Crkva Svetih vračeva Kozme i Damjana u Mikuljanu
Crkva Svetih vračeva Kozme i Damjana u Mikuljanu koja je prvobitno bila sagrađena u doba Nemanjića, porušena je u dva navrata 1690. i 1737. godine. Obnovljena je oko 1930. godine i u današnjem obliku, u sastavu Srpske pravoslavane crkve u parohiji Kuršumlijskoj koja je u sastavu Arhijerejskog namesništva kosaničkog u Eaprhiji niškoj. Crkva je posvećena svetim lekarima Kozmi i Damjanu. U crkvi se meštani okupljaju jednom godišnje o saboru, kad crkva slavi svoje svetitelje.[1]
| Crkva Svetih vračeva Kozme i Damjana u Mikuljanu | |
|---|---|
| Opšte informacije | |
| Mesto | selo Gornja Mikuljana |
| Opština | Opština Kuršumlija |
| Država |  Srbija |
| Vrsta spomenika | crkva |
| Vreme nastanka | 13. vek |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture |
| Vlasnik | Eparhija niška |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture Niš |
Položaj
urediCrkva Svetih vračeva Kozme i Damjana nalazi se na blagoj padini, sakrivena u šumarku, u selu Gornja Mikuljana, na oko 2 kilometra iznad same Kuršumlije u opštini Kuršumlija u Topličkom okrugu
- Geografski položaj
- Severna gografska širina: 43° 09′ 11"
- Istočna geografska dužina: 21° 15′ 02"
- Nadmorska visina: 460 m
Stanje zaštite
urediU bombardovanju tokom NATO agresije 1999. godine, crkva je dosta oštećena, jer je u njenoj blizini eksplodirala jedna bomba. Zahvaljujući prilozima meštana i dobrotvorima kao i Crkvenoj opštini Kuršumlija, crkva je obnovljena i osvećena od strane Patrijarha srpskog Irineja i administratora niškog 7. novembra 2010. godine. U planu je živopisanje ovog hrama.[2]
Istorija
urediPredanje govori, da se začeci ove crkve vode u doba Nemanjića – i Svetog Save. Vremenom je narod počeo da se okuplja na ovom mestu kod kamena koji je bio pobijen u pod crkve i koji je vrlo brzo postao čudotvoran.[1]
Ovo sveto mesto maštani su posvetili svetim Vračevima – kao Božijim lekarima, a kamen i dan danas stoji pobijen u pod crkve, do samog oltara pri pevnici.
Crkva je pretrpela mnoge nedaće, rušenja i paljenja od strane Osmanlija, u oba osmanlijska pohoda u topličkom kraju 1690. i 1737. godine.
Obnovljena je oko 1930. godine,u današnjem obliku.
Izgled građevine
urediCrkva, koja spolja svojim izgledom naginje ka moravskom stilu, u osnovi je trikonhonalna, sa osmostranom tanburom, koja gotovo izvire odmah iz krova crkve. Oltarska apsida je trostranog oblika i spolja i iznutra. Pevnice su, takođe, trostrane i spolja i iznutra.[2]
Crkva je zidana naizmenično kamenom i opekom uz upotrebu krečnog maltera. Spolja je omalterisana i obojena ružičastom bojom.
Sedam prozora, i jedna vrata na južnoj strani crkve, unutrašnjosti naosa daju dobro osvetljenje.
- Freskodekoracija
Unutrašnjost crkve nije freskopisana, već samo okrečena.[2]
Ikonostas je delo nepoznatog autora.
- Crkvena porta
Sa desne strane crkve, na oko desetak metara, nalazi se zvonara sa gvozdenom konstrukcijom, prepokrivena limenim krovom.
Oko crkve je zasađeno 12 hrastova, koji se izdižu kao 12 apostola koji neprestalno čitaju Sveto Jevanđelje.[1]
