Jovica Stanišić
Jovica Stanišić (Ratkovo, opština Odžaci, 30. jula 1950) je bivši srpski obaveštajac i načelnik Službe državne bezbednosti SRJ (1991–1998). Tokom raspada SFRJ, bio je jedan od najbližih saradnika Slobodana Miloševića i važio je za njegovog glavnog čoveka iz senke koji je navodno imao direktan uticaj na dešavanja kako u Republici Srpskoj Krajini, tako i u Republici Srpskoj.
| Jovica Stanišić | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 30. jul 1950. |
| Mesto rođenja | Ratkovo, FNR Jugoslavija |
| Državljanstvo | Srbija |
| Obrazovanje | Univerzitet u Beogradu Fakultet političkih nauka |
| Vojna karijera | |
| Služba | Republika Srbija |
Rad u SDB
urediUbrzo posle čuvene „osme sednice“ CK SK Srbije kao tzv. vojnik partije, postavljen je za prvog čoveka SDB iako nije bio policajac po profesiji. Smatra se da je organizovao rad službe i neke od najvažnijih poduhvata koji su učvrstili vlast Slobodana Miloševića: Antibirokratsku revoluciju (tj. Jogurt revoluciju u Vojvodini), preuzimanje arhive SSUP (1992), prelazak Srbije na višepartijski sistem, pripreme za ratove u Hrvatskoj, Bosni i Hercegovini i mnoge druge stvari.[1] Smatra se da je sa položaja načelnika sklonjen u osvit početka sukoba na Kosovu i Metohiji, usled sukoba sa samim Miloševićem, a na njegovo mesto je postavljen Rade Marković.
Hapšenje i suđenje pred Haškim tribunalom
urediHaški tribunal za ratne zločine na prostoru bivše Jugoslavije je protiv njega i njemu podređenog Franka Simatovića Frenkija podigao optužnicu za ratne zločine u Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini. Njih dvojica su uhapšena tokom proleća 2003. godine u akciji Sablja, nakon čega su isporučeni Haškom tribunalu. Između ostalog, optuženi su da su počinili razne zločine nad ne-srpskim stanovništvom tokom građanskog rata u Jugoslaviji (1991—1995), uključujući progone i ubistva.[2] Dana 30. maja 2013. oslobođeni su po svim tačkama optužnice.[3]
Žalbeno veće je 15. decembra 2015. godine prihvatilo žalbu tužioca i naložilo dalje suđenje, kao i dalje zadržavanje Stanišića i Simatovića u pritvoru.[4] Pred Međunarodnim rezidualnim mehanizmom za krivične sudove, osuđeni su 30. juna 2021. godine na po 12 godina zatvora.[5] Pretresno veće je ih je osudilo samo po delu optužnice koji se odnosi na događaje u Bosanskom Šamcu iz aprila 1992. godine, što predstavlja sasvim mali deo onoga za šta su se prvobitno teretili.[6]
Dr Milan Blagojević smatra da se Tribunal u Hagu se poslužio protivpravnom konstrukcijom udruženog zločinačkog poduhvata, koja nije propisana ne samo u Statutu Tribunala u Hagu nego ni u jednom drugom izvoru međunarodnog prava. Nju je protivpravno stvorio taj tribunal u svojim optužnicama i presudama te ju je primenjivao protiv optuženih lica srpske nacionalnosti.[7]
Kontroverze
urediGodine 2009, beogradske dnevne novine "Blic" prenele su navode američkog "Los Anđeles Tajmsa", prema kojima je od 1992. do 2000. godine Stanišić bio ključni operativac CIA u Srbiji. Njegove aktivnosti u tom smislu uključivale su učešće u razrešenju nekoliko incidenata tokom ratova u skladu sa američkim interesima. Prema ovim navodima, Stanišić je američkoj službi odavao informacije o hijerarhiji unutar Miloševićevog režima, čiji nije bio pristalica.[8] Okolnosti u vezi sa njegovim učešćem u događajima koji su prethodili demonstracijama 5. oktobra 2000. godine i ubistvu Zorana Đinđića nisu sasvim razjašnjene.[9]
Lični život
urediStanišićeva porodica potiče iz Crne Gore, od Bjelopavlića, a u Vojvodinu su se doselili kao kolonisti.[1]
Stanišićev sin prošao je 1990-ih obuku za pilota u SAD, a tokom kasnijih godina bio je u tom smislu angažovan za lične potrebe nekolicine srpskih kontroverznih biznismena.[10][11]
Izvori
uredi- ^ a b „Stanišić, jedna karijera; Vreme br. 638, 27. mart 2003.”. Pristupljeno 9. 4. 2013.
- ^ „Međunarodni sud za ratne zločine na području bivše SFRJ u Hagu, slučaj Stanišić i Simatović, predmet broj IT-03-69”. Pristupljeno 30. 5. 2013.
- ^ Blic:Oslobođeni Stanišić i Simatović Pristupljeno 30. 5. 2013.
- ^ „Sažetak presude Žalbenog veća” (PDF). 15. 12. 2015.
- ^ „Stanišić i Simatović osuđeni u Hagu na po 12 godina zatvora”. Danas. 30. 6. 2021.
- ^ „Izrečena presuda u predmetu Tužilac protiv Jovice Stanišića i Franka Simatovića”. Međunarodni rezidualni mehanizam za krivične sudove. 30. jun 2021. Arhivirano iz originala 30. 6. 2021. g. Pristupljeno 4. 7. 2021.
- ^ Blagojević, Dr Milan. „Politička anatomija slučaja Stanišić”. Politika Online. Pristupljeno 2021-07-17.
- ^ Stanišić CIA odavao sve tajne
- ^ Vreme 728 - Državna bezbednost: Dugačka je puška Stanisica
- ^ NIN / Jedva čekam da odem u Hag
- ^ „Uništitelji Srbije? - Koreni”. Arhivirano iz originala 2. 4. 2015. g. Pristupljeno 9. 3. 2015.
Spoljašnje veze
uredi- [1]
- [2] Arhivirano na sajtu Wayback Machine (23. februar 2009)
- Jovica i CIA („Politika”, 21. oktobar 2019)
