Spomenik kralju Petru I i kralju Aleksandru I u Parizu
Spomenik kralju Petru I i kralju Aleksandru I predstavlja zajedničku spomeničku kompoziciju koja se nalazi u Parizu.
| Spomenik kralju Petru I i kralju Aleksandru I | |
|---|---|
 | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Pariz |
| Država |  Francuska |
| Vrsta spomenika | spomenik |
| Vreme nastanka | 9. oktobar 1936. |
Posvećen je primarno kralju Aleksandru I Karađorđeviću, koji je ubijen 1934. godine u atentatu na teritoriji Francuske, ali i njegovom ocu kralju Petru I. Spomenik je otkriven 9. oktobra 1936. godine na drugu godišnjicu Marseljskog atentata.
Autor spomenika je francuski skulptor i nacionalista Maksim Real del Sart.
Istorija uredi
Predistorija uredi
U međuratnom periodu, Kraljevina Jugoslavija je nastojala da od Francuske stvori najznačajnijeg spoljnopolitičkog partnera, negujući kult savezništva iz Prvog svetskog rata i zajedničkih borbi na Solunskom frontu. Radi toga cilja, na Kalemegdanu je na godišnjicu potpisivanja nemačke kapitulacije 11. novembra 1930. godine, otkriven Spomenik zahvalnosti Francuskoj u prisustvu kralja Aleksandra I Karađorđevića.
Prilikom dolaska u zvaničnu posetu Francuskoj, kralj Aleksandar I je ubijen 9. oktobra 1934. godine u Marseju, od strane Velička Dimitrova Kerina, pripadnika separatističke VMRO, a u atentatu koji su organizovali pripadnici ustaškog pokreta. Zajedno sa njim, tada je ubijen i francuski ministar inostranih poslova Luj Bartu.
Uoči Dana primirja 10. novembra 1934. godine, kamene posmrtne maske kralja Aleksandra I i ministra Bartua su bile izložene kod Trijumfalne kapije u Parizu. O tome je izveštavao beogradski list Vreme na naslovnoj strani, u tekstu pod naslovom „Milioni Parižana defiluju tokom cele noći ispred posmrtne maske Blaženopočivšeg Kralja Aleksandra, izložene na katafalku ispred Pobedničke kapije”.[1] Iste večeri, održana je molitva za kraljevu dušu, a među prisutnima su bili francuski predsednik Alber Lebren, maršal Filip Peten, maršal i počasni vojvoda Luj Franše d’Epere, kneginja Olga Karađorđević, jugoslovenski poslanik u Parizu dr Miroslav Spalajković... Posmrtne maske je izradio francuski skulptor Maksim Real del Sart (franc. Maxime Real del Sarte), pripadnik monarhističke Francuske akcije.
Otkrivanje spomenika uredi
Spomenik je otkriven 9. oktobra 1936. godine, na drugu godišnjicu Marseljskog atentata. Svečanosti otkrivanja spomenika su prisustvovali:
- Alber Lebren, predsednik Francuske;
- armijski general Ljubomir Marić, ministar vojske i mornacije Kraljevine Jugoslavije;
- dr Božidar Purić, poslanik i opunomoćeni ministar Kraljevine Jugoslavije u Parizu;
- Emil Nažijar, nekadašnji francuski poslanik u Beogradu.[2]
Kompozicija uredi
Maksim Real del Sart je imao zadatak da izradi zajednički spomenik kralju Petru I i kralju Aleksandru I. Monumentalna kompozicija je izrađena u bronzi i predstavlja kralja Aleksandra I na konju, dok gleda u nebo. Iza njega se nalaze jugoslovenska trobojka, kao i zastava Legije časti, čiji je bio nosilac. Pored vladara na konju, nalazi se njegov otac kralj Petar I koji mu predaje sablju. Sa druge strane je maršal Luj Franše d’Epere.[3]
Iako je na maketi bilo predviđeno da se u dnu nalazi još jedna skulptura beživotnog kralja Aleksandra I u mrtvačkoj tkanini, nad kojim plače personifikacija tuge sa mačem u rukama, konačno rešenje se opredelilo za veličanje kraljeve državničke i ratničke slave, umesto tragične smrti.
Na prednjoj strani postamenta se nalazi natpis: "Kraljevina Srbije i Jugoslavije, Petru I Oslobodiocu i Aleksandru I Ujedinitelju", a ispod toga: "Omaž Pariza i Francuske svojim velikim prijateljima".[4]
Na bočnim stranama se nalaze delovi telegrama koji je regent Aleksandar uputio francuskom predsedniku Remonu Poenkareu, decembra 1915. godine: „Srbije više nema, ali njena vojska je sačuvana, mi smo spremni da nastavimo borbu na francuskom tlu”, kao i navodne poslednje kraljeve reči: „Čuvajte Jugoslaviju! Čuvajte francusko-jugoslovensko prijateljstvo!”[5]
Lokacija uredi
Spomenik se nalazi na Trgu Aleksandra I od Jugoslavije (franc. Square Alexandre 1er de Yougoslavie) u 16. okrugu Pariza.
Reference uredi
- ^ „Milioni Parižana defiluju tokom cele noći ispred posmrtne maske Blaženopočivšeg Kralja Aleksandra, izložene na katafalku ispred Pobedničke kapije”. Vreme. 4613: 1. 11. novembar 1934.
- ^ Bećković, Matija (25. 01. 2015). „Ako je za Pariz, nije za Beograd”. Politika.
- ^ Jakovljević, Dragica (3. avgust 2020). „Pariz: Spomenik našim kraljevima”. Danas.
- ^ Milovanović, Jovana (9. oktobar 2018). „Omaž Pariza i Francuske Karađorđevićima: o jedinom spomeniku kraljevima Petru i Aleksandru koji je preživeo Drugi svetski rat”.
- ^ „Monument à Alexandre Ier de Yougoslavie et Pierre Ier de Serbie – Paris (75016)”.