Teodor Kačinski
Teodor Džon Kačinski (engl. Theodore John Kaczynski; Čikago, 22. maj 1942 — Okrug Daram, Severna Karolina, 10. jun 2023) takođe poznat i kao Unabomber, bio je američki matematičar i domaći terorista.[1][2] Bio je vunderkind iz matematike, ali je napustio akademsku karijeru 1969. da bi vodio primitivan način života.
| Teodor Kačinski | |
|---|---|
.jpg) Kačinski nakon hapšenja 1996. godine. | |
| Lični podaci | |
| Puno ime | Teodor Džon Kačinski |
| Datum rođenja | 22 maj, 1942. |
| Mesto rođenja | Čikago, Ilinoj, SAD |
| Datum smrti | 10. jun 2023. (81 god.) |
| Mesto smrti | Daram (Severna Karolina), SAD |
| Uzrok smrti | samoubistvo |
| Obrazovanje | Univerzitet Harvard, Univerzitet Mičigen |
| Zanimanje | profesor matematike |
| Kriminalni podaci | |
| Optužbe | 10 tačaka za transport, slanja pošte i upotrebe bombi; tri tačke za ubistvo prvog stepena |
| Kazna | 8 uzastopnih doživotnih robija bez mogućnosti uslovne kazne |
| Status | neaktivan, preminuo |
| Datum hapšenja | 3. april 1996. |
Između 1978. i 1995. godine, Kačinski je ubio tri osobe i ranio 23 u kampanji poštanskog bombardovanja širom zemlje protiv ljudi za koje je verovao da unapređuju modernu tehnologiju i uništavaju prirodno okruženje. Autor je Industrijsko društvo i njegova budućnost, manifesta od 35.000 reči i društvene kritike koja se suprotstavlja svim oblicima tehnologije, odbacuje levicu i zalaže se za ukidanje industrijskog društva.[3]
Godine 1971. Kačinski se preselio u udaljenu kolibu bez struje i tekuće vode u blizini Linkolna u Montani, gde je živeo kao pustinjak dok je učio veštine preživljavanja kako bi postao nezavisan. Nakon što je bio svedok uništavanja divljine koja okružuje njegovu kolibu, zaključio je da život u prirodi postaje nemoguć i odlučio se boriti protiv industrijalizacije i njenog uništavanja prirode kroz terorizam. Kačinski je 1979. postao predmet onoga što je do njegovog hapšenja 1996. bila najduža i najskuplja istraga u istoriji Federalnog istražnog biroa (FBI). FBI je koristio identifikator slučaja UNABOM (univerzitetski i avio-bombarder) pre nego što je njegov identitet bio poznat, što je dovelo do toga da su ga mediji prozvali "Unabomber".
Godine 1995., Kačinski je poslao pismo Njujork tajmsu obećavajući da će se „odustati od terorizma“ ako Tajms ili Vašington post objave njegov manifest, u kojem je tvrdio da su njegova bombardovanja bila ekstremna, ali neophodna za privlačenje pažnje na eroziju ljudske slobode i dostojanstva savremenim tehnologijama.[4] FBI i američki državni tužilac Dženet Rino tražili su objavljivanje eseja, koji se pojavio u Vašington postu u septembru 1995. Nakon što ga je pročitao, brat Kačinskog, Dejvid, prepoznao je prozni stil i prijavio svoje sumnje FBI. Nakon hapšenja 1996. godine, Kačinski je – tvrdeći da je zdrav – pokušao, ali nije uspeo da otpusti svoje advokate koje je odredio sud jer su želeli da se Kačinski izjasni kao "lud", kako bi izbegao smrtnu kaznu. On je 1998. godine priznao krivicu po svim tačkama optužnice i osuđen je na osam uzastopnih doživotnih kazni bez mogućnosti uslovnog otpusta. U junu 2023. Kačinski je umro u zatvoru, usled samoubistva.[5][6]
Biografija
urediKačinski je rođen u Čikagu, gdje se, kao čudo od djeteta, isticao od ranih godina. Na Univerzitet Harvard primljen je sa 16 godina, gdje je diplomirao, a na Univerzitetu Mičigena doktorirao matematiku. Postao je asistent na Univerzitetu Kalifornije u Berkliju sa 25 godina, ali je dao otkaz dvije godine kasnije.
Od 1978. do 1995, Kačinski je poslao 16 bombi kojima su mete bili univerziteti i avio-kompanije, i pritom ubio troje a povrijedio 23 osobe. Kačinski je poslao pismo Njujork tajmsu 24. aprila 1995. i obećao „da će odustati od terorizma“ ako Tajms ili Vašington post objave njegov manifest, Industrijsko društvo i njegova budućnost (poznat i kao „Unabomberov manifest“), u kojem je tvrdio da njegovi bombaški napadi jesu bili ekstremni ali i potrebni da se privuče pažnja ka urušavanju ljudskih sloboda zbog potrebe modernih tehnologija kojima treba velika organizacija.
Unabomber je bio cilj jedne od FBI-jevih najskupljih istraga. Prije nego je njegov identitet bio poznat, FBI je koristio ime UNABOMB (UNiverzitetski i Avio BOMBaš; eng: UNiversity & Airline BOMBer) da uputi na njegov slučaj, što je rezultovalo time da su ga mediji prozvali Unabomber. FBI je zagovarao objavu „Manifesta“ Teda Kačinskog, nakon čega se javila njegova snajka, a nakon nje i njen muž, Tedov brat, koji su prepoznali njegova uvjerenja i stil pisanja, i to prijavili policiji.[7]
Kačinski je pokušao, neuspješno, da smijeni svoje sudski izabrane advokate jer su oni željeli da se dokaže njegovo ludilo da bi se izbjegla smrtna kazna, jer on nije vjerovao da je lud.[8] Osuđen je na doživotnu kaznu bez mogućnosti pomilovanja.
Ted Kačinski pronađen je mrtav u svojoj zatvorskoj ćeliji u subotu, 10. juna 2023. godine,u svojoj 81. godini.[9] Kačinski je prethodno bio u zatvoru maksimalne bezbednosti u Koloradu, ali je prebačen u medicinski centar u Severnoj Karolini u decembru 2021. godine zbog lošeg zdravlja. Uzrok smrti nije objavljen.
Reference
uredi- ^ Mahan & Griset (2008), p. 132.
- ^ Haberfeld & von Hassell (2009), p. 40.
- ^ Fleming, Sean (2022). „The Unabomber and the origins of anti-tech radicalism”. Journal of Political Ideologies. 27 (2): 2—3. doi:10.1080/13569317.2021.1921940
.
- ^ „BOMBING IN SACRAMENTO: THE LETTER; Excerpts From Letter by 'Terrorist Group,' FC, Which Says It Sent Bombs”. The New York Times (na jeziku: engleski). 1995-04-26. ISSN 0362-4331. Pristupljeno 2024-06-04.
- ^ Thrush, Glenn (11. 6. 2023). „Kaczynski Died by Suicide, Prompting Questions of Prison Security”
. The New York Times (na jeziku: engleski). str. A20. Arhivirano iz originala 10. 6. 2023. g. Pristupljeno 26. 7. 2023.
- ^ Sisak, Michael R.; Balsamo, Mike; Offenhartz, Jake (11. 6. 2023). „'Unabomber' Ted Kaczynski died by suicide in prison medical center, AP sources say” (na jeziku: engleski). Associated Press. Arhivirano iz originala 12. 6. 2023. g. Pristupljeno 26. 7. 2023.
- ^ Claiborne, William (21. 8. 1998). „FBI Gives Reward to Unabomber's Brother”. The Washington Post. Pristupljeno 2. 2. 2011.
- ^ Glaberson, William. Kaczynski Can't Drop Lawyers Or Block a Mental Illness Defense. New York Times, 1998-02-09.
- ^ „Unabomber Ted Kaczynski found dead in prison cell”. Yahoo News (na jeziku: engleski). 10. 6. 2023. Pristupljeno 10. 6. 2023.
Literatura
uredi- Chase, Alston (2004). A Mind for Murder: The Education of The Unabomber and the Origins of Modern Terrorism (1st izd.). New York: W. W. Norton & Company. ISBN 978-0-393-32556-0.
- Chase, Alston (2003). Harvard and the Unabomber: the education of an American terrorist (1st izd.). New York: W. W. Norton & Company. ISBN 978-0-393-02002-1.
- Gautney, Heather (2010). Protest and Organization in the Alternative Globalization Era: NGOs, Social Movements, and Political Parties (1st izd.). New York: Palgrave Macmillan. ISBN 978-0-230-62024-7.
- Graysmith, Robert (1998). Unabomber: A Desire to Kill (Berkley izd.). New York City: Berkeley Books. ISBN 978-0-425-16725-0.
- Haberfeld, M.R.; von Hassell, Agostino, ur. (2009). A New Understanding of Terrorism: Case Studies, Trajectories and Lessons Learned. New York City: Springer. ISBN 978-1-4419-0115-6.
- Hickey, Eric W., ur. (2003). Encyclopedia of Murder and Violent Crime 1st Edition. Thousand Oaks, California: SAGE Publications. ISBN 978-0761924371.
- Kaczynski, David (2016). Every Last Tie: The Story of the Unabomber and His Family. Durham, North Carolina: Duke University Press. ISBN 978-0-8223-7500-5.
- Kaczynski, Theodore John (1995). Industrial Society and Its Future. Independently Published. ISBN 979-8636242437.
- Kaczynski, Theodore John (2010). Technological Slavery. Scottsdale, Arizona: Fitch & Madison Publishers. ISBN 978-1944228019.
- Karr-Morse, Robin (2012). Scared Sick: The Role of Childhood Trauma in Adult Disease (2nd izd.). New York: Basic Books. ISBN 978-0-465-01354-8.
- Mahan, Sue; Griset, Pamala L. (2008). Terrorism in Perspective (2nd izd.). Thousand Oaks, California: SAGE Publications. ISBN 978-1-4129-5015-2.
- Moreno, Jonathan D. (2012). Mind Wars: Brain Science and the Military in the 21st Century. New York City: Bellevue Literary Press. ISBN 978-1-934137-43-7.
- Sperber, Michael (2010). Dostoyevsky's Stalker and Other Essays on Psychopathology and the Arts. Lanham, Maryland: University Press of America. ISBN 978-0-7618-4993-3.
- Wiehl, Lis W. (2020). Hunting the Unabomber: the FBI, Ted Kaczynski, and the capture of America's most notorious domestic terrorist. Nashville, Tennessee: Thomas Nelson. ISBN 978-0-7180-9234-4.
