Narodna partija Kambodže
Narodna partija Kambodže (kmer. គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា) je politička partija koja deluje u Kambodži. Osnovana je 1981. godine pod imenom Narodna revolucionarna partija Kampućije, a do 1991. je bila jedina legalna partija u državi. Iste godine, njeno članstvo napustilo je marksizam-lenjinizam i usvojilo socijalizam. Trenutno je autoritarna vladajuća partija u Kambodži. Od izbora u avgustu 2018 ima svih 125 mesta u senatu.
Narodna partija Kambodže គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា Kanakpak Pracheachon Kâmpuchéa | |
|---|---|
| Vođa | Hun Sen |
| Parlamentarni lideri | Saj Čum, Sar Ćeng |
| Osnivač | Heng Samrin |
| Osnovana | 28. jun 1951. |
| Sedište | Pnom Pen Kambodža |
| Broj članova (2018) | 5.500.000 |
| Ideologija | Od 1991; Autoritarizam Veliki šator Populizam[1] Ranije 1951–91: komunizam, marksizam-lenjinizam) |
| Politička pozicija | levica |
| Međunarodno članstvo | Centristička demokratska internacionala |
| Boje | plava narandžasta bela |
| Nacionalna skupština | 125 / 125
|
| Senat | 58 / 62
|
| Komuna | 1.510 / 1.572
|
| Veb-sajt | |
| http://www.thecpp.org/ | |
Istorijska pozadina
urediPartija je u početku delovala kao kambodžanski ogranak Indokineske komunističke partije, koja se u februaru 1951. godine odlučila razdvojiti na tri posebne partije za tri buduće nezavisne države, Vijetnam, Kambodžu i Laos. Kambodžanski ogranak je u avgustu 1951. bio osnovan pod imenom Kampućijska narodna revolucionarna partija (KPRP).
KPRP je prvih godina nakon kambodžanskog sticanja nezavisnosti bila marginalizovana, delom zbog frakcijskih borbi, a delom zbog zvanične politike njihovih vijetnamskih sponzora koji su podržavali princa Norodoma Sihanuka, koji je pak malobrojne komuniste izlagao teškim represalijama.
Situacija se promenila kada je na čelo KPRP došla nova generacija vođa, koji su se obrazovali u Parizu, a kojoj je na čelu bio Pol Pot. Oni su razvili sopstvenu doktrinu marksizma-lenjinizma, promenili ime stranke u Radnička partija Kampućije, a kasnije i Komunistička partija Kampućije. Od kraja 1960-ih, ta će partija biti poznata kao Crveni Kmeri, te voditi gerilski rat protiv Sihanukovog režima.
Nakon što je general Lon Nol u vojnom udaru 1970. godine svrgnuo Sihanuka, izgnani princ se udružio s komunistima, koji su pod parolom borbe protiv Amerikanaca zauzeli veliki deo zemlje. U proleće 1975. godine, Crveni Kmeri pod Pol Potom su došli na vlast i pod nazivom Demokratska Kampućija uveli jedan od najzloglasnijih režima u istoriji, koji je najbrutalnijim mogućim sredstvima nastojao da sprovodi najradikalniju promenu društvenog i ekonomskog sistema u Kambodži.
Osnivanje partije
urediCrveni Kmeri su ubrzo nakon toga zapali u teške frakcijske sukobe, a deo njih je prebegao u susedni Vijetnam, koji se sve više udaljavao od svojih nekadašnjih ideoloških saveznika. Ta se grupacija u Vijetnamu organizovala pod nazivom Narodna revolucionarna partija Kampućije (NRPK). Nakon Trećeg indokineskog rata i vijetnamske invazije 1979. godine, režim Crvenih Kmera bio je svrgnut s vlasti, a vođe NRPK su preuzele vlast, proglasivši Narodnu Republiku Kampućiju.
Iako tačan datum osnivanja NRPK nije poznat, pretpostavlja se da je partija osnovana negde sredinom 1978. godine. Datum koji se uzima za zvanično osnivanje, maj 1981. godine, bio je trenutak kada je održan Četvrti kongres NRPK. Do tada se postojanje partije čuvalo u tajnosti.[2]
Novi režim je, međutim, ubrzo bio prinuđen voditi rat protiv ostataka Crvenih Kmera, s kojima su se pod parolom izbacivanja Vijetnamaca iz Kambodže udružile rojalističke i antikomunističke grupe, a obilno podržavale SAD i Kina. NRPK je na ove pritiske sredinom 1980-ih reagovala ublažavanjem marksističko-lenjinističke dogme u ekonomskim pitanjima, što joj donelo određenu podršku među kambodžanskim seljacima, a novom vođi Hun Senu i određenu popularnost.
Delovanje posle 1991.
urediSa završetkom Hladnog rata su 1991. godine sklopljeni mirovni sporazumi, a misija UN došla kako bi u Kambodži sprovela prve višepartijske izbore. Narodna revolucionarna partija Kambodže je na njima učestvovala pod novim imenom, Narodna partija Kambodže. Nakon što su osvojili najviše glasova, NPK je formirala koaliciju s rojalističkom strankom Funcinpec čiji je vođa, princ Norodom Ranarid, postao premijer.
Koalicionu vladu su prvih godina mučili teški sukobi, a godine 1997, vođa NPK, Hun Sen, izvršio je državni udar, optuživši Ranarida za saradnju s pobunjenim Crvenim Kmerima. Nakon toga je NPK vladala ili sama ili u koaliciji s populističkom strankom Sama Reinsija. Od godine 2004, NPK je ponovno ušla u koaliciju s rojalistima, ali je Hun Sen i dalje ostao premijer. Od poslednjih parlamentarnih izbora, održanih 2008. godine, Narodna partija Kambodže poseduje veliku većinu u svim organima Nacionalne skupštine.
Izvori
uredi- ^ „Cambodia”. Pristupljeno 15. 4. 2013.
- ^ Frings, K. Viviane, Rewriting Cambodian History to 'Adapt' It to a New Political Context: The Kampuchean People's Revolutionary Party's Historiography (1979–1991) in Modern Asian Studies, Vol. 31, No. 4. (Oct., 1997), pp. 807–846.