Petar I Pavlović
Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
Petar I Pavlović (?-1420) je bio knez, a potom i vojvoda iz vlastelinske porodice Pavlovića koja je imala svoje posede u istočnim delovima kraljevine Bosne. Posle ubistva njegovog oca Pavla Radenovića (?-1415) na Parenoj poljani kod Bobovca 1415. godine kome je prisustvovao, Petar preuzima vođstvo nad Pavlovićima i sa mlađim bratom knezom Radoslavom (1420—1441) otpočinje rat protiv Sandalja Hranića (1392 — 1435) i Kosača. U tom sukobu se oslonio na pomoć Osmanlija, čiju je pomoć platio priznavanjem vazalnih odnosa prema sultanu, što je rezultovalo velikim uspesima protiv Sandalja koji je bio potpuno potisnut. Međutim Osmanlije su promenile stranu i 1420. godine su stigle u kraljevinu Bosnu kao Sandaljevi saveznici protiv Pavlovića. U sukobu sa njima gine sam Petar, a na čelu Pavlovića ga nasleđuje njegov mlađi brat Radoslav.
| Petar I Pavlović | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Puno ime | Petar I Pavlović |
| Mesto rođenja | Kraljevina Bosna |
| Datum smrti | 1420. |
| Porodica | |
| Roditelji | Pavle Radenović |
| Dinastija | Pavlovići |
| vojvoda | |
| Prethodnik | Pavle Radenović |
| Naslednik | Radoslav Pavlović |
Poreklo i porodica uredi
Petar I Pavlović je bio najstariji sin kneza Pavla Radenovića koji je pored njega imao još jednog sina:
- Radoslava (1420—1441), knez i vojvoda
Nije poznato da li je Petar bio oženjen, ali je izvesno da nije imao dece, pošto ga je nasledio brat i bratanci.
Vladavina i sukob sa Sandaljem uredi
Tokom avgusta 1415. godine se Kraljevoj Sutjesci kod Bobovca održavao sabor kralja i vlastele kraljevine Bosne. Prilikom posebno organizovanog 23. avgusta lova na Parenoj poljani, Zlatonosovići su na znak koji je mačem dao sam Sandalj Hranić napali kneza Pavla Radenovića i teško ga ranili, a njegovog sina Petra i poslanika Braila Težalovića su zarobili i sproveli u utvrđeni Bobovac. Zaveru su organizovali sam kralj Ostoja (prva vlada 1398—1404, druga vlada 1409—1418) i vojvoda Sandalj zbog političkih sukoba sa Pavlom optuživši ga za izdaju kraljevstva. Prema prvobitnom planu Pavlov sin Petar je trebalo da bude oslepljen, a posedi Pavlovića podeljeni između Sandalja i Zlatonosovića koji su se nadali Olovu koje se nalazilo uz njihove posede, ali se od tog plana odustalo i Petru su ostavljeni očevi posedi. Celom činu je prisustvovao i poslanik Dubrovačke republike Nikola Gučetić i Vlatko Tumurlić. Sam Pavle je ubrzo umro od posledica rana koje je zadobio, ali je zato Petar pušten da se vrati na porodični posed i nastavi upravljanje njime. Kao svedok ovog napada Petar je za smrt svoga oca direktno okrivio Sandalja, čime je celokupni jugoistočni deo današnje Bosne i Hercegovine gurnut u rat između Pavlovića sa jedne i Sandalja odnosno Kosača sa druge strane.
Petar pomoć u ovom sukobu traži od Osmanlija, obećavši im vazalstvo za uzvrat, što su oni prihvatili i već na jesen 1415. godine njihovi odredi upadaju u Zahumlje predvođeni braćom Đurđem i Stefanom Miloradovićem. Uz pomoć Osmanlija Petar je do 1417. godine ovladao celokupnim Konavljem koje je do tada bilo podeljeno između Pavlovića i Kosača. Da bi utvrdio svoj posed u primorju on je sa Dubrovčanima ugovorio podizanje cisterne za vodu u tvrđavi Sokol koja je bila najznačajnija utvrda u Konavlju.
Pritisak Pavlovića na Sandalja i one koji su ga podržavali bio je toliki da je sam kralj Ostoja morao da tajno noću pobegne sa sabora vlastele Kraljevine Bosne da ga ne bi snašlo isto ono što je on organizovao Pavlu Radenoviću par godina ranije. Posledica ovoga i Sandaljeve naizgled bezizlazne situacije, bila je i Ostojina odluka da priđe Pavlovićima i da bude jedan od onih koji će se okoristiti propašću Kosača, ali bez preteranog uspeha jer on već 1418. godine umro. Njegov sin i naslednik Stefan Ostojić (1418—1421) je nastavio neprijateljsku politiku prema Sandalju, ali bez vidljivog uspeha. Međutim i sam sukob se delimično smirio jer je Sandalju u pomoć pritekao sin njegove druge žene Jelene iz prvog braka Balša III Balšić (1403 — 1421), a i Sandalj je shvatio da je jedina sila koja donosi prevagu u sukobima samo snaga Osmanlija, tako da je i on postao njihov vazal, najverovatnije sredinom 1418. godine pošto se u jesen iste godine pominje kao nesumnjivi gospodar svojih zemalja.
Presudni događaj u ovoj fazi sukoba Sandalja i Petra, najverovatnije je bila Hranićeva odluka da proda Dubrovačkoj republici njegov deo Konavlja. On je 27. juna 1419. godine prodao svoj deo za 30.000 perpera, dok je Petar odbio da republici svetog Vlaha proda svoj deo. Najverovatnije uz pomoć tih sredstava Sandalj uspeva da pokrene Osmanlije i oni početkom 1420. godine ponovo upadaju u kraljevinu Bosnu, ali ovoga puta su njihovi napadi usmereni protiv Pavlovića. Tokom tih borbi krajem marta iste godine, u jednom sukobu sa njima gine sam Petar, a vođstvo nad Pavlovićima i vojvodsku titulu preuzima njegov mlađi brat knez Radoslav.
Najveća posledica ovog žestokog sukoba koji je delovao da se može okončati samo potpunim uništenjem jednih ili drugih bilo je direktno uključivanje Osmanlija u njega, prvo na strani Pavlovića, a potom i na Sandaljevoj strani, iako su oni de facto radili isključivo za sebe i postepeno osvajali delove Kraljevine Bosne. Sam sukob se vremenom smirio, tako da su obe porodice praktično nestale sa osmanlijskim osvajanjem Bosne i Hercegovine.
Vidi još uredi
Literatura uredi
- Isailović, Neven (2017). „Prilog o delovanju kneza i vojvode Petra Pavlovića u bosansko-ugarsko-turskim sukobima početkom XV veka” (PDF). Istorijski časopis. 66: 145—163. Arhivirano iz originala (PDF) 21. 07. 2018. g. Pristupljeno 20. 07. 2018.