Američki imperijalizam
Američki imperijalizam ili Američko carstvo sastoji se od politike usmerene na širenje političkog, ekonomskog i kulturnog uticaja Sjedinjenih Američkih Država na područja izvan njenih granica. Zavisno od tumačenja, to može uključivati vojna osvajanje, diplomatiski rat, nepovoljne međudržavne sporazume, financiranje proameričkih političkih stranaka i nevladinih organizacija u marionetskoj državi odnosno koloniji, ekonomski rat kroz prodor privatnih kompanija iz Sjedinjenih Američkih Država praćenim raznim uticajima, takođe kada su interesi američkih kompanija ugroženi primenjuju se krajne mere kroz promene režima u tzv. obojenim revolucijama.[1]
Obično se smatra da je politika imperijalizma Sjedinjenih Američkih Država započela krajem 19. veka,[2] mada neki smatraju da je teritorijalno širenje Sjedinjenih Američkih Država počelo ratom i počinjenim genocidom prema američkim indijancima, te sistemskog nacionalnog poniženja i pokoravanja stvaranjem geta to jest indijanskih rezervata, kao i dugogodišnje torture i diskriminacije nad afroameričkim robovima.[3] Sjedinjene Američke Države, takođe su optužene za neokolonijalizam, ponekad definisan kao savremeni oblik hegemonije, koji koristi ekonomiju odnosno kapitalističku ideologiju, a ne vojnu moć u neformalnom Američkom carstvu, ovo se ponekad koristi kao sinonim za savremeni imperijalizam i novi svetski poredak.
Mnogi kritičari dovode u pitanje sam tzv. demokratski politički poredak u Sjedinjenim Američkim Državama, zbog vladavine samo dve političke stranke oko dvesta godina. Tačnije Demokratske partije i Republikanske partije koje imaju svoje korene od brojnih frakcija Demokratsko-republikanske partije koju je stvorio Tomas Džeferson 1792. godine.
Da li Sjedinjene Američke Države treba da intervenišu u unutrašnja pitanja stranih država raspravljalo se i u unutrašnjoj politici Sjedinjenih Američkih Država tokom cele njene istorije. Mnogi zagovornici američkog imperijalizma, opravdavaju tezu kroz tzv. širenje demokratije, ljudskih prava i unapređenjem američkih ekonomskih interesa (poput trgovine i ostvarivanja neograničenih tržišnih privilegija u svojim kolonijama), sprečavanje ekonomske i vojne intervencije Evropske unije, Rusije i Kine na teritoriji Sjedinjenih Američkih Država, kao i tzv. blagodati održavanja dobrog reda i mira širom sveta, ponekad i sa rasističkim tezama o nesposobnosti drugih naroda i država da upravljaju sobom.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Bonk, Mary (1999). Gale encyclopedia of US economic history. Gale Group. ISBN 978-0-7876-3888-7.
- ^ Bryne, Alex. „Yes, the US had an empire – and in the Virgin Islands, it still does”. The Conversation (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2019-02-02.
- ^ Immerwahr, Daniel (2019). How to Hide an Empire : A Short History of the Greater United States. Vintage Publishing. str. 24. ISBN 978-1-84792-399-8.[mrtva veza]