Jovan Radonić
Jovan Radonić (Mol, 9. februar 1873 — Beograd, 25. novembar 1956)[1] bio je srpski istoričar, akademik, učenik Aleksandra Sandića i češkog istoričara Konstantina Jirečeka.
| Jovan Radonić | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 9. februar 1873. |
| Mesto rođenja | Mol, Austrougarska |
| Datum smrti | 25. novembar 1956. (83 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, FNR Jugoslavija |
Biografija uredi
Osnovnu školu pohađao je u rodnom mestu. Gimnaziju je završio 1891. u Novom Sadu. Studirao je na Filozofskom fakultetu u Beču gde je 1896. godine stekao doktorat iz filozofije. Godinu dana služio je u dobrovoljačkoj vojsci u Dalmaciji a potom odlazi u Rusiju gde je u Petrogradu i Moskvi izučavao rusko-srpske odnose u 16. i 17. veku. U srpskoj gimnaziji u Carigradu radio je godinu dana a u jesen 1899. postao je bibliotekar Matice srpske u Novom Sadu.[1] Odmah po osnivanju postao je vanredni profesor opšte istorije srednjeg veka na Beogradskom univerzitetu. Učestvovao je u Balkanskim i Prvom svetskom ratu. Godine 1919. postao je redovni profesor na Beogradskom univerzitetu. Ubrzo je postao i redovni član Srpske kraljevske akademije. Bio je spoljni član Češke akademije u Pragu, dopisni član JAZU u Zagrebu i rumunske akademije u Bukureštu kao i član književnog odeljenja Matice srpske u Novom Sadu. Za sekretara akademije biran je 1937. i 1940. godine. a 1923. i 1925. za poslanika u Narodnoj skupštini. Za senatora grada beograda imenovan je krajem 1939. godine. Aktivno političko delovanje nije ga sprečilo da posle rata u novim političkim uslovima nastavi svoj plodni naučno-istraživački rad. Velika je njegova zasluga za osnivanje Istorijskog odeljenja SANU čiji je član ostao sve do duboke starosti.[1]
Istoriografski rad uredi
Nastavio je nastojanja Aleksandra Sandića i Ilariona Ruvarca na uvođenju kritičkog pravca u srpskoj istoriografiji. Izučavao je nacionalnu srpsku istoriju i smeštao srpsku istoriju u širi evropski kontekst. Njegovo kapitalno delo o ovoj tematici je Zapadna Evropa i balkanski narodi prema Turcima u prvoj polovini XV veka (1902). Njemu pripada zasluga za povezivanje nacionalne i opšte istorije. U njegovim prvim radovima vidi se težnja da se razume delovanje Srbima susednih država, pre svega Vizantije. Širio je krug svog interesovanja sa proučavanja uloge Viuzantije na proučavanje uloge država koje su u pojedinim istorijskim razdobljima imale veliki politički uticaj na dešavanja u Srbiji.
Drugu osobenost njegovog istoriografskog rada predstavlja pokušaj plastičnog prikazivanja pojedinih ličnosti i smeštanje njihovog delovanja u širi istorijski kontekst. Prvi ovakav rad je njegova doktorska disertacija O velikom vojvodi bosanskom Sandalju Hraniću Kosači. Drugi ovakav rad je monografija Grof Đorđe Branković i njegovo vreme.
Bavio se i izučavanjem istorije Srba u Vojvodini. O ovoj temi najznačajnije je delo Srbi u Ugarskoj. Dok je bio u izbeglištvu napisao je veći broj naučnih radova sa namerom da odbrani srpske interese u Vojvodini[2] Godine 1902. napisao je detaljan pregled svih studija o srpskoj istoriji objavljenih te godine što predstavlja krunu njegovog rada kao bibliotekara u Matici srpskoj. Ovo delo i do sada je neprevaziđen primer bibliografije na srpskom jeziku. Značajan je i njegov prevodilački rad. Prevodio je sa nemačkog a kasnije i sa češkog i rumunskog jezika. Raniji prevodi uglavnom su iz oblasti književne istorije a kasniji iz oblasti istorije. Na prvom mestu je prevod Jirečekove Istorije Srba i njegovih studija o srednjovekovnoj Srbiji. Ove prevode je i dopunjavao novim rezultatima. Radio je i na objavljivanju arhivske građe iz Dubrovačkog arhiva.[1]
Hronološki njegovo interesovanje obuhvata gotovo celu srpsku istoriju—od izučavanja plemena koja su pre Slovena živela na Balkanskom poluostrvu pa do burnih dešavanja iz 1848. godine i događaja bliskih njegovom vremenu. Njegovi radovi takođe se odlikuju i velikom tematskom raznovrsnošću: od izdavanja istorijskih izvora, naučne kritike pa do stvaranja sintetičkih pregleda prošlosti kao krune rada jednog istoričara.
Dodeljen mu je Kraljevski orden Belog orla u tri stepena, Orden Svetog Save, Kraljevski orden Karađorđeve zvezde i Albanska spomenica.[3]
Važniji radovi uredi
- Radonić, Jovan (1909). Prilozi za istoriju Srba u Ugarskoj u XVI, XVII. i XVIII. veku. 1. Novi Sad: Matica srpska.
- Radonić, Jovan (1911). Grof Đorđe Branković i njegovo vreme. Beograd: Srpska kraljevska akademija.
- Radonić, Jovan (1915). Srbi u Ugarskoj. Niš: Državna štamparija.
- Radonić, Jovan (1929). Đorđe Branković despot Ilirika. Beograd: Vreme.
- Radonić, Jovan (1949). Štamparije i škole rimske kurije u Italiji i južnoslovenskim zemljama u XVII veku. Beograd: Srpska akademija nauka.
- Radonić, Jovan (1950). Rimska kurija i južnoslovenske zemlje od XVI do XIX veka. Beograd: Naučna knjiga.
- Radonić, Jovan (1954). „Rad na uniji crnogorskog primorja u prvoj polovini XVII veka”. Istoriski zapisi. 7 (10): 305—309.
- Radonić, Jovan; Kostić, Mita (1954). Srpske privilegije od 1690 do 1792. Beograd: Naučna knjiga.
- Radonić, Jovan (1955). Đurađ II Branković despot Ilirika. Cetinje: Istorijski institut.
Izvori uredi
- ^ a b v g Milisavac, Živan, ur. (1984). Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. str. 684.
- ^ Enciklopedija srpske istoriografije, priredili Sima Ćirković i Rade Mihaljčić, Beograd 1997, 610.
- ^ Acović, Dragomir (2012). Slava i čast: Odlikovanja među Srbima, Srbi među odlikovanjima. Belgrade: Službeni Glasnik. str. 562.
