Википедија

Aćim Babić

Aćim Radulović (Kusače, kod Han Pijeska, 1886 — Tuzla, 1944), poznatiji kao Aćim Babić, bio je trgovac, četnik iz balkanskih ratova, solunski dobrovoljac i jedan od vođa ustanika istočne Bosne 1941. i četnički vojvoda.

Aćim Radulović
Aćim Babić
Lični podaci
NadimakAćim Babić
Datum rođenja1886.[1]
Mesto rođenjaKusače, kod Han Pijeska, Austrougarska
Datum smrti1944.
Mesto smrtiTuzla, Demokratska Federativna Jugoslavija
Obrazovanjetrgovac
Vojna karijera
VojskaČetnici
Jugoslovenska vojska u otadžbini
Rodpješadija
ČinČetnički vojvoda, prvi gorski vojvoda i vojvoda kusački
JedinicaLapski četnički odred (1912-1913)
Zlatiborski četnički odred (1914-1918)
Planinski četnički puk (1941)
Učešće u ratovimaBalkanski ratovi
Prvi svetski rat
Drugi svetski rat

Biografija uredi

Učestvovao je u Balkanskim ratovima u četničkim jedinicama Voje Tankosića gdje je stekao prva borbena znanja.[2] Vidovdana 1914. godine na narodnom zboru u Han Pijesku, austrijski žandarmi su po saznanju za smrt prestolonaslednika pokušali prekinuti zbor, no Aćim im to nije dozvolio. Žandarmi su došli do Aćima i povikali, "Prekidaj kolo Aćime poginuo je prestolonasljednik Ferdinand u Sarajevu", a on im je lakonski odgovorio, "Pas bio pa poginuo." Nakon ovih riječi uslijedio je neuspjeli pokušaj hapšenja. Zatim prelazi u Srbiju u Bajnu Baštu i stupa u Zlatiborski četnički odred. Kako žandarmi nisu uspjeli da ga uhvate, hapse sve Raduloviće, žene, djecu i starce; da bi dali ultimatim Babiću da se preda. Po saznanju za ultimatum familiji, skupio je svoju vojnu grupu i u toku noći prebacio se u Bosnu, da bi zatim preko planine Bature došao u Han Pijesak. Zadnjeg dana ultimatuma grupa upada u naselje i oslobađa sve zatvorene Srbe iz zatvora. Tokom Prvog svjetskog rata bio je komandant bataljona.[3]

Posle rata vraća se u Han Pijesak gdje proširuje svoje poslovanje. Započinje rad oko prometa šume sa trgovcima iz Srbije. Sticao je bogatstvo od šuma i pilana, te kafana koje se nalazile u Han Kramu, Han Pijesku, Romaniji. [4]

Drugi svjetski rat uredi

Nakon sloma Jugoslovenske vojske, dana 26. aprila 1941. godine na putu ka Ravnoj Gori kroz Han Pijesak prolazi pukovnik Dragoljub Mihailović sa svojom grupom. Na području Han Pijeska vodili su prve gerilske borbe protiv Nijemaca. U popodnevnim časovima stigli su u selo Kusače, gdje su zanoćili.[5][6] Tada je Aćim uzeo prve komande od Mihailovića da bi jula mjeseca spremao prema prve kurire, preko kojih je od Draže dobijao upusta za vođenje ustanka u cilju saradnje i saglasnosti sa ustankom u Srbiji.[7]

Dvanaestog jula u Kusačama oformio je prve jedinice, zatim je izvodio diverzije na prugama i sa borcima presretao ustaše. Povezivao je sve ustaničke snage na regiji te se nametnuo za vođu Istočne Bosne.[8]

Prvi veliki oružani sukob sa ustašama bio je 9. avgusta kada je oslobodio Han Pijesak. Zarobio je dvije satnije 4. Domobranske bojne vojne krajine, dvije potpuno očuvane kompozicije putničkih vozova i dvije lokomotive. Tako su ustanici u istočnoj Bosni jedini na teritoriji Kraljevine Jugoslavije imali svoju željeznicu. Vozovi su se saobraćali na liniji Han Pijesak-Pjenovac-Žeravice-Olovske Luke. Posle oslobađanja Han Pijeska ustanici su došli do veće količine oružja. Narednog dana jedinice sa Planine podpomognute braćom Čelonje oslobodili su Vlasenicu. Po uspostavljanju vlasti, po uzoru na žandarmeriju od prije rata, ustanici se pomjeraju, prikupljaju i izbijaju na položaje u visini Zvornika, Tuzle, Kladnja, Olova, Vareša i Knežine. Na tim položajima organizuju odbranu.[9]

 
Aćim sa pukom u oslobođenoj Vlasenici avgusta 1941. godine.

Nakon oslobađanja Vlasenice i Milića, oformio je Milićki bataljon, a na čelo bataljona postavio je Rajka Vukovića Čelonju. Nakon što je Pero Đukanović sa Kravičkim odredom oslobodio 15. avgusta Drinjaču.[10] Dana 18. avgusta pod komandom Aćima Babića, Radivoja Kosorića, Pera Đukanovića i Jezdimira Dangića oslobođena je Srebrenica; zatim 19. avgusta Bratunac pod komandom Dangića. Nakon čega je uslijedila borba na Polomu gdje su četnici zaplijenili veću količinu municije i dva brdska topa sa granatama. Topovi nisu imali nišane jer su bili poskidani, te su upućeni prema Han-Pijesaku. Ustaše su pobjegle u Zvornik.[11][9]

Dolaskom iz Srbije majora Jezdimira Dangića zauzećem Srebrenice, Dangić se postavlja na čelo ustanka. U Milićima se stvara Glavni štab četničkih odreda za Istočnu Bosnu (naziv slobodne teritorije), 20. avgusta 1941. godine. Naredbom od avgusta mjeseca Dangić se imenuje za glavnokomandujućeg, te postavlja Aćima Babića za glavnog četničkog vojvodu. U štab ulaze kapetan Sergije Mihajlović načelnik štaba, i Pero Đukanović. Sa dolaskom majora Dangića veza sa Ravnom Gorom se pojačava prvo kuririma a zatim i radio stanicom.[12]

U oslobađanju Rogatice 24. oktobra 1941. godine Aćimovi odredi, zajedno sa odredima Radivoja Kosorića i Mića Stanara čine okosnicu srpske vojske.[13]

Bio je predsjednik Privremene uprave Istočne Bosne poznate kao "Vlada Istočne Bosne" do januara 1942. godine, dok je Jezdimir Dangić vršio funkciju komandanta vojske.[14]

Narod ga je od početka ustanka nazivao vojvodom,[15][16] a čin vojvode stekao je 17. avgusta 1941. godine i zvanje "prvi gorski vojvoda", a zatim i decembra 1941. "vojvoda kusački".[17]

Odnosi između Dangića i Babića uredi

Postavljanjem majora Dangića za vođu ustanka krajem avgusta 1941. godine, izbilo je nezadovoljstvo naroda na teritoriji istočne Bosne, jer su smatrali Babića za jedinog vođu ustanka na regiji. Bio je za saradnju sa malobrojnim partizanima što je zasmetalo Dangiću, te je u početku klevetao vojvodu preko kapetana Momčilovića, da bi docnije u decembru uz pomoć Nijemaca zatvorio Babića u logor Banjicu u Beogradu,[18] o čemu je posvjedočio i Pero Đukanović.[11]

Kapetan Milorad Momčilović Dangićev čovjek za Aćima pored ostalog piše:[19]

To je »beli seljak« sa moralnim kvalifikacijama ispod nule. Ima odrasle sinove i kćeri (do 40 godina) a ima metresu. Pije po 7 litara rakije dnevno i kadgod se ne trezni nedeljama i tad je potpuno neuračunljiv. Jednom ga je žena pijanog kod metrese istukla. Inteligencija nikakva. Prvi je počeo da pljačka sa sinovima zajedno. Iz njegove porodice niko nije u borbi učestvovao. Za vođu se nametnuo kao bogat čovek i bivši istaknuti zemljoradnički partijaš. Kod ljudi mu je išlo u prilog što je odobravao osustvo i pljačku. Kukavica kakav se može zamisliti. Nikad nije bio bliže položaju od 30 km.

Hapšenje Aćima uredi

Veće nesuglasice u komandovanju izbile su u decembru 1941. godine. Da bi se riješio Aćima, Dangić preko kapetana Dakića i Ćukovića decembra mjeseca uručuje pismo po kojem treba da pođe u Beograd da bude predstavnik srpskog naroda u Bosni, na nekom tajnom sastanku kod Nedića. O podvali Babiću Đukanović piše:[20]

Jednog dana pri koncu decembra 1941. godine stignu kapetan Ćuković i Bogdan Dakić u Vlasenicu. Salete Aćima da ide sa njima u Beograd, jer traži srpska vlada jednog čoeka iz istočne Bosne koji će prestavljati ustanak i na koga se vlada more osloniti, u davanju pomoći u rani, odjeći, obući, odijelu, oružju, municiji i novcu. Taj čoek treba da dođe u Beograd, upozna se sa vladom i ovjeri svoj potpis, a mora imati i svoga prestavnika u Beogradu, koga će on opunomoćiti da može u ime njega prestavljati komandanta ustanka. Pogotovu što ide gola i ladna zima. Dobace Aćimu da bi to učinili njike dvojica, ali oni ne prestavljaju ustanak. Aćim, naivčina i pohlepan na karijeru i položaj, dosta ovo svati za ozbiljno.

Odlučivši da ode poveo je sa sobom Dušana Čolovića čovjeka od povjerenja. Prešli su slobodnom teritorijom do Loznice, a u Loznici su ih uhapsili Nijemci. Sprovedeni su za Šabac u njemačku komandu, a odatle u logor Banjicu 10. januara 1942. godine. Bili su u prizemlju u sobi broj 6 sa generalom Gligorijem Jovanovićem i beogradskim advokatom Aleksandarom Trifuncem.[18] Dana 20. januara 1942. godine prebačeni su na drugi sprat u sobu 63. zajedno sa istoričarem Vasom Čubrilovićem i Svetom Protićem. Pušteni su iz logora juna 1942. godine.[1] Čolović se vratio u Bosnu, dok su Aćima nedugo po puštanju opet uhapsili i vratili u Logor Banjicu. Pobjegao iz logora oktobra 1944. uz pomoć nedićevaca. Okružno Povjereništvo OZN-e za okrug birčanski uhapsilo je Aćima dan-dva nakon njegovog dolaska. Nedugo zatim, komunisti su ga ubili. Prema jednom kazivanju ubijen je na putu za Tuzlu, dok drugo kaže da su ga ubili po dolasku u Tuzlanski zatvor.[21]

Vidi još uredi

Reference uredi

  1. ^ a b Micković; Radojčić 2009, str. 297.
  2. ^ Krsmanović 2013b, str. 218.
  3. ^ Krsmanović; Sokanović; Kosorić 2011, str. 78,163.
  4. ^ Krsmanović; Sokanović; Kosorić 2011, str. 163.
  5. ^ Latas 1979, str. 38.
  6. ^ Knežević 1956, str. 9.
  7. ^ Voinović, Stevo (2001). Na službi kod Dangića. Pogledi. str. 43. ISBN 978-86-82235-26-2. 
  8. ^ Krsmanović 2013a, str. 247-258.
  9. ^ a b Vojinović 2001, str. 48.
  10. ^ Đukanović 1994, str. 61-68.
  11. ^ a b Đukanović 1994, str. 74,95.
  12. ^ Vojinović 2001, str. 49.
  13. ^ Vojinović 2001, str. 71.
  14. ^ Sulejmanpašić 2000, str. 60.
  15. ^ Krsmanović 2013b, str. 202.
  16. ^ Krsmanović 2013a, str. 247, 248, 249.
  17. ^ Latas 1979, str. 47.
  18. ^ a b Krsmanović 2013b, str. 89-110.
  19. ^ Izvještaj kapetana Milorada Momčilovića od 7. juna 1942. majoru Petru Baćoviću o događajima u Istočnoj Bosni od juna 1941 do juna 1942 godine
  20. ^ Đukanović 1994, str. 143.
  21. ^ Krsmanović; Sokanović; Kosorić 2011, str. 166.

Literatura uredi


Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Аћим_Бабић&oldid=27684934”