Mileta Okiljević
Mileta Okiljević (Platice, kod Gacka, 1921 — Avtovac, kod Gacka, 18. maj 1944), učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.
| mileta okiljević | |
|---|---|
 Mileta Okiljević | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1921. |
| Mesto rođenja | Platice, kod Gacka, Kraljevina SHS |
| Datum smrti | 18. maj 1944. (22/23 god.) |
| Mesto smrti | Avtovac, kod Gacka, Nezavisna Država Hrvatska |
| Delovanje | |
| Član KPJ od | 1942. |
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba |
| Heroj | |
| Narodni heroj od | 20. decembra 1951. |
Biografija uredi
Rođen je 1921. godine u seli Platicama, kod Gacka. Poticao je iz zemljoradničke porodice. Osnovnu školu je pohađao u obližnjim selima Žanjevici i Ravnom. Nakon toga je završio Građansku školu u Gackom. Zbog bolesti oca Jefte, koji se iz Prvog svetskog rata, vratio bolestan i nesposoban za rad, glavni teret izdržavanja mnogočlane porodice pao je na Miletu i njegovog starijeg brata Gojka.[1]
Nakon okupacije Jugoslavije i stvaranja ustaške Nezavisne Države Hrvatske, 1941. godine, ustaše su otpočele masovne zločine nad srpskim stanovništvom u Hercegovini. Kako bi se odbranili od ustaških pokolja, srpski seljaci počinju da se organizuju i pružaju otpor, a početkom juna 1941. izbija ustanak u Hercegovini. Mileta i njegova starija braća Gojko i Milinko, koji je bio podoficir Jugoslovenske vojske, stupaju u redove ustanika. U toku leta Mileta i njegova braća stupaju u Narodnooslobodilački pokret (NOP) i postaju partizanski borci.[1]
Početkom 1942. godine Mileta je bio primljen u članstvo Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ), a potom i u članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ).[1]
Kao borac Hercegovačkog partizanskog odreda, Mileta je 11. juna 1942. godine učestvovao u napadu na utvrđene četnike na brdu Gat, kod Gacka. Nakon teške borbe, partizanski napad je bio odbijen, a prilikom povlačenja sa Gatačkog polja Mileta je bio zarobljen od četnika. Tada je bio odveden u Gacko, gde je bio zatvoren. Nakon nekoliko dana zatočeništva, uspeo je da iskoči kroz zatvoreni prozor, onesposobi stražara i pobegne.[1]
Nakon toga bio je borac Omladinske čete Severnohercegovačkog partizanskog odreda. Isticao se hrabrošću u mnogim borbama, a posebno se istakao u borbama na položaju kod Dražljeva, kada je njegova četa vodila trodnevne borbe protiv višestruko jačih italijansko-četničkih snaga, čime je omogućila prebacivanje partizanskih jedinica u istočnu Bosnu.[2]
Kada je avgusta 1942. godine formirana Deseta hercegovačka brigada, Mileta je postao borac Prve čete u Prvom gatačkom bataljonu. Zajedno sa ovom jedinicom učestvovao je u napadu na Kupres, borbama na Livno, napadu na Prozor i dr. U borbama prilikom prelaska Neretve i kasnije tokom borbi na Sutjesci, kao i u borbama u Hercegovini i Crnoj Gori, Mileta je postao jedan legendarnih boraca Desete hercegovačke brigade. Kao sve zapaženiji borac bio je postavljen za pomoćnika političkog komesara Prve čete u Prvom bataljonu Jedanaeste hercegovačke brigade.[2]
Polovinom maja 1944. godine, jake okupatorsko-kvinsliške snage pokušale su da unište glavninu 29. hercegovačke divizije, na području Nevesinja, Gacka i Bileće. Tokom ovih borbi Jedanaesta hercegovačka brigada je 15. maja napala utvrđene nemačko-četničke položaje na brdu Gat. Bila je ovo teška borba u kojoj je poginulo 8, a ranjeno 12 partizana — među poginulima su bili komandir Milan Mandić i Spasoje Marković, politički komesar Prve čete, u kojoj je bio i Mileta. Pošto je napad bio odbijen, Štab brigade je doneo odluku o povlačenju. Mileta nije želeo da odstupi, već je držao odstupnicu svojim borcima. Nakon povlačenja glavnine njegovog bataljona, Miletu su zarobili Nemci.[2]
Nemci su Miletu poveli u Gacko, a prilikom prolaska kroz Avtovac, lokalni četnici su odlučili da „otkupe” Miletu. Oni su Nemcima u zamenu za njega dali 60 grla stoke, koju su prethodno opljačkali po gatačkim selima od porodica, čiji su članovi bili u partizanima ili su bili partizanski saradnici. Četnici su Miletu tri dana mučili u Avtovcu i na kraju su ga 18. maja 1944. godine obesili.[2]
Ukazom Prezidijuma Narodne skupštine Federativne Narodne Republike Jugoslavije, 20. decembra 1951. godine, proglašen je za narodnog heroja.[2]
Porodica uredi
Pored Milete Okiljevića u redovima Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije borila se i njegova sestra Mara, kao i dvojica starije braće — Gojko i Milenko.
- Gojko Okiljević, učesnik NOR od 1941. godine. Zarobili su ga 1943. crnogorski četnici. Bio je mučen i ubijen u četničkom zatvoru u Kolašinu. Tokom boravka u ovom zatvoru upoznao ga je književnik Mihajlo Lalić, koji je njegov lik opisao u romanu „Svadba”.
- Milenko Okiljević, rođen 1914. godine, pre rata bio podoficir Jugoslovenske vojske. Učesnik NOR od 1941, član KPJ od 1942, bio komandant Prvog gatačkog bataljona Desete hercegovačke brigade, a pred kraj rata postao komandant Dvanaeste hercegovačke brigade. Nakon oslobođenja nastavio vojnu karijeru u JNA i imao čin general-majora.[3]
- Mara Okiljević-Bjelica, rođena 1925. godine, učesnik NOR od 1941, član SKOJ-a od 1942, bila bolničarka u Desetoj hercegovačkoj brigadi.[3]
Reference uredi
- ^ a b v g Narodni heroji Jugoslavije (tom drugi) 1982, str. 41.
- ^ a b v g d Narodni heroji Jugoslavije (tom drugi) 1982, str. 42.
- ^ a b Kučan 1996, str. 634.
Literatura uredi
- Narodni heroji Jugoslavije tom II. Beograd: Narodna knjiga. 1982.
- Kučan, Viktor (1996). Borci Sutjeske. Beograd: „Zavod za udžbenike i nastavna sredstva”.