Todor Kamčev
Todor Kamčev (1880. Negotino, Osmansko carstvo — 1963. Sofija, Bugarska) je bio vojvoda VMRO u Tikveškom regionu.
Todor Kamčev | |
|---|---|
| Datum rođenja | 1880. |
| Mesto rođenja | Negotino, Osmansko carstvo |
| Datum smrti | 1963. |
| Mesto smrti | Sofija, NR Bugarska |
Biografija uredi
Porodica uredi
Rođen je 1880. godine u Negotinu, tada u Osmanskom carstvu, danas u Makedoniji, u veoma siromašnoj porodici. Njegov otac Kamče je bio zemljoradnik.[1]
Školovanje i aktivnosti u okviru VMRO uredi
Osnovnu školu je Todor završio u Negotino, u školi u okviru Sabornog hrama „Sveti Atanasije“. Primljen je u članstvo VMRO tokom školovanja u gimnaziji od tri razreda koju je Bugarska egzarhija otvorila u Štipu.[2] Njegov tadašnji učitelj u ovoj školi na bugarskom jeziku koju je u Štipu organizovala bugarska egzarhija je bio Trajko Kalajdžiev. On je bio prvi ideolog Todora Kamčeva po pitanju revolucionarnih ciljeva VMRO. Kasnije su ga idejama VMRO podučavali Hristo Pop Kocev, direktor štipske progimnazije, i Todor Lazarov. Tokom školovanja u štipskoj progimnaziji, kao maloletni član VMRO je obavljao kurirske poslove i prenošenje oružja, muniicije i ostalih predmeta.[3]
Kada je završio gimnaziju u Štipu uputio je molbu za prijem u egzarhijsku Solunsku bugarsku mušku gimnaziju „Sv. Kiril i Metodij“. Iako je na njegovu molbu pozitivno odgovoreno, Todorov otac Kamče nije imao dovoljno novca da finansira njegovo školovanje pa je Todor sa 18 godina počeo da radi kao učitelj u selu Barovo i godinu dana kasnije u selu Klinovo. U oba sela je aktivno radio na širenju ideja VMRO. U selu Barovo je formirao prvi mesni komitet VMRO i mesna četa kojom su komandovali stari i iskusni hajduci sa mariovskih planina, Gano Mitrev i Jovan Zlatev [4]
Posle dve godine učiteljskog staža je imenovan za sekretara Školskog odbora negotinske gimnazije koju su finansirali Crkveno-školska opština Bugarske egzarhije i dobrovoljni prilozi građana.[5] Predsednik ovog odbora je bio Petre Atanasov, bogati trgovac žitom iz Negotino. Pošto je na ovoj poziciji imao komunikaciju sa školskom omladinom iz Negotina, Todoru je VMRO poverila da, uz pomoć učitelja Aleksandra Stanoeva radi na uključivanju omladinaca u rad VMRO. Negotino je bilo veoma važno naselje za VMRO jer su preko njega organizovana dva kanala šverca naoružanih komita i naoružanja kojim su iz Bugarske naoružavani pripadnici VMRO.[6]
Dobri Daskalov, vojvoda VMRO, je postavio Todora Kamčeva na mesto komandanta Negotinske mesne čete VMRO, u sastavu Tikveškog revolucionarnog okruga sa zadatkom da organizuje i sprovodi transport pojedinačnih pripadnika VMRO, čitavih naoružanih odreda komita VMRO, oružja, municije i vojnog materijala koji je Bugarska preko reke Vardar doturala u Tikveški region.[7] Počev od 1901. godine za VMRO se može istaći da značajno menja oblik svog delovanja i sa organizovanja teoretskih kružoka, sastanaka i savetovanja prelazi na oružane akcije.[8] Jedna od prvih akcija je bila likvidacija lokalnog nasilnika Husein-kapetana, poznatim i pod nadimkom Uso Timjanički. Ubrzo je likvidirani i špijun osmanskih vlasti Ilo Džunov iz Negotino. Zbog ovih akcija VMRO osmanska vlast organizuje masovna hapšenja u mestima u kojima je postojalo brojno članstvo organizacije. Organizacija je pretrpela veliku štetu jer su neki od uhapšenih koji su bili podvrgnuti mučenju u zatočeništvu, odavali svoje saradnike, što je rezultovalo provalama u pojedine ćelije organizacije.
Petar Hristov Jurukov, bugarski vojvoda VMRO iz Istočne Rumelije, je 30. aprila 1902. godine postavljen za vojvodu Tikveškog okruga a mesna četa pod komandom Todora Kamčeva je dobila zadatak da njega i njegovu četu prebaci na teritoriju mesta Negotino. Kada je obavio ovaj zadatak, Kamčev i Jurukov su intenzivno radili na vrbovanju novih članova organizacije u čemu su imali dosta uspeha, možda zahvaljujući i činjenici da je u odrede VMRO pod komandom Jurukova prvi put počela i regrutacija mladih devojaka.
Vojvoda Todor Kamčev uredi
Početkom 1903. godine Dobri Daskalov i Aleksandar Stanoev imenuju Todora Kamčeva za vojvodu i komandanta komitskih četa VMRO za čitav Tikveški region. Njihov osnovni zadatak je bio prihvat i smeštaj četa komita koje su dolazile iz Bugarske.[9] Jedna od najvećih četa čije je prebacivanje u Tikveški region organizovao Todor Kamčev je bila četa bugarskog vojvode VMRO Borisa Sarafova koja je brojala oko 40 pripadnika i koja je u Tikveš i dalje ka Bitolju transportovala 30 tovara naoružanja.[9] Četa pod komandom Todora Kamčeva je organizovala i akcije prikupljanja novčanih sredstava po selima tikveškog regiona.[10]
Pošto su Osmanske vlasti tikveškog regiona vršile redovne pretrese u potrazi za oružjem i pripadnicima VMRO, u jednoj od takvih akcija je zaplenjeno jedno pismo u kojem je naveden Todor Kamčev kao pripadnik VMRO. Kada vlasti došle da ga uhapse, negotinski kmet ih je uputio na drugu osobu po imenu Pano Kamčev. On je posle mučenja u zatvoru osuđen na 101 godinu zatvora, ali je nekoliko godina kasnije pušten pre isteka vremena tokom jedne od amnestija koje su sprovodile Osmanske vlasti.
Na obuci pripadnika VMRO koju su 1905. organizovali Boris Sarafov, Dobri Daskalov, Jordan Piperkata, i ostale komitske vojvode je bilo organizovano takmičenje iz streljaštva na kojem je Todor Kamčev bio najbolji.[11]
U proleće 1905. godine Todor Kamčev je na kongresu Tikveškog revolucionarnog okruga VMRO imenovan za vođu ove organizacije Tikveškog okruga zajedno sa Aleksandrom Stanoevim i Gligorom Dujkatom. Tokom 1906. godine je učestvovao u sukobu unutar VMRO u okviru odreda kojima je komandovao njegov zemljak iz Kavadaraca, vojvoda Dobri Daskalov. Tokom ovih borbi bio je u sukobu sa komitima VMRO pod komandom Todora Orovčanova iz sela Oraovec kod Velesa koji je bio prisiljen da napusti Tikveški region.
U Tikveškom regionu je postojalo brojno stanovništvo muslimanske veroispovesti. Oni su počev od 1902. godine bili prinuđeni da počnu da se samoorganizuju u tajne komitete, zbog aktivnosti sve brojnijih naoružanih komita VMRO. Tokom 1905—1906. su pripadnici ovih tajnih komiteta likvidirali veći broj vođa VMRO i uglednih građana u Kavadarcima, Negotinu i Vataši. Koristeći svoje veze i poznanstva, Todor Kamčev je intervenisao kod pukovnika Nikolaja Surina, ruskog izaslanika za Tikveš [12], da se utiče na glavnog policijskog inspektora Hilmi-pašu da se spreče ove akcije tajnih komiteta.[13]
Mladoturska revolucija uredi
Kada je 7. juna 1908. godine proglašen Hurijet, uspeh mladoturske revolucije na mitingu koji je organizovan u Negotinu ovim povodom je u počasnoj loži na bini sedeo i Todor Kamčev zajedno sa Enver-begom.
Tikveški ustanak uredi
Kada je polovinom juna 1913. godine izbio Tikveški ustanak, Todor Kamčev je bio postavljen za člana Glavnog štaba zajedno sa Panom Izmirlievim. Pošto je, zbog izostanka podrške od ostalih četa VMRO i bugarske vojske koja se nalazila sa druge strane reke Vardar, ustanak bio ugušen ubrzo po njegovom izbijanju, Todor Kamčev je zbog direktnog učestvovanja u ustanku pobegao u Sofiju u Bugarskoj.
Posle Tikveškog ustanka uredi
Posle tri meseca su ga vlasti Kraljevine Srbije amnestirale i on se vratio u Kavadarce. Kada je formirana Kraljevina SHS, Todor Kamčev je sa celom svojom porodicom emigrirao u Bugarsku. U Bugarskoj je 25. februara 1927. inicirao formiranje „Tikveškog kulturno-prosvetnog dobrotvornog bratstva“.[14]
Smrt uredi
Todor Kamčev je umro u Sofiji u Bugarskoj, 1963. godine.
Reference uredi
- ^ Todor Kamčev, tikveški vojvoda i revolucionar, Petre Kamčevski izdavač Muzej-galerija Kavadarci, strana br. 37, Kavadarci. 2002. ISBN 978-9989-9562-4-9.
- ^ Todor Kamčev, tikveški vojvoda i revolucionar, Petre Kamčevski izdavač Muzej-galerija Kavadarci, strana br. 8, Kavadarci. 2002. ISBN 978-9989-9562-4-9.
- ^ Todor Kamčev, tikveški vojvoda i revolucionar, Petre Kamčevski izdavač Muzej-galerija Kavadarci, strana br. 41, Kavadarci. 2002. ISBN 978-9989-9562-4-9.
- ^ Todor Kamčev, tikveški vojvoda i revolucionar, Petre Kamčevski izdavač Muzej-galerija Kavadarci, strana br. 45, Kavadarci. 2002. ISBN 978-9989-9562-4-9.
- ^ Todor Kamčev, tikveški vojvoda i revolucionar, Petre Kamčevski izdavač Muzej-galerija Kavadarci, strana br. 9, Kavadarci. 2002. ISBN 978-9989-9562-4-9.
- ^ Todor Kamčev, tikveški vojvoda i revolucionar, Petre Kamčevski izdavač Muzej-galerija Kavadarci, strana br. 59, Kavadarci. 2002. ISBN 978-9989-9562-4-9.
- ^ Todor Kamčev, tikveški vojvoda i revolucionar, Petre Kamčevski izdavač Muzej-galerija Kavadarci, strana br. 10, Kavadarci. 2002. ISBN 978-9989-9562-4-9.
- ^ Todor Kamčev, tikveški vojvoda i revolucionar, Petre Kamčevski izdavač Muzej-galerija Kavadarci, strana br. 58, Kavadarci. 2002. ISBN 978-9989-9562-4-9.
- ^ a b Todor Kamčev, tikveški vojvoda i revolucionar, Petre Kamčevski izdavač Muzej-galerija Kavadarci, strana br. 73, Kavadarci. 2002. ISBN 978-9989-9562-4-9.
- ^ Todor Kamčev, tikveški vojvoda i revolucionar, Petre Kamčevski izdavač Muzej-galerija Kavadarci, strana br. 84, Kavadarci. 2002. ISBN 978-9989-9562-4-9.
- ^ Todor Kamčev, tikveški vojvoda i revolucionar, Petre Kamčevski izdavač Muzej-galerija Kavadarci, strana br. 11, Kavadarci. 2002. ISBN 978-9989-9562-4-9.
- ^ Todor Kamčev, tikveški vojvoda i revolucionar, Petre Kamčevski izdavač Muzej-galerija Kavadarci, strana br. 22, Kavadarci, 200. godine. ISBN 978-9989-9562-4-9.
- ^ Todor Kamčev, tikveški vojvoda i revolucionar, Petre Kamčevski izdavač Muzej-galerija Kavadarci, strana br. 12, Kavadarci. 2002. ISBN 978-9989-9562-4-9.
- ^ Todor Kamčev, tikveški vojvoda i revolucionar, Petre Kamčevski izdavač Muzej-galerija Kavadarci, strana br. 14, Kavadarci. 2002. ISBN 978-9989-9562-4-9.
