Novica Radović
Novica Radović (1890 — 1945) bio je jedan od vođa Božićne pobune u danilovgradskom kraju. Za vrijeme Drugog svjetskog rata bio je politički savjetnik komandanta Lovćenske brigade Krsta Zrnova Popovića.
| Novica Radović | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1890. |
| Mesto rođenja | Martinići, Knjaževina Crna Gora |
| Datum smrti | 1945. |
| Mesto smrti | Cetinje, DF Jugoslavija |
| Politička karijera | |
| Politička stranka | Crnogorska federalistička stranka |
Životopis uredi
Novica Radović je bio član zelenaškog pokreta poslije Prvog svjetskog rata. Nakon poraza zelenašikih snaga, Radović je otišao u Albaniju, a iz nje u Italiju,[1] gdje se priključio crnogorskoj vojsci u egzilu i tamo 1920. postao načelnik informativnog odjeljenja glavnog štaba.
Poslije ukaza vlade Kraljevine SHS o amnestiji crnogorske emigracije, Radović je još neko vrijeme ostao u Italiji zbog školovanja.
U zemlju se vratio 1925, doselio se u Beograd gdje je uhapšen zbog svojih odmjetničkih akcija i poslat na robiju u kolašinski zatvor zbog optužnice za teška krivična djela protiv države na osnovu koje je i osuđen na 20 godina zatvora. Premješten je u zenički zatvor iz koga je nakon 9 godina pušten na slobodu.[1]
Po izlasku iz zatvora, nastanio se u Podgorici, gdje je privatno radio kao profesor. U politički život se uključio kao član Crnogorske federalističke stranke. Pisao je publicističke tekstove političkog karatkera u Zeti, glasilu CFN.[1] U štampariji Dukađin u Peći objavio je 1938. svoje značajno djelo „Crna Gora na savezničkoj golgoti“ koja govori o političkim događajima u to vrijeme, o gubljenju crnogorske državnosti i srpskom identitetu Crne Gore.[2]
Poslije Rapalskog sporazuma i promjene italijanskog držanja prema crnogorskoj političkoj emigraciji, Radović je sa nepovjerenjem gledao na Italiju i zastupao što manje italijansko uplitanje u pitanje obnove crnogorske države. Međutim, kako je Musolinijeva Italija čvrsto stremila stvaranju državne tvorevine u Crnoj Gori koja bi u potpunosti zavisila od nje, uvidio je neodrživost tog stava.[1]
Za vrijeme Drugog svjetskog rata, bio je jedan od vodećih crnogorskih separatista i kolaboracionista sa Italijanima. Razočarao se u Italijane i optužio ih je za uvođenje vojnog okupacijskog režima umjesto stvaranja obećane suverene i nezavisne Crne Gore, i odvajanje važnih crnogorskih područja od države i njihovo pripajanje Albaniji, što je dijelom i dovelo do ustanka u julu 1941. godine.[3] Zbog kolaboracije sa Italijanima tokom Drugog svjetskog rata streljali su ga partizani 1945. godine.
Crnogorsko srpstvo Novice Radovića uredi
Iz knjige Novice Radovića Crna Gora na savezničkoj golgoti vidimo da je on po nacionalnosti Srbin[4] koji se samo protivio načinu sjedinjenja Srbije i Crne Gore. Krfsku deklaraciju smatra (str. 101.) prvim atakom na suverenitiet Crne Gore, jer Crna Gora nije imala svog predstavnika u donošenju ove deklaracije, niti se nju išta pitalo o njenoj sudbini. Radović (str. 109.) piše: dvjema kraljevinama istog naroda... dvije srpske države..., čime dokazuje da je Crnu Goru smatrao još jednom državom srpskog naroda. Radović navodi i podatak (str. 110.): Sad bi zvanična Srbija, odnosno Pašić da se reterira. Povratio bi se na sporazumno, putem ugovora ujedinjenja, ne bi htio da se vrši nasilje na narod crnogorski i kralja Nikolu, pošto zna da je svak u Crnoj Gori za ujedinjenje od kraljevske palate do kolibe... Lovćen spominje kao prostor na kome se 5 vjekova čuvao barjak, sveto znamenje srpske slobode (str. 133.). Petar Pešić mu je veliki grešnik koji je doveo do kapitulacije i uništenja Crne Gore i koji je posijao klicu mržnje jednog istog naroda (str. 136).
Reference uredi
- ^ a b v g Pajović 1977, str. 64.
- ^ Novica Radović - Crna Gora na savezničkoj golgoti
- ^ Tomasevich 2002, str. 141.
- ^ [1] Moj prađed je bio Srbin, ovo je zemlja Srbinova
Literatura uredi
- Lakić, Zoran; Pajović, Radoje; Vukmanović, Gojko (1963). Narodnooslobodilačka borba u Crnoj Gori 1941-1945: Hronologija događaja. Titograd: Istorijski institut.
- Pajović, Radoje (1977). Kontrarevolucija u Crnoj Gori: Četnički i federalistički pokret 1941-1945 (PDF). Titograd: Istorijski institut. Arhivirano iz originala (PDF) 26. 08. 2014. g. Pristupljeno 18. 06. 2016.
- Stamatović, Aleksandar (2007). „Nacionalni identitet zelenaša i crnogorskih federalista 1918-1941”. Politička revija. 6 (1): 119—139.
- Tomasevich, Jozo (2001). War and Revolution in Yugoslavia, 1941-1945: Occupation and Collaboration. 2. Stanford: Stanford University Press.
