Četvrta armija JA
Četvrta armija je bila armija Jugoslovenske armije (JA). Formirana je 1. marta 1945. naredbom Vrhovnog komandanta NOV i POJ maršala Josipa Broza Tita od jedinica Osmog dalmatinskog korpusa (Deveta, Devetnaesta, Dvadeseta i Dvadesetšesta dalmatinska divizija), Jedanaestog hrvatskog korpusa (Trinaesta primorsko-goranska, 35. lička i 43. istarska divizija) i Sedmog slovenačkog korpusa (Četrnaesta i Osamnaesta slovenačka divizija). Nešto kasnije u sastav armije su ušle i jedinice Devetog slovenačkog korpusa: Trideseta i Tridesetprva slovenačka divizija.[1][2]
| Četvrta armija JA | |
|---|---|
.svg) Jugoslovenska partizanska zastava | |
| Postojanje | 1. mart 1945. |
| Formacija | |
| Jačina | 90.000 |
| Deo | Jugoslovenska armija |
| Angažovanje | |
| Komandanti | |
| Komandant | Petar Drapšin |
| Načelnik štaba | Pavle Jakšić |
| Politički komesar | Boško Šiljegović |
U Lici i Bosanskoj krajini operacijama Četvrte armije sadejstvovao je i Četvrti hrvatski korpus. Za operacije u Istri, u njen sastav je 20. aprila ušla 29. hercegovačka divizija, 27. aprila 8. kordunaška divizija, a dva dana kasnije Štab Četvrtog korpusa i Sedma banijska divizija. Armija je u neposrednom sastavu imala artiljerijsku, tenkovsku, inžinjerijsku i dopunsku brigadu, motorizovani artiljerijski divizion i puk za vezu. Prosečno brojno stanje armije za vreme njenih operacija iznosilo je oko 90.000 ljudi.
Komandant Četvrte armije bio je Petar Drapšin, politički komesar Boško Šiljegović, a načelnik Štaba Pavle Jakšić.
Borbeni put Četvrte armije uredi
U okviru završnih operacija za oslobođenje Jugoslavije Četvrta armija je dobila zadatak da probije neprijateljski front između gornjeg toka reke Une i Jadranskog mora, prodre kroz Liku, Hrvatsko primorje, Gorski kotar i Istru i izbije na reku Soču. Za izvršenje tok Zadatka Četvrta armija je do 19. marta grupisana u jugoistočnom delu Like. Operacijski plan Štaba armije predviđao je izvršenje tog zadatka u tri faze. Prva faza — oslobođenje Like; druga faza — oslobođenje Hrvatskog primorja i Gorskog kotara i treća faza - oslobođenje Istre, Slovenačkog primorja i Trsta.
U to vreme u Lici, Gorskom kotaru i Hrvatskom primorju nalazio se nemački 15. brdski korpus i dve ustaško-domobranske divizije. Četvrta armija otpočela je operacije 20. marta 1945, da bi, po zamisli Vrhovnog komandanta JA maršala Tita oslobodila krilnim obuhvatom Istru i Slovenačko primorje, obezbedila okruženje i uništenje nemačke balkanske grupacije, sadejstvujući anglo-američkim snagama u Italiji.
Ostvarujući taj manevar, razbila je nemački 15. brdski korpus u borbama oslobođenje Like, Bihaća i Hrvatskog primorja, okružila i u završnoj fazi uništila nemački 97. korpus koji se nalazio u Istri i Slovenačkom primorju. U predviđenim etapama, do 1. maja Četvrta armija je oslobodila Trst i sve krajeve do reke Soče, gde je došla u vezu sa savezničkim snagama koje su oslobodile Italiju, a jedan njen motorizovani odred upao je 9. maja preko Boveca i Kranjske gore u Korušku.
Za svoj doprinos pobedi nad fašizmom, Četvrta armija je tri puta pohvaljena od strane Vrhovnog komandanta JA maršala Josipa Broza Tita — 22. aprila, 30. aprila i 1. maja 1945. godine.
Reference uredi
- ^ Vojna enciklopedija 2 1971, str. 273.
- ^ Leksikon NOR 1 1980, str. 190.
Literatura uredi
- Vojna enciklopedija tom I. Beograd. 1970. COBISS.SR 72911623
- Vojna enciklopedija tom II. Beograd. 1971. COBISS.SR 72915207
- Leksikon Narodnooslobodilačkog rata i revolucije u Jugoslaviji 1941—1945. tom I. Beograd—Ljubljana: Narodna knjiga—Partizanska knjiga. 1980. COBISS.SR 49291527
