Jablanica (Čajetina)

насеље у општини Чајетина, Златиборски округ, Србија

Jablanica je seosko naselje u Srbiji u opštini Čajetina u Zlatiborskom okrugu. Prema popisu iz 2011. bilo je 709 stanovnika.

Jablanica
Administrativni podaci
DržavaSrbija
Upravni okrugZlatiborski
OpštinaČajetina
Stanovništvo
 — 2011.Pad 709
Geografske karakteristike
Koordinate43° 39′ 06″ S; 19° 35′ 12″ I / 43.651542° S; 19.586583° I / 43.651542; 19.586583
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina445 m
Jablanica na karti Srbije
Jablanica
Jablanica
Jablanica na karti Srbije
Ostali podaci
Pozivni broj031
Registarska oznakaUE

U Jablanici se svake godine organizuje Seoski višeboj, kao takmičenje u tradicionalnim zanatima, veštinama i sportovima.

Geografija

uredi

Jablanica se nalazi jugozapadno od Čajetine i turističkog naselja Zlatibor u Srbiji. Prostire se dolinom istoimene reke. Reka Jablanica izvire ispod Tornika, najvišeg vrha Zlatibora (1496 m), a uliva se u Crni Rzav koji sa Belim Rzavom koji dolazi sa Tare, otiče u Drinu kod Višegrada. Selo je granično prema Bosni i Hercegovini. Od Zlatibora preko Ribnice i podno Tornika do centra sela vodi asfaltni put. Kroz zapadni deo sela prolazi i železnička pruga Beograd-Bar. Ovde se nalazi Železnička stanica Jablanica.

Mada je Jablanica jedno celovito selo, Jablaničani i Zlatiborci razlikuju Gornju i Donju Jablanicu.

Istorija

uredi

Ovo selo pominje i Evlija Čelebija u svom poznatom putopisu kada je 1664. godine posetio ove krajeve.

Posle Drugog srpskog ustanka granica između Srbije i Turske išla je od Šargana preko Zlatibora, tj. Tornika i Murtenice i dalje, tako da su od sadašnjih sela opštine Čajetina, van granica Srbije, tj. u Turskoj, ostala sela Semegnjevo, Jablanica i Dobroselica. Tek postavljanjem granične linije 1834. godine ova su sela ušla u sastav Kapetanije Rujno a time i u sastav Srbije.

U Jablanici se nalazi jedna od retkih drvenih crkvica, crkva brvnara. Sagrađena je 1838. godine. Oltar je zaokrugljen a vrata su sa interesantnom ornamentikom. U sklopu crkvenog kompleksa se nalaze sobrašice (sofrašice, sobre, sofre, šatre, čardak, čardačić). To su male drvene zgradice koje su podizali imućniji domaćini i koje su njima i njihovim gostima služile prilikom održavanja crkvenih sabora. U užičkom i zlatiborskom kraju još se jedino ovde mogu videti ovakvi građevinski objekti kao svedoci nekadašnjeg graditeljstva.

Osnovna škola je izgrađena 1919. godine. Kao i crkvica brvnara i ova školska zgrada bila je drvena. Tek 1934. godine Jablaničani su podigli zidanu plansku školu sa svim potrebnim prostorijama. Sada u selu postoji potpuna osnovna škola.

Ovde živi samouka pesnikinja Milojka Đurović.[1]

Demografija

uredi

U naselju Jablanica živi 796 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 46,6 godina (45,1 kod muškaraca i 48,0 kod žena). U naselju ima 313 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,95.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).

Po najpotpunijem popisu u 19. veku, koji je obavljen 1863. godine, Jablanica je bila među najmanjim opštinama u srezu i tada je imala u 84 domaćinstava i 667 stanovnika. Broj stanovnika se od tada stalno značajno povećavao (uz poznato usporenje u toku balkanskih i Prvog svetskog rata) sve do druge polovine dvadesetog veka kada je počelo opadanje, tako da je 1971. godine zabeleženo 1864. a popisom 2002. godine svega 924 stanovnika, tj. došlo je do smanjenja za 50,4%. Za razliku od popisa od pre 140 godina, Jablanica po najnovijem popisu iz 2002. spada među najveća sela u opštini i zauzima po veličini drugo mesto (sadašnja opština se u priličnoj meri, ali ne potpuno, poklapa sa ondašnjim srezom, a selo sa ondašnjom opštinom). I u ovom selu je izražen problem starenja stanovništva. Starijih od 65 godina je jedna četvrtina stanovnika (26,1%) a predškolske dece 4,1%.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka
Demografija[2]
Godina Stanovnika
1948. 1.562
1953. 1.699
1961. 1.762
1971. 1.864
1981. 1.382
1991. 1.187 1.176
2002. 924 932
Etnički sastav prema popisu iz 2002.[3]
Srbi
  
921 99,67%
Hrvati
  
1 0,10%
nepoznato
  
2 0,21%


Domaćinstva
Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu
Stanovništvo po delatnostima koje obavlja

Reference

uredi
  1. ^ „Baba Milojka ima samo šest razreda osnovne škole, a stihove sipa kao iz rukava”. B92. 15. 3. 2023. Pristupljeno 19. 3. 2023. 
  2. ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9. 
  3. ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9. 
  4. ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7. 

Spoljašnje veze

uredi