Sima Karaoglanović
Sima Karaoglanović (Beograd, 12. februar 1910 – Beograd, 8. novembar 1981) bio je pravnik iz Beograda. Kao rezervni oficir vojske Kraljevine Jugoslavije bio je zatvoren u više logora u Nemačkoj, gde je bio jedan od najaktivnijih organizatora antifašističkog pokreta otpora. Davao tehničku podršku za štampanje Jevrejskih novina - u logoru „Osnabrik”, odnosno listova „Sedmica” i „37”, koje su objavljivali Jevreji, zarobljeni oficiri vojske Kraljevine Jugoslavije. Sahranjen je u Aleji zaslužnih građana.
| sima karaoglanović | |
|---|---|
 Sima Karaoglanović | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 12. februar 1910. |
| Mesto rođenja | Beograd,  Kraljevina Srbija |
| Datum smrti | 8. novembar 1981. (71 god.) |
| Mesto smrti | Beograd,  SFR Jugoslavija |
| Profesija | pravnik |
| Delovanje | |
| Član KPJ od | 1933. |
| Odlikovanja |  Partizanska spomenica 1941. |
Biografija uredi
Sima Karaoglanović rođen je 12. februara 1910. godine, u jevrejskoj beogradskoj porodici. Rođen je kao sedmo, najmlađe dete, od oca Davida i majke Veze, rođ. Finci. Otac mu je bio trgovac, a deda Jakov Adanja, kantor u sinagogi. Čak 15 članova najuže porodice (majka, sestre, braća, njihove žene i deca) stradali su u holokaustu 1942. godine. [1]
Diplomirao je na Pravnom fakultetu Univerziteta u Beogradu.
Od 1931. godine bio je kandidat za člana Komunističke partije Jugoslavije (KPJ), a 1933. godine postaje član KPJ. Zbog revolucionarnog rada, hapšen je 1929, 1932, 1935. i 1939. godine. [2]
Do rata radio u tehnici lista „Proleter” i sarađivao sa drugim naprednim listovima.
Boravak u logorima uredi
Po raspadu jugoslovenske vojske u aprilskom ratu 1941. godine, odveden je kao rezervni oficir vojske Kraljevine Jugoslavije, u zarobljeništvo u Nemačku. Bio je u logoru u Nirnbergu, tzv. Oflag XIII B, zajedno sa skoro 200 oficira - Jevreja. Bile su to barake građene za nacističke delegate, koji su svojevremeno odobravali donošenje tzv. Nirnberških, tj. rasnih zakona, mračnih propisa.[3]
Tako je u maju 1942. godine došlo do premeštaja grupe od 800 oficira, za koje se smatralo da su aktivni ili potencijalni antifašisti, među njima i 200 Jevreja, iz Nimberga u logor Osnabrik. Sa ovom grupom premešten je i jedan broj generala. Ukupan broj oficira - Jevreja u Osnabriku popeo se na oko 400.
Saradnjom logorskih fašista i nemačke komande 13. jula 1943. godine stvoren je tzv. logor „D”, logor u logoru - četiri odvojene barake, 35, 36, 37 i 38, ograđene posebnom žicom, u kojem su bili izolovani svi Jevreji i još oko 350 drugih oficira. Dve barake su bile jevrejske, a u jednoj od njih je bio i Sima Karaoglanović. U logoru je bio jedan od najaktivnijih organizatora antifašističkog pokreta otpora, a posebno je bio zadužen za rad sa zarobljenim jugoslovenskim vojnicima. Bio je član logorskog Komiteta KPJ.
Svaka od dve jevrejske barake imala je i svoje partijsko rukovodstvo i partijsku organizaciju. Rukovodstvo su sačinjavali predratni članovi Komunističke partije, a simpatizeri, kao i oni koji su svojim radom stekli poverenje partijske organizacije bili su primljeni u organizaciju. U partijskom rukovodstvu 37. barake bio je Sima Karaoglanović, zajedno sa Oto Bihalji Merinom i Markom Šrajberom.
Samoorganizovani i koliko su im mogućnosti dozvoljavale, formirali su tzv. „Kulturni odbor”, koji je iz sobe 7 u baraci 37 pokrenuo i istoimeni list „Sedmica”. Koristeći pomoć i oskudnu tehniku kojom je rukovodio Sima Karaoglanović, ovaj list počeo je izlaziti u novembru 1942. godine, kao nedeljni list, i do kraja februara 1943. izašlo je 14 brojeva. Od 1. marta nastavlja izlaziti kao list„ 37”, što je bila aluzija na jevrejsku oficirsku baraku broj 37.[4] Uređivao je i satirični list „Logorski jež”.
Soba broj 7 u jevrejskoj baraci 37, gde je Komitet održavao dnevne sastanke, postala je centar ilegalnog logorskog rada. Tu se nalazila tzv. ilegalna logorska tehnika, na čijem čelu je bio Sima Karaoglanović, koji je za ovaj posao neposredno bio odgovoran Komitetu. Takođe, učestovao je u izdavanju biltena sa radio-vestima. Posao ilegalne tehnike bio je raznovrstan. Ona je održavala vezu sa logorom „C”, zatim vezu sa zemljom, skrivala tzv. socijalističku imovinu, kasnije je skrivala i razne predmete, oružje, uglavnom pištolje. Pripremala je, od Komiteta odobrena i organizovana, bekstva i vršila i druge mnogobrojne slične poslove.
Period nakon logora uredi
Po oslobođenju iz logora, bio je osnivač i urednik lista „Glas oslobođenih zarobljenika” u kojem su pozivani jugoslovenski vojnici i oficiri, bivši zarobljenici, da repatriraju u Jugoslaviju.
Komunisti su organizovali grupu, u kojoj je bio i Sima Karaoglanović, koja je bila zadužena za povratak Jugoslovena u zemlju. Pratili su englesku vojsku koja je oslobađala logore i vozovima vraćali ljude kućama. U koncentracionom logoru Bergen-Belzen upoznao je svoju suprugu. Grupa se u Jugoslaviju vratila sa poslednjim kontingentom logoraša i interniraca.
Posle povratka u zemlju, počeo je svoju novinarsku karijeru. Bio je pomoćnik direktora Tanjuga od 1946. do 1949. godine. Zatim je radio u Radio Jugoslaviji do 1954. godine, kada je prešao u Filmske novosti, gde je bio glavni i odgovorni urednik. U Filmskim novostima je radio do penzije, odnosno do 1980. godine. Zaslužan je za organizovanje arhiva, koji čuva ogroman broj filmskih žurnala i dokumentarnih filmova koje su Filmske novine izdavale. Uradio je intervju sa Josipom Brozom Titom, koji se čuva u arhivu Radio-televizije Srbije.
Veliki broj dokumenata vezanih za logor je donesen u Srbiju, gde ih je Sima čuvao. Kompletna dokumentacija se sada nalazi u Muzeju grada Beograda.[5]
Posle rata bavio se filmom i pisanjem. Napisao je scenarij za film „Crveni cvet” (1950), autor je knjige „Dnevnik Ženje Kozinskog”, koautor knjige „Alžirski ranjenici u Jugoslaviji” (1960), autor je zbirke o kojoj je objavljena knjiga „Likovni radovi iz zarobljeničkih logora: Zbirka Sime Karaoglanovića” (1997).
Sima Karaoglanović je nosilac Partizanske spomenice 1941.
Umro je 8. novembra 1981. godine, u Beogradu. Sahranjen u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu.
Reference uredi
- ^ Tajtacak, David (2019). Beogradski Jevreji i njihova zanimanja od kraja 19. veka do Drugog svetskog rata (na jeziku: srpski). Beograd : Jevrejski istorijski muzej Savez jevrejskih opština Srbije. ISBN 978-86-88113-17-5. Arhivirano iz originala 22. 01. 2021. g. Pristupljeno 22. 03. 2021.
- ^ „Sima Karaoglanovic”. geni_family_tree (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2021-03-19.
- ^ Presburger, Josip (1975). „Oficiri Jevreji u zarobljeničkim logorima u Nemačkoj”. Zbornik 3 : Studije i građa o učešću Jevreja u Narodnooslobodilačkom ratu, Jevrejski istorijski muzej - Beograd = Jewish studies 3 : Studies and facts and figures on participation of Jews in the people's liberation war, Jewish historical museum - Belgrade (na jeziku: srpski) (3): 225—276. ISSN 0353-0612. Arhivirano iz originala 17. 05. 2021. g. Pristupljeno 19. 03. 2021.
- ^ Albahari, Biljana (2020). Pregled jevrejske periodike u Srbiji (od 1888. do 2019. godine) - drugo, dopunjeno, elektronsko izdanje (na jeziku: srpski). Beograd : B. Albahari. ISBN 978-86-920987-2-7. Arhivirano iz originala 21. 01. 2021. g. Pristupljeno 19. 03. 2021.
- ^ Stanić, Biljana; Petrović-Ćirić, Lidija (1997). Likovni radovi iz zarobljeničkih logora zbirka Sime Karaoglanovića. ISBN 978-86-80619-14-9. OCLC 723945342.