Википедија

Hrišćanstvo u Iraku

Hrišćanstvo u Iraku se pojavilo u 1. veku, za čiju pojavu su zaslužni apostoli Toma i Tadej i njihovi učenici Agag i Mari. Hrišćanska zajednica u Iraku spada među najstarije u svetu. Pretežnu većinu iračkog hrišćanskog stanovništva čine Asirci koji govore istočnim aramejskim jezikom, ali postoji i znatna manjina Jermena. Kaladejski katolici su, takođe, brojna hrišćanska denominacija u Iraku.

Manastir svetog Ilije iz 5. veka u Mosulu

Broj hrišćana u Iraku 2003. godine bio je oko 1,5 miliona, što je predstavljalo 5% ukupnog iračkog stanovništva. Broj hrišćana 1987. bio je 1,4 miliona, kada su činili 8% ukupnog stanovništva. Nakon rata u Iraku procenjuje se da je broj hrišćana spao na 450 000 do 2013, dok neki govore o brojci od 200 000. Hrišćani pretežno žive u Bagdadu, Basri, Mosulu i Kirkuku, te asirskim gradovima i regionima, kao što su Ninivska gore na severu zemlje.

Hrišćanske zajednice uredi

Asirske crkve istočnog obreda uredi

Većina iračkih hrišćana pripada ogranku sirijskog hrišćanstva, čiji su sledbenici glavninom Asirci.

Crkve jermenskog obreda uredi

Pripadnici jermenskih crkvi u glavnini su Jermeni.

Druge crkve uredi

Sledbenici drugih crkvi većinom su Arapi i Kurdi.

Istorija uredi

Hrišćanstvo su u Irak u 1. veku doneli Toma i Tadej i njihovi učenici Agag i Mari. Hrišćanska zajednica Asiraca istočnog aramejskog jezika je među najstarijim u svetu.

Asirci su prihvatili hrišćanstvo u 1. veku.[1] Asirija je postala središte pravoslavnog hrišćanstva i sirijske književnosti od 1. veka do srednjeg veka.

410. godine car Izdigerd I dozvolio je iračkim hrišćanima da osnuju crkveni sabor. Ovaj sabor okupio je sve episkope Sasanidskog carstva. Episkop Selevkije izabran je za arhiepiskopa.

424. godine Asirijska crkva Istoka dobila je autokefalnost u odnosu na Antiohijsku patrijaršiju. U 5. veku, grad Ktesifon je postao veoma važan centar Nestorijanizma [2]. Misionari iz Ktesifona preveli su u hrišćanstvo mnoge narode duž Puta svile: Raga, Marakanda, Aria i Margiana. 635. godine, veliki broj hrišćana, kao rezultat njihove misije pojavio se i u Kini[3]

U 6. veku u severnom Iraku pojavili su se Jakoviti. Oni su naselili periferiju Mosula.

766. godine sedište patrijarha preseljeno je iz Ktesifona u Bagdad. Do početka 12. veka. crkva je imala 25 mitropolija i najmanje 146 episkopa, koji su se sa patrijarhom na čelu svake godine okupljali na Eparhijskom saboru u Bagdadu.[4] Značaj za celu hrišćansku crkvu ima svetitelj Isak Sirin sa ovih prostora.

U prvim vekovima nakon islamskog osvajanja, asirski učenjaci i lekari imali su uticajan položaj u Iraku, no od 13. veka do danas, asirski hrišćani bili su žrtve verskog i etničkog progona, ali i brojnih pokolja.[5] Severni Irak bio je dominantno naseljen Asircima, hrišćanima koji su govorili istočni aramejski jezik, sve do Timurovih razaranja krajem 14. veka. Asirijska crkva Istoka svoje korenje ima u današnjoj jugoistočnoj Turskoj i Asuristanu (Sasanidski Asirija). Krajem 13. veka postojalo dvanaest nestorijanskih župa u pojasu od Pekinga do Samarkanda. Kada je Timur zauzeo Persiju, Mesopotamiju i Siriju, hrišćanski narod je bio desetkovan. Tmiur je u Tikritu obezglavio 70.000 asirskih hrišćana, a zatim još 90.000 u Bagdadu.[6]

U 17. veku počelo je novo razdoblje kada je emir Afrasijab od Basre dopustio Portugalcima da izgrade crkvu van grada. Proglašenjem iračke nezavisnosti 1933. godine, iračka vojska sprovela je veliki pokolj u Simeu nad Asircima koji su podržavali britansku kolonijalnu upravu.

Na poslednjem popisu stanovništva 1987, u Iraku je bilo 1,4 miliona hrišćana.[7] Živeli su pod verskom tolerancijom u vreme režima Sadama Huseina. Tarik Aziz, hrišćanin, bio je njegov zamenik. No, Sadamov režim sprovodio je etnički progon nad nearapskim hrišćanskim stanovništvom, čiju su glavninu činili Asirci istočnog aramejskog jezika (takođe zvani i Kaldoasirci). Pisanje na asirsko-aramejskom jeziku bilo je zabranjeno, a davanje sirskih hrišćanskih i akadskih imena bilo je zabranjeno (pravo ime Tarkiza Aziza bilo je Mihail Juhana). Sadam je takođe zloupotrebljavao verske razlike među asirskim hrišćanima, između Kaldejski, Asirijske crkve Istoka, Sirijske orijentalno-pravoslavne crkve i Drevne Crkve. Preko dve hiljade Asiraca bili su žrtve etničkog čišćenja iz svojih gradova i sela u vreme kampanje al-Anfal 1989. godine.

Pre Zalivskog rata 1991, u Iraku je bilo oko milion hrišćana. Baasistički režim Sadama Huseina držao je protivhršćansko nasilje pod nadzorom, ali je sprovodio programe preseljenja. Pretežno narodno i jezično različiti, Asirci su bili prisiljeni identifikovati se kao Arapi. Tokom rata u Iraku 2003, broj hrišćana spao je na oko 800 000.[1]

Period nakon Sadamovog svrgavanja uredi

UNHCR je 21. juna 2007. pretpostavio je da je 2.200.000 Iračana bilo raseljeno u susedne države, a velika većina njih bili su hrišćani. Dva miliona namerno su raseljenja, a približno 100 000 Iračana bežalo je u Siriju ili Jordan mesečno.[8] Nakon invazije na Irak 2003, poraslo je nasilje protiv hrišćana. Postali su žrtve otimanja, mučenja, bombaških napada i ubijanja. Neki hrišćani bili su prisiljeni da pređu u islam pod pretnjom ubistva ili proterivanja.[9]

Samo je Al Kaida je od 2003. do 2011. napala više od 60 crkava; u avgustu 2004. u bombaškim napadima u vreme nedeljne službe napadnuto je sedam crkava a poginulo je 18 hrišćana (događaj je poznat kao „Krvava nedelja“); u oktobru 2006. islamisti su odrubili glavu i udove monofizitskom svešteniku; u junu 2007. u crkvi su ubijeni sekretar haldejskog arhiepiskopa i još trojica hrišćana; u januaru 2008. izvršeni su koordinirani napadi na devet crkava u Bagdadu, Mosulu i Kirkuku; u februaru 2008. ubijen je haldejski arhiepiskop Pavle Faradž Rah; u aprilu 2008. ubijen je još jedan monofizitski sveštenik, a u februaru 2010. u dvonedeljnim napadima na hrišćane u Mosulu poginulo je najmanje 18 hrišćana; u oktobru 2010. islamisti su upali na nedeljnu misu u Bagdadu, zatočili 100 hrišćana a potom aktiviranjem bombe ubili 58 i ranili desetine vernika u crkvi.[10]

Izvori uredi

  1. ^ a b Iraqi Christians' long history. BBC, 1. 12 2010.
  2. ^ „Bыla li Cerkovь Vostoka v podčinenii u Antiohii?”. Arhivirano iz originala 02. 11. 2011. g. Pristupljeno 12. 07. 2015. 
  3. ^ „Hronologiя goroda”. Arhivirano iz originala 13. 07. 2015. g. Pristupljeno 12. 07. 2015. 
  4. ^ NASLEDIE APOSTOLA FOMЫ[mrtva veza]
  5. ^ Edward Stourton: Iraqi Christians under fire. The Telegraph, 3. 4. 2010.
  6. ^ Mert Sahinoglu: 14th century annihilation of Iraq Arhivirano na sajtu Wayback Machine (26. avgust 2019)
  7. ^ Iraq: Christians live in fear of death squads . IRIN, 19. 10. 2006.
  8. ^ Iraq refugees chased from home, struggle to cope. CNN, 21. 5. 2007.
  9. ^ Frances Harrison: Christians besieged in Iraq BBC, 13.9.2008.
  10. ^ http://www.mitropolija.com/sta-smo-propustili-da-cujemo-o-iraku-u-prethodnih-deset-godina/ Šta smo propustili da čujemo o Iraku u prethodnih deset godina 24. 10.2013.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Хришћанство_у_Ираку&oldid=27044820”