Sloj (geologija)

Слој је геолошко тело, изграђено од мање или више истоветног материјала

Sloj je geološko telo, izgrađeno od manje ili više istovetnog materijala. To je osnovni element sedimentih stena, nastao kao rezultat jedne kontinuirane faze sedimentacije, čiji je prvobitni položaj horizontalan ili subhorizontalan.[1] Od podinskog i povlatnog sloja izdvojen je površima slojevitosti, koje predstavljaju granice mehaničkog diskontinuiteta. Upravno rastojanje između donje i gornje površi slojevitosti je debljina sloja. Prema debljini, slojevi se dele na: liske (ispod 5 mm), ploče (od 5 do 50 mm), slojeve (5 do 60 cm) i banke (debljina veća od 60 cm).

Strata u Salti (Argentina).
Goldenvilski slojevi u kamenolomu u Bedfordu, Kanada. Ovo su morski sedimenti srednjeg kambrijuma. Ova formacija pokriva preko polovine Nove Škotske i zabeležena je kao
8.800 m (29.000 ft) debljine u nekim oblastima.

Sloj je u prostoru određen svojim elementima pada, azimutom i padnim uglom. Vrlo je važno poznavati elemente pada sloja, zbog određivanja elemenata nabora koje slojevi izgrađuju. Tako je, u terenima koji imaju složen tektonski sklop, važno odrediti da li su slojevi u prevrnutom ili normalnom položaju. To se najčešće radi na osnovu ispitivanja karakteristika primarnih planara, pri čemu se najčešće koriste sledeći kriterijumi: biostratigrafsko prostiranje, gradaciona slojevitost, kriterijum odnosa klivaža prema slojevitosti, ispitivanje sedimentnih struktura, analiza nabora nižeg reda, itd.[2]

Karakteristike

uredi
 
Slojevi od perma do jure u oblasti visoravni Kolorado u jugoistočnoj Juti pokazuju principe stratigrafije. Ovi slojevi čine većinu poznatih istaknutih stenskih formacija u široko raspoređenim zaštićenim područjima kao što su nacionalni park Kapitol Rif i nacionalni park Kanjonlands. Od vrha do dna: Zaobljene žute kupole Navaho peščara, slojevita crvena formacija Kajenta, litično-formirajući, vertikalno spojeni, crveni peščar Vingejt, nagibna, purpurna formacija Činl, slojevita, svetlije-crvena formacija Moenkopi i bela, slojevita Katler formacija peščara. Slika iz nacionalnog rekreativnog područja Glen kanjon, Juta.

Stratum je generalno jedan od niza paralelnih slojeva koji leže jedan na drugom i formiraju ogromne debljine slojeva.[1] Površine ležišta (ravni ležišta) koje razdvajaju slojeve predstavljaju epizodne prekide u taloženju povezane ili sa periodičnom erozijom, prestankom taloženja ili nekom kombinacijom ova dva.[3][4] Naslagani zajedno sa drugim slojevima, pojedinačni slojevi mogu formirati složene stratigrafske jedinice koje se mogu prostirati na stotine hiljada kvadratnih kilometara Zemljine površine. Pojedinačni sloj može pokriti slične velike površine. Slojevi se obično posmatraju kao trake različitih boja ili različito strukturiranog materijala izložene u liticama, usecima puteva, kamenolomima i obalama reka. Pojedinačne trake mogu varirati u debljini od nekoliko milimetara do nekoliko metara ili više. Traka može predstavljati specifičan način taloženja: rečni mulj, pesak na plaži, močvara uglja, peščana dina, korito lave itd.

Vrste stratuma

uredi

U proučavanju slojeva stena i sedimenata, geolozi su prepoznali niz različitih tipova slojeva, uključujući korito, tok, traku i ključno ležište.[1][5] Ležište je jedan sloj koji se litološki razlikuje od ostalih slojeva iznad i ispod njega. U klasifikacionoj hijerarhiji sedimentnih litostratigrafskih jedinica, korito je najmanja formalna jedinica. Međutim, samo slojevi koji su dovoljno karakteristični da budu korisni za stratigrafsku korelaciju i geološko mapiranje obično dobijaju formalna imena i smatraju se formalnim litostratigrafskim jedinicama. Vulkanski ekvivalent ležišta, tok, je diskretni ekstruzivni vulkanski sloj ili telo koje se razlikuje po teksturi, sastavu ili drugim objektivnim kriterijumima. Kao i u slučaju korita, tok treba označiti i imenovati kao formalne litostratigrafske jedinice samo kada je karakterističan, rasprostranjen i koristan za stratigrafsku korelaciju. Traka je tanak sloj koji se razlikuje po specifičnoj litologiji ili boji i koristan je u korelaciji slojeva. Konačno, ključno ležište, koje se takođe naziva i obeleživač, je dobro definisan, lako prepoznatljiv sloj ili telo slojeva koji ima dovoljno karakteristična svojstva, kao što su litologija ili fosilni sadržaj, da se prepoznaju i koreliraju tokom mapiranja geološkog polja ili podzemne površine.[1][5]

Galerija

uredi

Reference

uredi
  1. ^ a b v g Salvador, A. ed., 1994. International stratigraphic guide: a guide to stratigraphic classification, terminology, and procedure. 2nd ed. Boulder, Colorado, The Geological Society of America, Inc., 215 pp. ISBN 978-0-8137-5216-7
  2. ^ Neuendorf, K.K.E., Mehl, Jr., J.P., and Jackson, J.A. , eds., 2005. Glossary of Geology 5th ed. Alexandria, Virginia, American Geological Institute. 779 pp. ISBN 0-922152-76-4
  3. ^ Davies, Neil S.; Shillito, Anthony P. (2021). „True substrates: The exceptional resolution and unexceptional preservation of deep time snapshots on bedding surfaces”. Sedimentology. 68 (7): 3307—3356. S2CID 236375915. doi:10.1111/sed.12900. .
  4. ^ Davies, N.S., and Shillito, A.P. 2018, Incomplete but intricately detailed: the inevitable preservation of true substrates in a time-deficient stratigraphic record. Geology, 46, 679–682.
  5. ^ a b Murphy, MA., and Salvador, A., 1999. International stratigraphic guide—an abridged version. Episodes, 22(4), pp.255-272.

Literatura

uredi

Spoljašnje veze

uredi