Ferted
Ferted (mađ. Fertőd) je grad u severnoj Mađarskoj, u županiji Đer-Mošon-Šopron (Győr-Moson-Sopron megye), nedaleko od Austrije. Fertod je formiran kada su naselja Esterhaza (Eszterháza) i Šiter (Süttör) ujedinjeni 1950. godine.
| Ferted mađ. Fertőd | |
|---|---|
 Ime mesta pisano rovaškim pismom | |
 Zastava
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Mađarska |
| Region | Zapadna prekodunavska regija |
| Županija | Đer-Mošon-Šopron |
| Srez | Šopron |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — | 3.360[1] |
| — gustina | 69 st./km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 47° 37′ 07″ S; 16° 52′ 53″ I / 47.61866° S; 16.88144° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Površina | 48,54 km2 |
  Ferted Ferted na karti Mađarske | |
| Poštanski broj | 9431 |
| Pozivni broj | (+36) 99 |
| Veb-sajt | |
| http://fertod.hu/ | |
Poreklo imena uredi
Današnji naziv dobio je tokom reorganizacije mađarske javne uprave, po vili Ferteud (1234) i Vili Ferteu (1265) koje su još postojale u eri Arpada, naselju koje se nalazi između naselja Ivan, Šajtoškala i Nemešladoni.
Esterhaza je 16. maja 1950. godine dobila ime Fertod, a zatim se 7. septembra nekadašnja Esterhaza, sada Fertod, spojila sa mestom Sutor. Sutor je bilo najstarije naselje, a sertifikati čuvaju varijante imena Sutor. Ime Esterhaza se prvi put nalazi u pismu kneza Mikloša Esterhazija (1766): Schloss Eszterháza, odnosno „Dvorac Esterhaza“.
Istorija uredi
Sutor je bio stariji deo naselja. U pisanim izvorima se prvi put javlja 1313. godine pod imenom Sehter. Na osnovu arheoloških nalaza znamo da je bila naseljena već u kamenom dobu. Pronađena je i ušna šolja iz bronzanog doba. Franačke sekire su pronađene još od vremena seobe.
Sutor je bio srednjovekovno kmetsko selo. Njegovi vlasnici su se često menjali. U 14. i 15. veku, Kanižajevi su bili vlanici zemljišta, a potom je Tamaš Nadašdi postao vlasnik dela Sutora paladinskim brakom. Drugi deo teritorije pripadala je Nadašdijaku, kasnije njihovom dvorskom gospodaru. Imre Međeri iz okruga Šopron, takođe je bio vlasnik zemljišta. Ferenc Nadašdi je ujedinio dva imanja u vezi sa tužbom za neverstvo. Posle tužbe, imanje je ponovo promenilo vlasnika. Kasnije ga je Antal Esterhazi preuzeo na svoju brigu i ostao je u porodici u narednim vekovima. Geografski rečnik Eleka Fenješa iz 1851. godine navodi: „Sutor je mađarsko selo u blizini Esterhaze sa 724 katolička stanovnika.” Danas se u Etnografskom muzeju na otvorenom u Sentandreji nalazi porta Sutor, u narodu poznata kao Sentendre Skanzen, kao etnografski predstavnik područja jezera Ferto.[2]
Istorija Esterhaze počinje u drugoj polovini 18. veka. Mesto je osnovao je Grof Mikloš Esterhazi na obalama jezera Ferte u blizini Sutora. Na osnovu njegovih ideja i planova, 1762. godine počela je rekonstrukcija lovačkog zamka, podignutog decenijama ranije. U vreme kada je zamak bio završen 1766. godine, pored njega je nastalo selo, čije ime potiče od porodice Esterhazi. Jednoulično selo urbanog rasporeda, pored njega je originalna engleska ergela i fabrika za preradu šećerne repe.
Zamenik gradonačelnika okruga Šopron proglasio je, 1906. godine, Esterhaz selom.
Stanovništvo uredi
Stanovništvo na sadašnjem administrativnom području kontinuirano se povećavalo sve do tridesetih godina prošlog veka, a zatim opadalo do kraja Drugog svetskog rata. Posle toga je nekada dolazilo do uspona, nekad opadanja. Na prvom zvaničnom popisu 1870. godine popisano je 1.477 građana. Godine 1960. u selu je živelo 3.021 stanovnika, tada je obuhvatalo manju teritoriju. Ovo smanjivanje broja stanovnika trajao je do 1990. godine.
Tokom popisa 2011. godine, 88,7% stanovnika izjasnilo se kao Mađari, 0,2% Bugari, 0,3% Romi, 0,2% Hrvati i 8,2% Nemci (10,6% se nije izjasnilo, zbog dvostrukog državljanstva ukupan broj može biti veći od 100 %).
Verska distribucija je bila sledeća: rimokatolici 71,9, reformatori 2%, luterani 1%, grkokatolici 0,2%, nedenominacioni 5,4% (18,7% se nije izjasnilo).[3]
Reference uredi
- ^ Centralni zavod za statistiku (KSH)
- ^ „Süttöri porta a Szentendrei Skanzenben”. Arhivirano iz originala 2019-08-27. g. Pristupljeno 2019-08-27.
- ^ Fertőd Helységnévtár
Spoljašnje veze uredi
- Zvanični veb-sajt
- Mapa ulica Arhivirano na sajtu Wayback Machine (16. jul 2010)
- Fotografije iz vazduha