Википедија

Straža (Vršac)

Za druge upotrebe, pogledajte Straža (višeznačna odrednica).

Straža (rum. Strajă, mađ. Strázsa, (kasnije Temesőr), nem. Lagerdorf) je naselje u gradu Vršac, u Južnobanatskom okrugu, u Srbiji. Prema popisu iz 2011. bilo je 531 stanovnika.

Straža
Glavna ulica sa rumunskom pravoslavnom crkvom
Administrativni podaci
DržavaSrbija
Autonomna pokrajinaVojvodina
Upravni okrugJužnobanatski
GradVršac
Stanovništvo
 — 2011.Pad 531
 — gustina43/km2
Geografske karakteristike
Koordinate44° 58′ 26″ S; 21° 18′ 02″ I / 44.97393° S; 21.30067° I / 44.97393; 21.30067
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina79 m
Površina12,2 km2
Straža na karti Srbije
Straža
Straža
Straža na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj26345
Pozivni broj013
Registarska oznakaVŠ

Ovde se nalazi FK Vitorul.

Istorija uredi

Prvi kolonisti su došli u Banat već 1718. godine. Ubrzo je Banat postao obećana zemlja siromasima širom Evrope. Država je pod privilegovanim uslovima naseljavala Nemce zanatlije, koji su bili prvi deset godina oslobođeni svih poreza. Ostalim naseljenicima je bio obezbeđen prevoz, besplatan plac, materijal za izgradnju kuće, oruđe za obradu zemlje i višegodišnje povlastice. Bečka komora je, želeći da od Banata stvori zlatni rudnik, osim Nemaca naseljavala i druge narode, Italijane i Špance koji su bili nosioci potpuno nove privredne grane na ovim prostorima – svilarstva. Italijani su, osim proizvodnje svile, razvili veoma uspešno i proizvodnju pirinča. Iz drugih krajeva austrijske carevine i Evrope, doseljavali su se u Banat i drugi narodi: Česi, Slovaci, Rumuni, Srbi, Mađari, Bugari, Jermeni i Cincari. Razlozi njihovog naseljavanja su bili ekonomske prirode, rađeni sa ciljem da se u Banatu pokrene zaostala privreda. Nosioci privrednog razvoja su ipak bili Nemci, koji su sa sobom iz zapadne Evrope doneli najsavremenija oruđa za industriju i zemljoradnju.

Naziv mesta
Pominje se po prvi put 1717. godine: nem. Lagerdorf. Oko 1880. g: Straža. 1894. g: -mađ. Temes-Sträzsa-. 1911. g: Temes Ör. 1922. g: Straža.

U zimu 1716-1717. godine nalazio se ovde logor carske konjice u odbranu Nove Palanke. Od pratnje, margetana, vojnih prodalavaca i carskih zanatlija razvilo se, po odlasku vojske, naselje Lagerdorf (Straža). Crkveno je Lagerdorf pripadao Vršcu, a 1733. godine Beloj Crkvi. Godine 1734. pominje se kao nemačka kolonija u vršačkom dištriktu. Lagerdorf je imao i poštu i, na Karašu, mlin vršačkih Nemaca. Ova kolonija je propala 1738 godine. Godine 1744. naselili su napušteno selo Rumuni iz Male Vlaške, na koju podseća porodično ime „Krajovan“. Lagerdorf je 1749. godine imao 85 domova.

Godine 1774. dodeljen je Lagerdorf vlaškoj-ilirskojgraničarskoj regimenti. Austrijski carski revizor Erler je 1774. godine konstatovao da mesto "Straža" (srpski termin) pripada Vršačkom okrugu i distriktu. Selo ima militarski status, tu je poštanska stanica a stanovništvo je pretežno vlaško.[1] Lagerdorf godine 1782. godine brojalo je 917 pravoslavnih stanovnika. A 1792godine podignuta je crkva. Godine 1802. broji 910 stanovnika.

Godine 1810. jedan od Lengaurovih uzeo je u zakup „Nemački mlin“, koji je i danas modernizovan, u posedu te porodice (2008. zatvoren). 1838. godine dodeljen Lagerdorf srpskom bataljonu, a 1845. godine jasenovačkoj kompaniji srpske graničarske regimente.

Oktobra 1848. godine bio je ovde tabor jednog odeljenja srpske Alibunarske vojske, koje je prekinulo Mađarima vezu između Vršca i Belecrkve. Isti srpski tabor rasturen je 7. novembra od Mađarskog generala Damjanića.

1854. g. bilo je 1195 stanovnika. 1857. g. izgrađen je put Lagerdorf - Vršac. 1891. g. otvorena je železnička stanica.

Brojno kretanje stanovništva: 1869. g: 1242 stanovnika, 1880. g: 1367 stanovnika, 1890. g: 1510 stanovnika, 1900. g: 1606 stanovnika, 1910. g: 1678 stanovnika. Dakle normalan prirast

1880. g. ukinuta pošta, alije 1902. g. ponovo otvorena. Od 2. oktobra 1908. g. do 17. novembra 1909. g. bilo je opštinsko predstavništvo razrešeno dužnosti.

31. januar 1921. g. popisano je 1482 stanovnika, od kojih je bilo Rumuna 1389, Srba 17, Nemaca 10, Mađara 14, i ostalih 52.

Sedam opštinskih beležnika i pet opštinskih knezova naimenovani su od oktobra 1918. do 20 novembra 1927. g., kada je izvršen izbor novog opštinskog predstavništva i opština svoje funkcionere sama izabrala.

Demografija uredi

U naselju Straža živi 572 punoletna stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 43,4 godina (41,1 kod muškaraca i 45,6 kod žena). U naselju ima 215 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,22 (popis 2002).

Ovo naselje je uglavnom naseljeno Rumunima (prema popisu iz 2002. godine).

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka
Demografija[2]
Godina Stanovnika
1948. 1.261
1953. 1.295
1961. 1.393
1971. 1.254
1981. 1.207
1991. 1.107 838
2002. 693 888
Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍[3]
Rumuni
  
 557 80,37%
Srbi
  
 52 7,50%
Romi
  
 35 5,05%
Mađari
  
 16 2,30%
Vlasi
  
 6 0,86%
Hrvati
  
 2 0,28%
Albanci
  
 2 0,28%
Jugosloveni
  
 2 0,28%
Makedonci
  
 1 0,14%
nepoznato
  
 12 1,73%


Stanovništvo prema polu i starosti[4]
m
ž
? 6
  
  
 9
80+ 9
  
  
 10
75—79 14
  
  
 21
70—74 23
  
  
 29
65—69 16
  
  
 25
60—64 29
  
  
 29
55—59 26
  
  
 24
50—54 18
  
  
 35
45—49 19
  
  
 9
40—44 23
  
  
 18
35—39 18
  
  
 19
30—34 25
  
  
 23
25—29 20
  
  
 22
20—24 22
  
  
 19
15—19 17
  
  
 13
10—14 14
  
  
 18
5—9 22
  
  
 12
0—4 22
  
  
 15
Prosek : 41,1 45,6
Domaćinstva
Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.
Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002.
Broj domaćinstava 309 315 346 293 325 317 215
Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.
Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosek
Broj domaćinstava 46 52 30 29 32 14 4 7 1 0 3,22
Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu
Pol Ukupno Neoženjen/Neudata Oženjen/Udata Udovac/Udovica Razveden/Razvedena Nepoznato
Muški 285 60 185 22 16 2
Ženski 305 40 184 68 12 1
UKUPNO 590 100 369 90 28 3
Stanovništvo po delatnostima koje obavlja
Pol Ukupno Poljoprivreda, lov i šumarstvo Ribarstvo Vađenje rude i kamena Prerađivačka industrija
Muški 142 101 3 0 18
Ženski 90 74 0 0 3
UKUPNO 232 175 3 0 21
Pol Proizvodnja i snabdevanje Građevinarstvo Trgovina Hoteli i restorani Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški 0 7 1 0 3
Ženski 0 0 5 0 0
UKUPNO 0 7 6 0 3
Pol Finansijsko posredovanje Nekretnine Državna uprava i odbrana Obrazovanje Zdravstveni i socijalni rad
Muški 0 0 2 0 2
Ženski 0 0 0 5 2
UKUPNO 0 0 2 5 4
Pol Ostale uslužne aktivnosti Privatna domaćinstva Eksteritorijalne organizacije i tela Nepoznato
Muški 3 0 0 2
Ženski 0 0 0 1
UKUPNO 3 0 0 3

Galerija uredi

  •  
    Spomenik prirode "Straža"
  •  
    Spomenik prirode "Straža"
  •  
    Spomenik prirode "Straža"
  •  
    Spomenik prirode "Straža"
  •  
    Spomenik prirode "Straža"

Reference uredi

  1. ^ J.J. Erler: "Banat", Pančevo 2003.
  2. ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9. 
  3. ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9. 
  4. ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7. 

Literatura uredi

  • Korišćena Literatura
  • Izvor Monografija Podunavske oblasti 1812-1927. sastavio Dr Vladimir Margan biv. Predsednik Oblasnog odbora Komesar Oblasne Samouprave, objavljeno 1927. („Napredak Pančevo”)
  • Teritorija Podunavske Oblasti napisao Dr. Vladimir Margan Predsednik Obl. Odbora Smederevu 1928. g.*
  • Istorijiski pregled Podunavske Oblasti Banatski deo napisao: Felix Milecker: (Vršac 1920) bibliotekar i kustos gradske biblioteke i muzeja u Vršcu 1928. g.
  • A delibláti homok hőmérséklet ingadozása-u.a. (Mathem. És természtud. Ertes. 1903)
  • Délmagyar. őskori régisiségi leletei; Milecker Felix Temesvár 1891.
  • Der europäische Flugsand J. 1873.
  • Banatski živi pesak. H.Košanin. (Politika. 22/ XII-1923).
  • Peščara P. Vujević. U narodnoj Enciklopediji. Knj. III str. 328-3
  • Letopis period 1812 – 2009. g. Peščari Napisao M. Marina:(Beč 2009) Sastavio od pisanih tragova, letopisa, po predanju o selu Straže nastanak sela ko su bili Doseljenici čime se bavili meštani: Literatura:[1]
  • Ma kakve mu bile mane i nedostaci, nedorečenosti, ali je suština i jezgro ovog rada je ostalo i ostaće netaknut. Neki delovi imaće samo svoj istorijski značaj, ali svi ostali zadržače i sačuvaće u punoj meri svoju naučnu vrednost. Jedno se ipak ne može osporiti, da smo bar udarili temelj, da smo pokazali pravac i obeležili put na kome se valja kretati ako želimo uspešan rad na polju naše istorije. Pa ako i nismo postigli više, nego samo toliko da smo dali podstrek drugima, od nas vičnimjima, mudrijima, koji će ovaj i ovakav posao bolje i savršenije obaviti nego mi tada smo već time učinili dosta „M. Marina“

Spoljašnje veze uredi

 
Straža na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Стража_(Вршац)&oldid=27017884”