Википедија

Period orijentalizacije u umetnosti stare Grčke

U arhajskoj fazi drevne grčke umetnosti, period orijentalizacije je kulturno-istorijski period koji je započeo tokom kasnijeg dela 8. veka pre nove ere, kada je postojao snažan uticaj naprednije umetnosti istočnog Mediterana i antičkog Bliskog istoka. Glavni izvori su bili Sirija i Asirija, a u manjoj meri i Fenikija i Egipat.[1][2] Sa širenjem feničanske civilizacije Kartagine i grčkom kolonizacijom u zapadnom Mediteranu, ovi umetnički trendovi su takođe uticali na Etrurce i rane stare Rimljane na Apeninskom poluostrvu.

Novi motivi na istočnogrčkoj vazi: palmeta i voluta
Korintski orijentalizovani bokal, oko 620. p. n. e, Antikensammlungen Minhen
Vrat proto-atičkog lutrofora slikara Analatosa
Etrurska piksida od slonovače i poklopac sa drškom u obliku sfinge, 650–625. p. n. e.

Stil i uticaji uredi

Tokom ovog perioda u drevnoj grčkoj umetnosti javljaju se ornamentalni motivi i interesovanje za životinje i čudovišta što je nastavljeno da se prikazuje vekovima, a proširilo se i na rimsku i etrursku umetnost. Monumentalna i figurativna skulptura u ovom stilu može se nazvati Dedalskom, po Dedalu, koji je prema legendi bio osnivač grčke skulpture. Ovaj period karakteriše promena sa preovlađujućeg geometrijskog stila na stil sa motivima inspirisanim Istokom. Ovaj novi stil je odražavao period povećane kulturne razmene u Egejskom svetu, čiji se intenzitet ponekad poredi sa onim iz kasnog bronzanog doba.

Pojava orijentalizovanih motiva u grčkoj grnčariji jasno je evidentna na kraju kasnog geometrijskog perioda, iako postoje dve škole mišljenja u vezi sa pitanjem da li je sama geometrijska umetnost nastala zahvaljujući istočnjačkim modelima.[3] U atičkoj grnčariji, karakterističan orijentalizovani stil poznat kao „proto-atik” obeležen je cvetnim i životinjskim motivima; to je bio prvi put da su uočljivo grčke religiozne i mitološke teme zastupljene u vaznom slikarstvu. Tela ljudi i životinja su bila prikazana u silueti, iako su im glave bile nacrtane u konturi; žene su nacrtane potpuno u obrisima. U drugom važnom centru ovog perioda, Korintu, uticaj orijenta je počeo ranije, iako je postojala tendencija da se proizvode manje vaze sa visokim detaljima u „proto-korintskom“ stilu koji je pretpostavio tehniku crnih figura na crvenoj podlozi.[4]

Od sredine šestog veka, porast moći Ahemenida na istočnom kraju Egeja i u Maloj Aziji smanjio je količinu istočne robe koja se nalazila u grčkim gradovima, pošto su Persijanci počeli da osvajaju grčke gradove u Joniji, duž obale Male Azije.

Pozadina uredi

Tokom ovog perioda, Asirci su napredovali duž obale Sredozemnog mora, praćeni grčkim i karijskim plaćenicima, koji su takođe bili aktivni u vojsci Psamtika I u Egiptu. Nove grupe su počele da se takmiče sa mediteranskim trgovcima. U drugim delovima Egejskog sveta desila su se slične seobe stanovništva. Feničani su se naselili na Kipru i u zapadnim regionima Grčke, dok su Grci osnovali trgovačke kolonije u Al Mini u Siriji i u Iskiji (Pitekuza) kod obale Tirenskog mora Kampanije u južnoj Italiji. Ove razmene su dovele do perioda intenzivnog pozajmljivanja u kome su Grci (posebno) prilagođavali kulturne karakteristike sa Istoka u svoju umetnost.[5]

Period od otprilike 750. do 580. godine pre nove ere takođe je doživeo uporedivu fazu orijentalizacije etrurske umetnosti, jer je ekonomija u usponu ohrabrila etrurske porodice da nabavljaju strane luksuzne proizvode koji uključuju motive poreklom sa Istoka.[6] Slično, oblasti Italije — kao što su Velika Grčka, Sicilija, Picenum,[7] Stari Latium,[8][9] Ager Falikus, Venetski region,[10] i nuragijska civilizacija na Sardiniji [11][12] — takođe su doživeli fazu orijentalizacije u to vreme. Takođe postoji period orijentalizacije na Iberijskom poluostrvu, posebno u gradu-državi Tartesos.[13]

Orijentalizacija uredi

Ogroman uvoz sirovina, uključujući metale, i nova mobilnost stranih zanatlija doveli su do uvođenja novih zanatskih veština u Grčkoj. Valter Burkert je opisao novi pokret u grčkoj umetnosti kao revoluciju: „Sa bronzanim reljefima, tekstilom, pečatima i drugim proizvodima, otvorio se čitav svet istočnjačkih prikaza koje su Grci jedva čekali da usvoje i prilagode tokom "orijentalizacijske revolucije".[14]

Među sačuvanim artefaktima, glavni efekti se vide u oslikanoj grnčariji i metalnim radovima, kao i u graviranim draguljima. Monumentalna i figurativna skulptura je bila manje pogođena,[15] i novi stil se tu često naziva dedalskim. Uočen je novi tip lica, posebno na Kritu, sa „teškim, prevelikim crtama lica u obliku slova U ili V sa horizontalnim obrvama“; one potiču sa Bliskog istoka.[16] Najveći broj primeraka je iz grnčarije pronađene na lokalitetima. Postojale su tri vrste novih motiva: životinjski, biljni i apstraktni.[17] Motivi kao što su palmeta, lotos i voluta sa viticama bili su karakteristični za grčku dekoraciju, a kroz grčku kulturu preneli su se na veći deo Evroazije. Grifonu su dodane egzotične životinje i čudovišta, posebno lav (koji u tom periodu više nije bio poreklom iz Grčke) i sfinge, pronađeni u Knososu.[18]

U figurinama od bronze i terakote, uvođenje kalupa sa istoka dovelo je do velikog povećanja proizvodnje figura koje su uglavnom napravljene kao zavetne ponude.[19]

Kulturna prevlast Istoka, identifikovana arheološki prema grnčariji, slonovači i metalnim predmetima istočnog porekla pronađenim na helenskim nalazištima, ubrzo je ustupila mesto temeljnoj helenizaciji uvezenih obeležja u arhajskom periodu koji je usledio.

Uticaj na mit i književnost uredi

Mnogi grčki mitovi su nastali u pokušajima tumačenja i integracije stranih ikona u smislu grčkog kulta i prakse.[20] Neki grčki mitovi odražavaju mesopotamske književne klasike. Valter Burkert je tvrdio da su migrirajući vidovnjaci i iscelitelji preneli svoje veštine u proricanju i ritualu pročišćavanja zajedno sa elementima svoje mitološke mudrosti.[21] M.L. Vest je takođe dokumentovao ogromna preklapanja u ranim grčkim mitološkim temama i bliskoistočnoj književnosti, a uticaji se protežu na značajne leksičke tokove sa semitskih jezika na rani grčki. Ovo preklapanje takođe pokriva značajan raspon tematskih paralela između grčkog epa i Tanaha.[22]

Intenzivan susret tokom perioda orijentalizacije takođe je pratio pronalazak grčkog alfabeta i karijskog pisma, zasnovanog na ranijem fonetskom, ali neizgovorljivom levantinskom pismu, što je izazvalo spektakularan skok u pismenosti i književnoj produkciji, kako je usmeno predanje epa počelo da se prepisuje na uvezeni egipatski papirus (i povremeno na kožu).

Vidi još uredi

Reference uredi

Citati uredi

  1. ^ Robert Manuel Cook, Pierre Dupont, Cook, Robert Manuel; Dupont, Pierre (1998). East Greek Pottery. Psychology Press. str. 29. ISBN 9780415166010. . East Greek Pottery, Routledge, 1998 pp. 29ff.
  2. ^ Robert Manuel Cook, Cook, Robert Manuel (1997). Greek Painted Pottery. Psychology Press. str. 29. ISBN 9780415138598. . Greek Painted Pottery, Routledge, 3rd edition (1997), p. 41: "The technique of these works is generally incompetent, their style often a stale and varying medley of the traditional Hittite, Assyrian and Egyptian elements that were currently available in North Syria."
  3. ^ Markoe, Glenn (1996). „The Emergence of Orientalizing in Greek Art: Some Observations on the Interchange between Greeks and Phoenicians in the Eighth and Seventh Centuries B. C.”. Bulletin of the American Schools of Oriental Research (301): 47—67. JSTOR 1357295. S2CID 163876380. doi:10.2307/1357295. 
  4. ^ Cook, str. 39–51
  5. ^ Burkert, 128 et passim.
  6. ^ Fred S. Kleiner, ed. Gardner's Art Through the Ages: The Western Perspective 2010:14.
  7. ^ Elena Di Filippo Balestrazzi, L'orientalizzante adriatico, L'Erma" di Bretschneider, Roma 2004 (Italian)
  8. ^ Francesca Fulminante, Le sepolture principesche nel Latium vetus. Tra la fine della prima età del ferro e l'inizio dell'età orientalizzante, Roma, L'Erma di Bretschneider. . 2003. ISBN 978-88-8265-253-1.  Nedostaje ili je prazan parametar |title= (pomoć) (Italian)
  9. ^ Massimo Botto, Considerazioni sul periodo orientalizzante nella penisola Italica: la documentazione del Latium Vetus, in Javier Jiménez Avila, Sebastián Celestino Pérez (a cura di), El periodo orientalizante: Actas del III Simposio Internacional de Arqueología de Mérida, Protohistoria del Mediterráneo Occidental, Vol. 1. . 2005. str. 47—74. ISBN 84-00-08346-6.  Nedostaje ili je prazan parametar |title= (pomoć) (Italian)
  10. ^ Giulia Fogolari, La componente orientalizzante nell'arte delle situle, pp. 10–11, in A.a.V.v. Arte delle situle dal Po al Danubio, mostra di Padova, Sansoni 1961. (Italian)
  11. ^ Paolo Bernardini, L'Orientalizzante in Sardegna: modelli, cifrari, ideologie, in Javier Jiménez Avila, Sebastián Celestino Pérez (a cura di), El periodo orientalizante: Actas del III Simposio Internacional de Arqueología de Mérida, Protohistoria del Mediterráneo Occidental, Vol. 1. . 2005. str. 75—96. ISBN 84-00-08346-6.  Nedostaje ili je prazan parametar |title= (pomoć) (Italian)
  12. ^ P. Bocci, Orientalizzante, padana, civiltà atestina, in « Enciclopedia dell'Arte Antica», V volume, Treccani, Roma 1963, pp. 758–759 (Italian)
  13. ^ Diana Neri, Bologna nell'epoca orientalizzante p. 16 in (a cura di) Luana Kruta Poppi, Diana Neri, Donne dell'Etruria padana dall'VIII al VII secolo a.C., All’Insegna del Giglio, Firenze. . 2015. ISBN 978-8878146266.  Nedostaje ili je prazan parametar |title= (pomoć) (Italian)
  14. ^ Burkert, str. 128
  15. ^ Cook, str. 5–6
  16. ^ Boardman (1993), 16 (quoted), 17, 29, 33
  17. ^ Cook, str. 39
  18. ^ Boardman 1993, str. 15–16
  19. ^ Boardman 1993, str. 15
  20. ^ "The evolution of Greek vase painting", Ure Museum of Greek Archaeology, 2012. Retrieved 25 May 2012.
  21. ^ Burkert, str. 41–88
  22. ^ M. L. West, West, M. L. (23. 10. 1997). The East Face of Helicon : West Asiatic Elements in Greek Poetry and Myth: West Asiatic Elements in Greek Poetry and Myth. Clarendon Press. ISBN 978-0-19-159104-4. . The East Face of Helicon: West Asiatic Elements in Greek Poetry and Myth, Clarendon Press, 1997.

Literatura uredi

Dodatna literatura uredi

  • Sideris A., "Orientalizing Rhodian Jewellery", Cultural Portal of the Aegean Archipelago, Athens 2007.
  • Von Bothmer, Dietrich (1987). Greek vase painting . New York: The Metropolitan Museum of Art. ISBN 0870990845. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Период_оријентализације_у_уметности_старе_Грчке&oldid=27542905”