagreb: Hrvatski državni arhiv, (1988). pp. 129)
  7. ^ Kostić, Lazar-Lazo M.: „Katolički Srbi: Političko-istoriska rasprava“ (Chicago: Srpski kulturni klub „Sveti Sava“, (1963). pp. 98)
  8. ^ Mitrović, Jeremija D.: „Novčanice Narodne banke: 1884-2004“ (Beograd: Srpska književna zadruga, (1992). pp. 254)
  9. ^ Perić, Ivo: „Iz prepiske Melka, Pera i Ivanke Čingrija (1883-1918)“ Dio 2 (pp. 127-158), Arhivski vjesnik God. 31, Sv. 32 (Zagreb: Hrvatski državni arhiv, (1988). pp. 127)
  10. ^ Kostić, Lazar-Lazo M.: „Katolički Srbi: Političko-istoriska rasprava“ (Chicago: Srpski kulturni klub „Sveti Sava“, (1963). pp. 84)
  11. ^ Kostić, Lazar-Lazo M.: „Katolički Srbi: Političko-istoriska rasprava“ (Chicago: Srpski kulturni klub „Sveti Sava“, (1963). pp. 99)
  12. ^ Kostić, Lazar-Lazo M.: „Katolički Srbi: Političko-istoriska rasprava“ (Chicago: Srpski kulturni klub „Sveti Sava“, (1963). pp. 37)
  13. ^ Kostić, Lazar-Lazo M.: „Katolički Srbi: Političko-istoriska rasprava“ (Chicago: Srpski kulturni klub „Sveti Sava“, (1963). pp. 38)
  14. ^ Medaković, Bogdan D.: „Srbobran“ (Zagreb: Srpska narodna samostalna stranka, (1906). pp. 151)
  15. ^ Kostić, Lazar-Lazo M.: „Katolički Srbi: Političko-istoriska rasprava“ (Chicago: Srpski kulturni klub „Sveti Sava“, (1963). pp. 97)
  16. ^ Drezga, Josip: „Evropejski rat: Nosioci velikosrpskog pokreta“, Dvonedeljnik Hrvatska misao (Šibenik: Josip Drezga, 3. avgust 1914. godine. pp. 1)
  17. ^ a b Perić, Ivo: „Iz prepiske Melka, Pera i Ivanke Čingrija (1883-1918)“ Dio 1 (pp. 139-162), Arhivski vjesnik God. 31 (Zagreb: Hrvatski državni arhiv, (1987). pp. 141)
  18. ^ "Narod", Solun 1917.
  19. ^ Popović Bogdan Lj.: „Diplomatska istorija Srbije“ (Beograd: Zavod za udžbenike, (2010). pp. 591)
  20. ^ "Vreme", Beograd 1926.
  21. ^ Stojanović, Željko: „Novčanice Narodne banke: 1884-2004“ (Beograd: Jugoslovenski pregled, (2004). pp. 86)
  22. ^ "Vreme", Beograd 1940.

Literatura

uredi
  • Antun Fabris (1864-1904): „Dubrovnik kalendar za godinu 1898“ (Dubrovnik: Srpska dubrovačka štamparija Antuna Pasarića, 1897)
  • Antun Fabris (1864-1904): „Dubrovnik kalendar za godinu 1902“ (Dubrovnik: Srpska dubrovačka štamparija Antuna Pasarića, 1901)
  • Bogdan D. Medaković (1854-1930): „Srbobran“ (Zagreb: Srpska narodna samostalna stranka, 1906)
  • Josip Drezga (18??-19??): „Evropejski rat: Nosioci velikosrpskog pokreta“, Dvonedeljnik Hrvatska misao (Šibenik: Josip Drezga, 3. avgust 1914. godine)
  • Lujo I. Bakotić (1867-1941): „Srbi u Dalmaciji od pada Mletačke republike do ujedinena“ (Beograd: Izdavačko i knjižarsko preduzeće „Geca Kon“ A. D., 1938)
  • Melkior-Melko P. Čingrija (1873-1949): „Dubrovnik i hrvatsko pitanje“ (Dubrovnik: Jugosloveni Dubrovnika, 1939)
  • Lazar-Lazo M. Kostić (1897-1979): „Katolički Srbi: Političko-istoriska rasprava“ (Chicago: Srpski kulturni klub „Sveti Sava“, 1963)
  • Ivo Perić (1930-): „Iz prepiske Melka, Pera i Ivanke Čingrija (1883-1918)“ Dio 1 (pp. 139-162), Arhivski vjesnik God. 31 (Zagreb: Hrvatski državni arhiv, 1987)
  • Ivo Perić (1930-): „Iz prepiske Melka, Pera i Ivanke Čingrija (1883-1918)“ Dio 2 (pp. 127-158), Arhivski vjesnik God. 31, Sv. 32 (Zagreb: Hrvatski državni arhiv, 1988)
  • Drago Roksandić (1948-): „Srbi u Hrvatskoj od 15. stoljeća do naših dana“ (Zagreb: Vjesnik, 1991)
  • Željko Stojanović (19??-): „Novčanice Narodne banke: 1884-2004“ (Beograd: Jugoslovenski pregled, 2004)
  • Bogdan Lj. Popović (1913-2010): „Diplomatska istorija Srbije“ (Beograd: Zavod za udžbenike, 2010)

Vidi još

uredi

Dokumenta – izvori

uredi
  •  
    Statistički podaci objavljeni u listu-kalendaru „Dubrovnik“ 1897. godine.
    Kako stoji na strani 68., u tekstu ispod tabele („Po manama“), to je popis stanovništva iz 1890. godine, u koji je uključena i vojna posada.
    Kalendar je bio za narednu 1898. godinu, a uređivao ga je Antun Fabris (period: 1897—1903), dubrovački Srbin katolik.
  •  
    Uporedni statistički podaci objavljeni u listu-kalendaru „Dubrovnik“ iz 1901. godine.
    Uporedni pregled popisa stanovništva iz 1890. i 1900. godine.
    Kalendar je bio za narednu 1902. godinu.
  •  
    Opis ilustracije:
    Naslovna strana novina „Hrvatska misao“ od 3. avgusta 1914. godine, sa spiskom uhapšenih Srba u Dalmaciji.
  •  
    Opis ilustracije:
    Detalj naslovne strane novina „Hrvatska misao“ od 3. avgusta 1914. godine, sa spiskom uhapšenih Srba u Dalmaciji.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Мелко_Чингрија&oldid=26934581”