Википедија

Nazim Hikmet

Nazim Hikmet Ran (15. januar 1902. – 3. jun 1963),[1][2] poznatiji kao Nazim Hikmet (turski izgovor: [ˈnaːzɯm ˈhikmɛt]), bio je turski pesnik, dramski pisac, romanopisac, scenarista, reditelj i memoarista. Opisivan kao "romantični komunista"[3] i "romantični revolucionar"[4], više puta je bio hapšen zbog svojih političkih uverenja, pa je veći deo svog odraslog života proveo u zatvoru ili u egzilu. Njegova poezija prevedena je na više od pedeset jezika.

Nazim Hikmet Ran
Datum rođenja(1902-01-15)15. januar 1902.
Mesto rođenjaSolun, Otomansko carstvo
Datum smrti3. jun 1963.(1963-06-03) (61 god.)
Mesto smrtiMoskva, Sovjetski Savez
SupružnikVera Tuljakova (1960—1963)
DecaMehmet Ran
Veb-sajtwww.nazimhikmet.org.tr
Potpis

Porodica

uredi

Prema rečima Hikmeta, bio je od turskog, nemačkog, poljskog i gruzijskog porekla.[5][6][7] Hikmetova majka poticala je iz istaknute kosmopolitske porodice, uz visoku društvenu poziciju i odnosima sa poljskim plemstvom. Sa očeve strane imao je tursko poreklo.

Mladost

uredi
 
Nazim Hikmet sa 15 godina (1917)

Ran je rođen 15. januara 1902. godine u Solunu, gde je njegov otac služio kao osmanlijski zvaničnik.[3][4] Pohađao je Tašmektep osnovnu školu u okrugu Goztepe u Istanbulu, a kasnije se upisao u juniorsko odeljenje prestižne srednje škole Galatasaraj u oblasti Bejoglu, gde je počeo da uči francuski jezik. Godine 1918. diplomira na Otomanskoj pomorskoj školi na Hejbeliadi. Njegovi školski dani su se podudarali sa periodom političkog previranja, tokom kojeg je otomanska vlada ušla u Prvi svetski rat u savezu sa Nemačkom. Kratak vremenski period bio je pomorski oficir na osmanskoj krstarici Hamidije; međutim, 1919. godine se ozbljno razboleo i, ne mogavši da se u potpunosti oporavi, 1920. godine biva isključen iz pomorske službe.

Godine 1921. zajedno sa svojim prijateljima (Vali Nuredin, Jusuf Zija Ortač i Faruk Nafiz Čamlibel), otišao je u Anadoliju kako bi se pridružio Turskom ratu za nezavisnost; Odatle je otišao u Ankaru (zajedno sa Vali Nuredinom), gde je bilo sedište turskog oslobodilačkog pokreta. U Ankari su im predstavljeni Mustafa Kemal Paša (Ataturk) koji je želeo da dvojica prijatelja pišu pesmu koja bi pozi

vala i inspirisala dobrovoljce iz Turske u Istanbulu i drugde da se pridruže njihovoj borbi. Ova pesma je bila veoma cenjena, a Muhitin Birgen odlučuje je da ih postavi za nastavnike u Bolu, umesto da ih pošalje na front kao vojnike. Međutim, njihovi komunistički stavovi nisu bili cenjeni od strane tamošnjih konzervativnih zvaničnika, pa odlučuju otići u Batumi, u gruzijsku sovjetsku socijalističku republiku kako bi posvedočili rezultatima Ruske revolucije iz 1917. godine, dolazeći tamo 30. septembra 1921. godine. U julu 1922. godine, dvojica prijatelja odlaze u Moskvu, gde je Ran studirao ekonomiju i sociologiju na Komunističkom univerzitetu ranih 1920-ih godina. Na njega su uticali umetnički eksperimenti Vladimira Majakovskog i Vsevoloda Mejerholda, kao i ideološke vizije Lenjina.[3]

Kasnije godine i zaostavština

uredi

Hikmet 8. aprila 1950. godine otpočinje štrajk glađu u znak protesta protiv neuspeha turskog parlamenta da uključi zakon o amnestiji na svoj dnevni red pre nego što se zatvori zbog predstojećih izbora. On je tada prebačen iz zatvora iz Burse, najpre u ambulantu zatvora Sultanahmet u Istanbulu, a kasnije u zatvoru Pašakapisi.[8] Ozbiljno bolestan, Ran pauzira štrajk 23. aprila, na dan Nacionalne suverenosti i dana dece. Zahtevi njegovog lekara da ga leče u bolnici tri meseca odbili su zvaničnici. Dakle, kako se njegov status zatvora nije promenio, nastavio je štrajk glađu 2. maja.

 
Poštanska marka Sovjetskog Saveza sa Hikmetovim likom

Ranov štrajk glađu odjeknuo je širom zemlje. Potpisivane su peticije i objavljen je časopis nazvan po njemu. Njegova majka Dželile započela je štrajk glađu 9. maja, a sledećeg dana štrajk započinju poznati turski pesnici Orhan Veli, Melih Dževdet i Oktaj Rifat. S obzirom na novu političku situaciju nakon izbora održanih 14. maja 1950. godine, štrajk je okončan pet dana kasnije, 19. maja, kada je konačno oslobođen nakon donošenja opšteg zakona o amnestiji od strane nove vlade.

Kasnije, Ran beži iz Turske u Rumuniju brodom preko Crnog mora, a odatle se seli u SSSR. Zbog što je u sovjetskom bloku jedina priznata turska manjina postojala u komunističkoj Bugarskoj, knjige pesnika su odmah objavljene u ovoj zemlji, kako na turskom [9], tako i na bugarskom.[10] Komunističke vlasti u Bugarskoj ga su slavile kao "pesnika slobode i mira".[11]  

Ran je umro od srčanog udara u Moskvi 3. juna 1963. godine u 61. godini.[12] Sahranjen je na čuvenom Novodevičjem groblju u Moskvi, gde je njegov impozantni spomenik i danas mesto hodočašća Turaka i mnogih ljudi iz celog sveta. Njegova poslednja želja, koja nikad nije sprovedena, bila je da ga sahrane pod platanom na bilo kojem seoskom groblju u Anadoliji.

Uprkos progonu od strane turske države, Nazam Hikmet oduvek je bio poštovan od strane turske nacije. Njegove pesme koje prikazuju ljude na selu, sela, gradove i gradove svoje domovine (Memleketimden İnsan Manzaraları), kao i Turski rat za nezavisnost (Kurtuluş Savaşı Destanı) i turske revolucionare (Kuvâyi Milliye) ubrajaju se među najveća patriotska književna dela Turske.

Bibliografija

uredi
 

"Pesme su ljudske lepše od ljudi, Sigurnije od ljudi, Tužnije od ljudi Čvršće od ljudi I ja pesme više volim od ljudi."

Drame

uredi
  • Lobanja (1932, Kafatası)
  • Zaboravljeni čovek (1935, Unutulan Adam)
  • Ferhad i Širin (1965, Ferhad ile Şirin)

Romani

uredi
  • Život je lep, brate (1967, Yaşamak Güzel Şey Be Kardeşim)
  • Krv ne govori (1965, Kan Konuşmaz)

Poezija

uredi
  • İlk şiirler
  • 835 satır
  • Kuvâyi Milliye
  • Yatar Bursa Kalesinde
  • Memleketimden insan manzaraları : (insan manzaraları)
  • Yeni şiirler : (1951–1959)
  • Son şiirleri : (1959–1963)

Reference

uredi
  1. ^ „Nazım Hikmet | Turkish author”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 01. 12. 2018. 
  2. ^ „Kronoloji – Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı”. www.nazimhikmet.org.tr (na jeziku: turski). Arhivirano iz originala 19. 03. 2007. g. Pristupljeno 01. 12. 2018. 
  3. ^ a b v Saime., Göksu (1999). Romantic communist : the life and work of Nazım Hikmet. Timms, Edward. New York: St. Martin's Press. ISBN 978-0-312-22247-5. OCLC 40417757. 
  4. ^ a b Nâzım Hikmet (2002). Beyond the walls : selected poems. McKane, Richard., Christie, C. R. (Catherine Ruth), 1944-, Halman, Talât Sait. London: Anvil Press Poetry. ISBN 978-0-85646-329-7. OCLC 49356123. 
  5. ^ „Vera tulyakova hikmet nazım la son söyleşimiz”. Issuu (na jeziku: engleski). Pristupljeno 01. 12. 2018. 
  6. ^ Hikmet, Vera Tulyakova (1989). Nâzımʾla söyleşi (na jeziku: turski). Cem Yayınevi. 
  7. ^ Akgül, Hikmet (2002). Nâzım Hikmet: siyasi biyografi (na jeziku: turski). Çiviyazilari. ISBN 9789758663187. 
  8. ^ „Nâzım Hikmet”. 06. 10. 2008. Arhivirano iz originala 06. 10. 2008. g. Pristupljeno 01. 12. 2018. 
  9. ^ Nazim Hikmet. 1951. Secilmis siirler [Selected Poems] (translated by Ludmil Stoyanof Lюdmil Stoяnov). Sofia: BKP
  10. ^ Nazъm Hikmet Nazim Hikmet. 1952. Stihotvoreniя Stikhotvoreniia [Poems] (translated by Nikolai Tsonev Nikolaй Conev). Sofia: Bulgarski pisatel
  11. ^ Kamilef, H [Kяmilev, X]. 1953. Nazim Hikmet - hurriyet ve baris sarkicisi [Nazim Hikmet: A Singer of Liberty and Peace] (translated from the Bulgarian into Turkish by Suleyman Hafizoglu). Sofia: BKP; Kяmilev, H. [Kiamilev, Kh]. 1953. Nazъm Hikmet, pevec na svobodata i mira Nazim Khikmet, pevets na svobadata i mira [Nazim Hikmet: A Singer of Liberty and Peace] (translated from the Russian into Bulgarian by Kruger Milovanov Krugev Milovanov]. Sofia: BKP.
  12. ^ „Nazim Hikmet”. www.cs.rpi.edu. Pristupljeno 01. 12. 2018. 

Literatura

uredi

Spoljašnje veze

uredi
 
Nazim Hikmet na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Назим_Хикмет&oldid=27822390”