Momčilo Krajišnik

Momčilo Krajišnik (Sarajevo, 20. januar 1945 — Banja Luka, 15. septembar 2020) bio je srpski i jugoslovenski privrednik i političar iz Republike Srpske i Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine. Bio je predsjednik prvog višestranačkog saziva Skupštine SR Bosne i Hercegovine (1990-1992) i prvi predsjednik Narodne skupštine Republike Srpske.

Momčilo Krajišnik
Momčilo Krajišnik, 1996. godine
Lični podaci
Datum rođenja	(1945-01-20)20. januar 1945.
Mesto rođenja	Sarajevo, DF Jugoslavija
Datum smrti	15. septembar 2020.(2020-09-15) (75 god.)
Mesto smrti	Banja Luka, Srpska, Bosna i Hercegovina
Narodnost	Srbin
Religija	pravoslavlje
Politička karijera
Politička stranka	Srpska demokratska stranka
Mandati Predsjednik Skupštine SR Bosne i Hercegovine 21. decembar 1990 — 8. april 1992. Prethodnik Zlatan Karavdić Naslednik - 1. Predsjednik Narodne skupštine Republike Srpske 25. oktobar 1991 — maj 1996. Prethodnik funkcija uspostavljena Naslednik Dragan Kalinić

Haški tribunal osudio ga je na 20 godina zatvora za ratne zločine. Krajišnik je pušten na slobodu 2013. godine, nakon dvije trećine odslužene kazne.

Biografija

Momčilo Krajišnik rođen je 20. januara 1945. godine u Zabrđu, kod Sarajeva. Završio je studije i magistrirao na Ekonomskom fakultetu u Sarajevu. U politiku se uključio u višestranačkom sistemu kao finansijski direktor radne organizacije u okviru kompanije „Energoinvest”. Bio je jedan od osnivača Srpske demokratske stranke. Na izborima 1990. bio je izabran za poslanika na listi SDS-a, a odmah zatim i za predsjednika Narodne skupštine BiH. Bio je predsednik Skupštine SR Bosne i Hercegovine u periodu između 21. decembra 1990. i 7. aprila 1992. godine. Na funkciji „spikera parlamenta” pokazao se kao vrlo vješt, strpljiv i uporan parlamentarac. Bio je poznat po dugim taktičkim pauzama, kojim je često prekidao napetu atmosferu i burne polemike među poslanicima nacionalnih stranaka. I u višenacionalnoj javnosti je stekao reputaciju staloženog i miroljubivog srpskog političara. Nakon višestruke majorizacije od strane koalicije SDA-HDZ i demonstrativnog izlaska srpskih poslanika iz Skupštine BiH, Momčilo Krajišnik je 25. oktobra 1991. bio izabran i za predsjednika Skupštine srpskog naroda BiH. Istu funkciju, ubrzo preimenovanu u predsjednik Narodne skupštine RS, obavljao je sve do prvih poslijeratnih izbora 1996. godine. Momčilo Krajišnik je bio, dakle, prvi predsjednik Narodne skupštine Republike Srpske u periodu 25. oktobar 1991. sve do maja 1996. godine. Bez obzira na formalni značaj te funkcije, vladalo je opšte mišljenje da je uz Karadžića najuticajniji političar u RS. Krajišnik je uoči i tokom rata intenzivno djelovao i kao jedan od srpskih predstavnika u političkim i mirovnim pregovorima, kada su ga međunarodni posrednici zbog njegove nepopustljivosti opisali kao „Mr. No” (gospodin ne).

Na izborima 1996. Krajišnik je izabran za srpskog člana tročlanog Predsjedništva BiH na mandat od dvije godine, a poslije 1998. djelovao je kao senator RS (član Senata Republike Srpske je bio od 1996. godine) i stranački funkcioner. U ranim jutarnjim časovima 3. aprila 2000. godine francuski specijalci SFOR-a uhapsili su ga u kući na Palama i odveli u Hag.

Suđenje pred Haškim tribunalom

Pritvoren je u zatvoru Međunarodnog krivičnog suda za bivšu Jugoslaviju (Haški tribunal) u Hagu. Iako Krajišnik nikada nije obavljao neku izvršnu funkciju, kao član Ratnog predsjedništva po funkciji optužen je za ratne zločine progona manjina, etničko čišćenje, genocid i sl. u Bosni i Hercegovini.

Nakon smrti Slobodana Miloševića, Krajišnik je tada bio najviše rangirani političar optužen pred Tribunalom.

Dana 27. septembra 2006. pred Haškim tribunalom je proglašen krivim za istrebljenje, ubistva, progone na političkoj, rasnoj ili verskoj osnovi, deportacije i nečovečno postupanje kao i zločine protiv čovečnosti, ali ne i za genocid. Osuđen je na 20 godina zatvora. Nakon što je odležao dve trećine kazne, nešto u istrazi u Sheveningenu, nešto u britanskim zatvorima, Krajišnik je pušten na slobodu 30. avgusta 2013. godine.

U Banja Luci i na Palama dočekan je sa velikim uvažavanjem, kao jedan od tvoraca Republike Srpske.

Smrt

Krajišnik je preminuo 15. septembra 2020. godine u Banja Luci, nakon što je 30. avgusta primljen na Univerzitetski klinički centar Republike Srpske gde mu je ustanovljena obostrana upala pluća kao posledica kovida 19.

Sahranjen je 17. septembra na groblju Pribanj, kod Pala.

Spoljašnje veze

• Biografija Momčila Krajišnika (jezik: engleski)
• Slučaj Krajišnik u Haškom tribunalu
• Bosni nedostaje bošnjački entitet — intervju („Politika”, 21. novembar 2015)
• Kako je hapšen Krajišnik („Politika”, 11. oktobar 2018)
• Ko je bio Momčilo Krajišnik – od moćnog političara, do haškog osuđenika („Politika”, 15. septembar 2020)