Rade Radić
Tačnost ovog članka je osporena. |
Radoslav Rade Radić (Jošavka Gornja, kod Čelinca, 1890 — Beograd, 17. jul 1946) bio je četnički vojvoda u pokretu Draže Mihailovića. Na početku ustanka pripadao je partizanima i bio član Štaba Četvrtog krajiškog odreda, ali je u proleće 1942. izveo puč u kome je pobio članove Štaba odreda i partizanske ranjenike, nakon čega je formirao sopstveni četnički odred. Nakon rata mu je suđeno i streljan je kao saradnik okupatora.
| Radoslav-Rade Radić | |
|---|---|
 Rade Radić u centralnoj Bosni | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1890. |
| Mesto rođenja | Jošavka Gornja, Austrougarska |
| Datum smrti | 17. jul 1946. (55/56 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, FNRJ |
Biografija uredi
Rođen je 1890. godine u Jošavci Gornjoj kod Čelinca, od oca Novaka i majke Stoje. Potiče iz seljačke porodice, a po predanju Radoslavov deda je došao iz okoline Bileće. Po zanimanju je bio trgovac. Bio je oženjen i imao je troje dece.
Radić je bio u partizanima u ustanku protiv NDH, međutim zajedno sa Urošem Drenovićem ubrzo je napustio partizane i napravio zasebne četničke odrede. Već krajem 1941. godine došao je u sukob sa partizanima i tražio podršku okupatora, a njegov odred „Borje“ je potpisao sporazum o saradnji sa NDH.[1] Učestvovao je sa jedinicama NDH u borbi protiv NOVJ. Postavljen je za člana Nacionalnog komiteta Draže Mihailovića.
Posle pobede saveznika u ratu, uhapšen je, osuđen na smrt i pogubljen.
Njegovi savremenici su tvrdili da je pre rata dugo godina bio član KPJ.[2] Rade Radić je imao dva sina koja su poginula u redovima ustanika za vreme borbe protiv ustaša i domobrana.[3]
Rade Radić je bio jedan od ratnih vođa u Bosni koji je otvoreno služio NDH[traži se izvor][4] i nemačkom okupatoru, ne samo vojno i politički nego i ekonomski. Kako se navodi, bio je jedan od ovlašćenih liferanata robe i građe za nemačku vojsku i NDH.[4] Pregovarao je o isporukama hrane i materijala za nemačku i vojsku NDH i za to potpisivao ugovore.[4] Osim toga, njegovi ljudi su služili okupatoru i kao vojne jedinice i kao vodiči, jer su poznavali teren.
Iskazao je veliku kooperativnost i subordinaciju sa jedinicama Vermahta i NDH, što je kasnije bila jedna od stavki u optužnici protiv njega.[traži se izvor]
Sledeće za šta je odgovarao je ubistvo 20 ranjenih pripadnika NOVJ 1. aprila 1942. godine u selu Jošavka, gde je ubijen i komandant Operativnog štaba NOP odreda Bosanske krajine Mladen Stojanović,[5] a kasnije istog meseca njegovi ljudi su učestvovali u ubistvu još 70 ranjenih pripadnika NOVJ.[5]
Milan Dukić, izaslanik Draže Mihailovića posle sastanaka sa četničkim vođama u Bosni, u svojoj depeši Mihailoviću, 22. septembra 1942. godine je izjavio: „Komandant Rade Radić bivši partizanski komandir Jošavske čete, poklao je partizane u Jošavci i prišao četnicima. Čovek seoski trgovac, niske kulture...“[6]
Savremenici o ličnosti Radeta Radića uredi
Radić nije uživao skoro nikakav ugled ni među narodom ni među nadređenima. U svom izveštaju 3. februara 1943. godine major Slavoljub Vranješević izveštava nadređene u JVUO o stanju u četničkim odredima i daje opise ličnosti četničkih komandanata. Za Radeta Radića nema ni jednu reč hvale, osim da je lično vrlo hrabar. Govori da je bio neuspešan trgovac, te da duguje velike svote novca u preko 100 parnica. Daje ocenu da je Radić podmukao i da koristi komunističke metode i ne bira sredstva da dođe do cilja, te da uz sebe ima surovu kliku koja izvršava njegova naređenja, pa i ona najpodlija, kako bi Radić došao do cilja, te da ne preza ni od čega.[2]
Godine 2002. na Ravnoj gori, selo Skatavica, opština Čelinac, podignut je spomenik Radetu Radiću i njegovim saborcima.
Ulica u Banjaluci nosi njegovo ime.[7]
Reference uredi
- ^ „Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda: TOM XIV, knjiga 1”. www.znaci.net.
- ^ a b „Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda: TOM XIV, knjiga 1”. www.znaci.net.
- ^ Jedini čovek koga je pomilovao Tito Arhivirano na sajtu Wayback Machine (21. јул 2015), Приступљено 24. 4. 2013.
- ^ а б в Milovanović 1983b, стр. 130.
- ^ а б The Trial Of Dragoljub Draza Mihailovic (1946), Приступљено 24. 4. 2013.
- ^ Milovanović 1983b, стр. 133.
- ^ BANJALUČKE LEGENDE: 22. 4. - Dan oslobođenja Архивирано на сајту Wayback Machine (13. novembar 2013), Pristupljeno 24. 4. 2013.
Literatura uredi
- Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda: TOM XIV, knjiga 1. Vojnoistorijski institut.
- Milovanović, Nikola (1983b). Draža Mihailović. Beograd: Slovo ljubve.
- Zečević, Miodrag (2001). Dokumenta sa suđenja ravnogorskom pokretu 10. jun - 15. juli 1946. SUBNOR Jugoslavije.
- Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda: TOM XIV, knjiga 1. Vojnoistorijski institut.
- Tomasevich, Jozo (1975). War and Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: The Chetniks. Stanford: Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-0857-9.
