Hronologija Aprilskog rata 7. april 1941.
7. april 1941. je bio drugi dan Aprilskog rata, sukoba između sila Osovine i Kraljevine Jugoslavije u Drugom svetskom ratu.
| 7. april 1941. | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Aprilskog rata (Drugi svetski rat) | |||||||||
 Pravci nastupanja nemačkih snaga tokom Aprilskog rata. | |||||||||
| |||||||||
Tok operacija
urediMakedonija
urediNa frontu 3. armije
urediNemački prodor u Makedoniju se nastavio: 9. oklopna divizija, potpomognuta iz vazduha, zauzela je oko 17.00 časova Kumanovo i Skoplje: time je presekla jugoslovenskoj vojsci odstupnicu na jug, i izolovala preostale jugoslovenske jedinice u Makedoniji. U izveštaju nemačkog generalštaba kopnene vojske od 8. aprila 1941.god. o dejstvima 2. i 12. armije na jugoslovenskom ratišu se navodi: "9. oklopna divizija zauzela je nakon teške borbe Skoplje."[1] Nemačke jedinice su nakon zauzimanja Skoplja nastavile sa napredovanjem ka Kačaničkoj klisuri i pred kraj dana su dostigle položaje na južnom izlazu iz klisure. Nemačka 73. pešadijska divizija, pod komandom general-potpukovnika Bilera (Bieler), zauzela je Štip i Veles, a 2. oklopna divizija prodrla je do Vardara i Dojrana. Dve jugoslovenske divizije (Moravska i Ibarska) zadržale su jednu kolonu 9. oklopne divizije kod Preševa. Ibarska divizija, koja je dobila zadatak da zaustavi neprijateljski prodor ka Skoplju je u noći 6/7. april, prilikom prelaska reke Pčinje, naišla na neprijateljske tenkovske jedinice koje su odmah stupile u dejstvo i do 4.00 časa izjutra razbile Ibarsku i delove Moravske divizije. Ostaci ovih divizija povukli su se u pravcu Skoplja i Bujanovca. [2] Na frontu prema Albaniji jugoslovenska 3. armija prešla je u ofanzivu: Komski odred od Gusinja preko Prokletija, Kosovska divizija od Prizrena prema Drimu, a Vardarska divizija je ovladala mostobranom kod Debra, u pravcu Golo brdo. Ostale jedinice 3. armije bile su još u prikupljanju.[3]Zetska divizija je posela granični front ka Skadru kako bi narednog dana otpočela sa ofanzivnim dejstvima, a Hercegovačka divizija se kretala iz pravca Danilovgrada ka Podgorici.
Srbija
urediNa frontu 5. armije
urediU noći 6/7. april, Drinska divizija odbila je nemački pokušaj prodora u zoni Vrapča i Rujna. Iste večeri, u Donji Milanovac je uplovio nemački motorni čamac sa koga su se iskrcale nemačke jedinice. Desni bok 5. armije ugrožen je munjevitim prodorom nemačkih motorizovanih jedinica iz pravca Kumanova ka Preševu. Ovaj nemački prodor je oko 5.00 časova izjutra, u Preševu, u rejonu železničke stanice, privremeno zaustavljen snažnim otporom delova 46. dopunskog puka. Delovi 2. konjičke divizije, koji su mobilisani u Nišu (štab 2. konjičke divizije sa 1. konjičkim pukom, 2. velosipedskim bataljonom, 2. divizionom konjičke artiljerije i 2. protivoklopnim divizionom), stavljeni su pod komandu 5. armije i naređeno im je da se hitno upute prema Vranju, kako bi uspostavili front na sektoru Vranje-Niš, koji nije bio branjen. Cerskoj diviziji je naređeno da železnicom hitno uputi u Vranje 6. pešadijski puk sa jednim artiljerijskim divizionom. Sve prispele jedinice 2. konjičke divizije i Cerske divizije stavljene su pod komandu komandanta konjičke divizije.[4]
Slovenija i Hrvatska
urediNa frontu 7. armije
urediNa Dravi su manje snage nemačkog 46. motorizovanog korpusa prešle na desnu obalu i obrazovale mostobrane prema Čakovecu, Koprivnici i Virovitici. Jugoslovenske jedinice (Dravska divizija) povukle su se prema Mariboru i Ptuju. Jedinice 7. armije porušile su i oštetile više mostova: oštećeni su i srušeni mostovi kod Letenja i Zakanja, oštećen je železnički most kod Koprivnice, a most kod Murskog Središća je srušen. Jedini most koji su nemačke jedinice zauzele neoštećen, bio je most kod Barča.[5]
Dalmacija
urediNa frontu Primorske armijske oblasti
urediNa frontu Primorske armijske oblasti pobunile su se neke jedinice: otpočelo je rastrojstvo usled čega Dinarska divizija nije mogla da krene za Sarajevo. Jadranska divizija je nekoliko dana tukla artiljerijom italijanske položaje u blokiranom Zadru, ali ga nije napala jer je izvukla znatne snage za zaprečavanje puteva iz pravca Like.[3]
Avijacija
urediNemačka avijacija nastavila je dejstvo za podršku trupa, dok je jugoslovenska avijacija sa krajnjim požrtvovanjem uzela učešća u borbama na krivorečkom pravcu, a pri bombardovanju železničkih stanica Pečuj i Segedin pretrpela je teške gubitke.[3]
Nemci su 7. aprila produžili sa vazdušnima napadima na Beograd, železničke komunikacije i neke aerodrome. Na zemlji su tom prilikom uništena još 34 jugoslovenska aviona, dok je 6. lovački puk koji je branio Beograd izgubio 13 aviona. 1. i 3. bombarderski puk napali su nemačke oklopne i motorizovane kolone na pravcu Kriva Palanka-Kumanovo-Skoplje. 8. bombarderski puk iz Banjaluke, opremljen britanskim bombarderima Bristol Blenim, napao je ciljeve u Mađarskoj, odnosno nemačke vojne aerodrome kod Pečuja i kod Segedina, izgubivši pri tom 8 bombardera, oba komandanta grupa i dva komandira eskadrile (nije ih pratio nijedan lovac!). Tokom ovog napada, posade jugoslovenskih bombardera su odbrambenom vatrom oborile dva nemačka lovca, a jedan je uništen na zemlji.[6] 7. bombarderski puk i 81. vazduhoplovna grupa napali su ciljeve u severnoj Albaniji.[7] 11. grupa za daljno izviđanje, opremljena bombarderima Bristol Blenim je prilikom bombardovanja železničke stanice u Temišvaru, pretrpela velike gubitke. Samostalna vazduhoplovna grupa Primorske armije bombardovala je Skadar i albansku obalu.[8]
Lovačka avijacija
urediTokom 7. aprila, piloti 6. lovačkog puka sukobili su se sa neprijateljskim avionima oko 10.30, 15.00 i 17.00 časova. U 17.00 časova nemački bombarderima Ju-87 Štuka, koji su bombardovali vijadukt u blizini Inđije, suprotstavilo se 11 jugoslovenskih lovaca koji su poleteli sa aerodroma Krušedol. Jugoslovenski lovci su uspešno razbili nemačku bombardersku formaciju koja je bila bez lovačke pratnje i osujetili su neprijateljski pokušaj da sruše vijadukt. U borbi koja je usledila sa zakasnelom nemačkom lovačkom pratnjom oboreno je 7 jugoslovenskih lovaca dok su nemački gubici iznosili 2 oborena lovačka aviona. Piloti 6. lovačkog puka na dan 7. aprila oborili su ukupno 8 nemačkih aviona uz gubitke koji su iznosili 7 oborenih aviona iz 32. vazduhoplovne grupe i 3 oštećena aviona iz 51. vazduhoplovne grupe. [9]
Gubici
urediNemačke trupe su za dva dana borbe imale samo 39 mrtvih i 56 ranjenih.[7]
Jugoslovenska avijacija je u prva dva dana pretrpela takve gubitke da o njenom daljem operativnom ili strategijskom dejstvu više nije moglo biti reči. Kasniji napadi manjih delova na železničke komunikacije u Austriji i vojne ciljeve u Zadru imali su više simboličnu nego borbenu vrednost. [7]
Jugoslovenska vlada
urediJugoslovenska vrhovna komanda zbog pokidanih veza nije mogla da prati tok operacija, niti je imala rezerve da na njih utiče. Jugoslovenska vlada održala je sednicu u Sevojnu kod Užica. Sednici, kojom je predsedavao prvi potpredsednik dr. Vlatko Maček, prisustvovali su svi ministri osim predsednika vlade i ministra bez portfelja Franca Kulovca koji je poginuo 6. aprila u bombardovanju Beograda. Tog dana vlada je naredila opštu mobilizaciju i objavila rat Nemačkoj i Italiji, ali nije bilo mogućnosti da se to saopšti vojnim i građanskim vlastima.[3]
Reference
uredi- ^ Aprilski rat 1941, Zbornik dokumenata, Knjiga 2, Vojnoistorijski institut, Beograd, 1987, dokument br. 172, str. 514.
- ^ Aprilski rat 1941, Zbornik dokumenata, Knjiga 2, Vojnoistorijski institut, Beograd, 1987, Prilog br. 1 „Operacijski dnevnik Štaba vrhovne komande Jugoslovenske vojske od 6. do 14. aprila 1941.god." str. 813.
- ^ a b v g Gažević 1974, str. 189
- ^ Aprilski rat 1941, Zbornik dokumenata, Knjiga 2, Vojnoistorijski institut, Beograd, 1987, Prilog br. 1 „Operacijski dnevnik Štaba vrhovne komande Jugoslovenske vojske od 6. do 14. aprila 1941.god." str.. 815.
- ^ Aprilski rat 1941, Zbornik dokumenata, Knjiga 2, Vojnoistorijski institut, Beograd, 1987, Prilog br. 4 „Ratni dnevnik nemačke 2. armije od 28. marta do 24. aprila 1941. godine" str. 917.
- ^ Kraljevsko vazduhoplovstvo 1912-1945, Bojan Dimitrijević, Milan Micevski, Predrag Miladinović, Medija centar "ODBRANA", Beograd. 2016. ISBN 978-86-335-0536-9. str. 515.
- ^ a b v Bosanac 1964, str. 67–72
- ^ Aprilski rat 1941, Zbornik dokumenata, Knjiga 2, Vojnoistorijski institut, Beograd, 1987, Prilog br. 2 „Izvod iz izjave potpukovnika Milorada Lozića od 11. avgusta 1942. godine o učešću Jugoslavenskog ratnog vazduhoplovstva u Aprilskom ratu" pp. 863.
- ^ Kraljevsko vazduhoplovstvo 1912-1945, Bojan Dimitrijević, Milan Micevski, Predrag Miladinović, Medija centar "ODBRANA", Beograd. 2016. ISBN 978-86-335-0536-9. str. 506.
Literatura
uredi- Gažević, Nikola (1974). Vojna enciklopedija (knjiga 1). Beograd: Vojnoizdavački zavod. str. 189.
- Bosanac, Mirko (1964). Udar na Jugoslaviju : dvanaest dana aprilskog rata 1941. godine. Beograd: Sedma sila.COBISS.SR 32004871
