Mistra
Mistra (grč. Μυστράς) je utvrđena prestonica Morejske despotovine. Nalazi se na brdu iznad istoimenog sela u srcu Peloponeza, na oko 6 km severozapadno od drevne Sparte. Pala je u turske ruke 1460. godine, a danas je jedna od najočuvanijih tvrđava u Grčkoj sa ostacima despotskog dvora i crkve u kojoj je ovenčan i poslednji vizantijski car Konstantin XI Dragaš, zbog čega je 1989. godine uvrštena u svetsku kulturnu baštinu (#511).
| Mistra Μυστράς | |
|---|---|
 | |
| Svetska baština Uneska | |
| Zvanično ime | Arheološko nalazište Mistra |
| Mesto | Grčka |
| Koordinate | 37° 04′ 26″ S; 22° 22′ 02″ I / 37.074° S; 22.3673° I |
| Površina | 54 ha (5.800.000 sq ft) |
| Uključuje |
|
| Kriterijum | kulturna: ii, iii, iv |
| Referenca | 511 |
| Upis | 1989. (13. sednica) |
| Veb-sajt | http://whc.unesco.org/en/list/511 |
Osim tvrđave na vrhu, postoji i 20 manastira sa crkvama, 20 džamija i dve sinagoge, a na svom vrhuncu moći grad je imao više od 25.000 stanovnika.[1]
Danas je Mistra gradić i opština u okviru okruga Lakonija, dela periferije Peloponez.
Prošlost Mistre uredi
Tvrđavu je podigao 1249. godine franački velmoža Vilijam II de Vilerden, tadašnji ahajski knez. Tvrđava se nalazi na vrhu brda na visini od 620 metara, sa pogledom na Spartu. Vizantinci tvrđavu 1262. godine dobijaju od franaka nakon čega postaje centar vizantijske moći u južnoj Grčkoj, prvo kao baza vojnog guvernera, a od 1348. godine kao sedište i prestonica Morejskih despota. U njoj se 1448. godine carskim vencem ovenčao poslednji vizantijski car Konstantin Dragaš, dotadašnji morejski despot. Mistra se smatra i poslednjim centrom Vizantijske kulture. Turci je osvajaju 1460. godine čime i poslednji ostaci Vizantije na Balkanu bivaju uništeni. Već 1464. godine opseda je Žigmund Malatesta od Riminija, ali on uspeva da zauzme grad ali ne i samu utvrdu. Venecijanci su uspeli da je osvoje i da gospodare njome u kratkom periodu od 1687. do 1715. godine, kada ponovo pada u turske ruke. Tokom grčke revolucije Mistra biva jedna od prvih oslobođenih tvrđava 1821. godine. Odlukom da izgradi novu modernu prestonicu na mestu Sparte 1834. godine, kralj Oton je postepeno ispraznio grad koji je vremenom ostao nenaseljen.
Mistra danas uredi
Danas je Mistra selo podno moćne tvrđave i ostataka nekadašnjeg grada, koji se ubrajaju u najočuvanije u Grčkoj. Veliki konzervatorski i restauratorski radovi obavljeni su na lokalitetima na prostoru nekadašnjeg grada i tvrđave, a njihov intenzitet se i dalje ne smanjuje. Konzervacija fresaka u crkvama je završena, a rad na obnovi despotske palate se privodi kraju. U sklopu svih tih poslova obavljena su i manja arheološka iskopavanja na prostoru Mistre.
Najznačajniji spomenici u Mistri uredi
Zamak uredi
- Tvrđava koju su podigli krstaši i kasnije pojačali Vizantinci i Turci.
- Dva kruga čvrsto utvrđenih spoljnih bedema, pojačanih jakim i visokim pravougaonim kulama iz kasnovizantijskog perioda.
Despotska palata (Kantakuzina i Paleologa) uredi
Veliki kompleks zgrada u obliku latiničnog slova L koje čine despotsku palatu. Kompleks je podizan u fazama od XIII do XV veka.
Gradske kuće uredi
Najzanimljivije gradske kuće su Palataki (Mala palata),Dom Frangopulosa i Dom Laskarisa.
Verske građevine uredi
1. Hram svetog Dimitrija
Hram ima dva nivoa gradnje.
- Prvi (druga polovina XIII veka) ili prizemni nivo čini trokrilna bazilika sa narteksom i zvonikom.
- Drugi (prva polovina XV veka) ili gornji nivo čini osnova u obliku grčkog krsta.
Prvi put je živopisan između 1270. i 1280. godine, dok su ostale freske rađene početkom XIV veka, dok je kupola živopisana u XV veku.
2. Crkva svetog Teodora
Crkvu su podigli monasi Pahomije i Danijel između 1290. i 1295. godine. U pitanju je osmougaona crkva sa bočnim kapelicama i živopisom sa početka XIII veka.
3. Crkva Bogorodice Hodegetrije (Vodilje)
Crkvu je 1310. godine podigao iguman Pahomije, dok je prekrasni živopis datiran između 1312. i 1322. godine. Predstavlja mešavinu arhitektonskih vrsta sa narteksom i bočnim kapelama.
4. Crkva Božanske Mudrosti (sveta Sofija)
Crkva je podignuta sredinom XIV veka. Čine je dvobrodna osnova u obliku grčkog krsta sa kupolom, bočnim kapelama i zvonikom. Najznačajnije freske očuvane su u oltarskom delu i kapelama.
5. Manastir Bogorodice Peribleptos
Manastirska crkva (Katolikon) je dvobrodna crkva sa osnovom grčkog krsta, sa kupolom i kapelicama. Unutrašnjost je oslikana vrhunskim delima koje su radili razni umetnici u trećoj četvrtini XIV veka. U sklopu manastira se nalazi i kula Trpezarija.
6. Crkva Bogorodice Evanđelistrije
Crkva je dvobrodna sa osnovom grčkog krsta sa kupolom i freskopisom sa početka XV veka.
7. Manastir Bogorodice Pantanase
Glavnu crkvu sačinjava više arhitektonskih stilova sa spoljašnjim tremovima i zvonikom. Freske su datirane oko 1430. godine i očuvane su na gornjem nivou, u oltarskom delu, dok su freske u donjem nivou iz XVIII veka.
Stanovništvo uredi
| 1991. | 2001. |
|---|---|
| 525 | 807 |
