Ankona
Ankona (ital. Ancona, ranije Jakin) je poznati grad u Italiji. Ankona je upravno središte i najveći grad pokrajine Marke [1]u središnjem delu države i glavni grad istoimenog Okruga Ankona.
| Ankona Ancona | |
|---|---|
 Panorama Ankone | |
 Zastava
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Italija |
| Regija | Marke |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — | 102.228 |
| — gustina | 818,87 st./km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 43° 37′ 00″ S; 13° 31′ 00″ I / 43.616667° S; 13.516667° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 16 m |
| Površina | 124,84 km2 |
  Ankona Ankona na karti Italije | |
| Ostali podaci | |
| Gradonačelnik | Fijoreljo Gramiljano |
| Poštanski broj | 60100, from 60121 to 60129, 60131 |
| Pozivni broj | 071 |
| Registarska oznaka | AN |
| Veb-sajt | |
| www.comune.ancona.it | |
Ankona je poznata kao važno pomorsko središte. To je jedna od najvažnijih luka na Jadranu, a takođe i središnja baza italijanske mornarice za Jadransko more.
Poreklo naziva uredi
Ime grada je grčkog porekla i u prevodu znači „lakat“. Stari južnoslovenski naziv za grad je Jakin.
Geografija uredi
Ankona se nalazi u središnjoj Italiji. Od prestonice Rima grad je udaljen 210 km severoistočno, a od Bolonje 200 km jugoistočno.
Reljef uredi
Ankona se razvila oko jednom omanjeg zaliva na istočnoj obali Jadrana. Budući da je ova obala mora nerazuđena, dati zaliv se pokazao kao jedna od najboljih prirodnih luka, na osnovu čega se razvio današnji grad, okrenut ka moru i pomorstvu. Grad se prostire na visini od 16 m.
Klima uredi
Klima u Ankoni je sredozemna. Stoga su leta topla i suva, a zime blage i kišovite.
Vode uredi
Ankona se razvila kao grad uz Jadransko more, na mestu gde se obrazovao omanji zaliv na prilično nerazuđenoj italijanskoj obali Jadrana. U gradu nema značajnih kopnenih vodotoka.
Istorija uredi
Ankonu su osnovali Grci iz Sirakuze 390. p. n. e. [1]i dali su joj ime, koje dolazi od grčke reči Αγκων, što znači lakat (luka na istoku grada bila je zaštićena sa severa uzvišenjem u obliku lakta). Grčki trgovci su osnovali radionicu za dobijanje purpurne tkanine. U rimsko vreme građani Ankone su kovali vlastiti novac i nastavili su da koriste grčki jezik. Kada je tačno postala rimska kolonija nije izvesno. Za vreme Ilirskih ratova bila je zauzeta kao pomorska baza. Gaj Julije Cezar je zauzeo Ankonu odmah nakon prelaska Rubikona. Njena luka je bila jako važna u carska vremena, pošto je bila najbliže Dalmaciji. Proširena je u doba cara Trajana, koji je izgradio severni deo keja. U gradnji je učesvovao Apolodor iz Damaska. Na početku se nalazila trijumfalna kapija tj. Trajanov slavoluk.
Nakon pada Zapadnog rimskog carstva Ankonu su napadali Goti, pa Langobardi, a kasnije i Saraceni. Posle svake takve invazije Ankona se ponovo obnavljala. Bila je deo Pentapolisa u vizantijskom Ravenskom egzarhatu. Kasnije su je osvojili karolinški Franci posle čega je grad postao središte Ankonske marke. Posle 1000. godine postala je nezavisna pomorska republika, koja se često sukobljavala sa Venecijom. Ankona je bila oligarhijska republika kojom je upravljalo 6 većnika, koje su birali tri gradska okruga (tercijeri). Ankona je bila u savezu sa Vizantijom i sa Dubrovnikom. Bila je dovoljno jaka da se 1137. godine, 1167. godine i 1174. godine odupre vizantijskoj carskoj vojsci. Brodovi Ankone učestvovali su u krstaškim ratovima. Za vreme sukoba papa i careva Svetog rimskog carstva u Italiji Ankona je bila na strani gvelfa. Tada je ona uglavnom bila slobodan grad. Nakon crne smrti 1348. godine, Ankona je potpala pod vlast porodice Malatesta. Ipak, njihova vlast je zbačena 1383.. godine Ankona je 1532. godine izgubila slobodu i postala je deo papske države. Simol papskog autoriteta je bila velika tvrđava. Zajedno sa Rimom i Avinjonom Ankona je bila jedini grad u Papskoj državi u kome su Jevreji mogli ostati nakon 1569. godine, ali sa životom u getu.
U 18. veku grad je svojim građevinskim poduhvatima obogotio papa Klement XII. On je proširio kej i na južnoj strani luke sagradio lazareto, zdanje karatina namenjeno prijemu putnika. U vojnim previranjima, počevši sa francuskim osvajanjem 1787. godine, Ankona je bila strateški važna tvrđava. Ipak, 1860. godine grad su najposle zauzele pijemontske snage nakon čega je grad ušao u sastav novostvorene Kraljevine Italije (1861)[1]. Ankona je imala važnu ulogu i u Drugom svetskom ratu i u julu 1944. godine saveznici su oslobodili grad kako bi se primakli utvrđenoj Gotskoj liniji kojom su Nemci branili prilaz severnoj Italiji. Poslednjih decenija grad se naglo razvio.
Stanovništvo uredi
Prema rezultatima popisa stanovništva 2011. u opštini je živelo 100.497 stanovnika.[2]
| 1931. | 1936. | 1951. | 1961. | 1971. | 1981. | 1991. | 2001. | 2011. |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 74.227 | 79.677 | 85.763 | 100.485 | 109.789 | 106.498 | 101.285 | 100.507 | 100.497 |
Godine 2008.. Ankona je imala oko 102.000 stanovnika, 2 puta više u odnosu na početak 20. veka.
Grad danas ima značajan udeo imigrantskog stanovništva, doseljenika iz svih krajeva svega (blizu 10% gradskog stanovništva).
Gradske znamenitosti uredi
- Katedrala svetog Kirijaka, posvećena je 1128. godine, a završena je 1189. godine Predstavlja lepu romansku građevinu, koja je građena u obliku grčkog krsta. Fasada ima gotski portal.
- Trajanov slavoluk, mramorna vrata visoka 18 m. Podignuta su 114-115. godine u čast cara Trajana koji je izgradio luku i predstavlja jedan od najboljih rimskih spomenika u Marki. Nema više većine originalnih bronzanih ukrasa. Luk je širok samo 3 metra.
- Lazaret je pentagonalna građevina iz 1732. godine i pokriva 20.000 m². Građena je da bi se građani zaštitili od opasnih zaraznih bolestiju, koje bi mogle doći brodovima. Kasnije se koristio kao vojna bolnica.
- Episkopska palata je mesto gde je umro papa Pije II 1464. godine
- crkva Santa Marija dela Pjaca ima doteranu lučnu fasadu iz 1210. godine
- crkva Svetog Franje
- crkva svetog Avgustina
U Ankoni je delovao i Đorđo Orsini ili Đorđo Šibenski (poznat i kao Juraj Dalmatinac), koji je radio u kasnom gotičkom stilu. Radio je na Loži trgovaca, a uradio je i kipove na portalu crkve svetoga Frančeska.
Partnerski gradovi uredi
Galerija uredi
-
Katedrala svetog Kirijaka -
Trajanov slavoluk -
Dveri Crkve Svetog Franje -
Lazaret -
Gradska sinjorija -
Palata trgovačkog udruženja -
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
_2017.jpg)
Reference uredi
- ^ a b v Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. A-B. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 53. ISBN 86-331-2075-5.
- ^ „Statistiche I.Stat”. ISTAT. 28. 12. 2012.
Literatura uredi
- Rokai, Petar (1995). Dubrovnik i Ankonitanska marka u srednjem veku. Novi Sad: Filozofski fakultet.
