Basarabi kultura
Basarabi kultura je kultura gvozdenog doba, koja je bila zastupljena u oblasti donjeg Podunavlja. Datuje se u period od 8 do 6 veka p. n. e. Naziv je dobila po istoimenoj nekropoli u Olteniji.
| Basarabi kultura | |||
|---|---|---|---|
| Geografija | |||
| Kontinent | Evropa | ||
| Regija | Srednja Evropa, Balkan | ||
| Zemlja | Rumunija, Srbija, Bugarska, Moldavija | ||
| Glavni lokalitet | Basarabi Kalafat | ||
| Društvo | |||
| Jezik | indoevropski | ||
| Religija | indoevropska | ||
| Društveno uređenje | složeno, socijalno izdiferencirano društvo | ||
| Period | |||
| Istorijsko doba | gvozdeno doba | ||
| Nastanak | 750. p. n. e. | ||
| Prestanak | 600. p. n. e. | ||
| Prethodnici i naslednici | |||
| Prethodile su: | Nasledile su: | ||
| ← Bosutska kultura | Latenska kultura → | ||
| Portal Arheologija | |||
Nastala je na osnovama grupe žigosane keramike Insula Banuluj tipa. U srednjoj fazi razvoja zahvatala je teritoriju od južne Moldavije do zapadnog Srema (Rumunija, Bugarska, Srbija i centralna Moldavija). Kultura se naziva i Bosut-Basarabi kompleks po dva najistraženija nalazišta — višeslojnog nalazišta Bosut u istočnom Sremu i imenodavne velike nekropole Basarabi u Rumuniji.[1]
Keramika basarabi tipa ima skladne slojeve urezanih geometrijskih motiva, utisnutih S motiva i nizove lažnog šnura (tzv. vrpce).
Naselja su manjih dimenzija, otvorenog tipa, uz rečne tokove. Pojedina naselja bila su utvrđena palisadama i zemljanim bedemima.
Sahranjivanje je biritualno, preovlađuju ispruženi skeleti na kamenim podlogama u tumulima.
Ostave uredi
Ostave mogu biti:
- skrivalice
- livnice
- trgovačke
- votivne
Prve ostave poznate su iz ranog bronzanog doba, najčešće sadrže ravne sekire, šipke i kolutove za pretapanje. Iz ranog bronzanog doba je ostava iz Pločnika sa sekirama.
Ostave srednjeg bronzanog doba sadrže sekire, srpove, oružje, nakit. Iz srednjeg bronzanog doba je ostava iz Tručevca sa bronzanim nakitom i iz Velike Vrbice sa zlatnim nakitom, iz Vajske sa zlatnim nakitom i oružjem.
Najveći broj ostava potiče iz poznog bronzanog doba i starijeg gvozdenog doba. Sadrže mačeve, bodeže, koplja, strelice, sekire, keltove, noževe, dleta, birjače, nakit, bronzane posude, delovi konjske opreme i delove kola. Iz poznog bronzanog doba i starijeg gvozdenog doba potiče više od stotinu ostava pretežno sa teritorije Vojvodine i Šumadije iz perioda 1300–700. p. n. e.
Mogu se podeliti u 6 faza:
- Najpoznatije su ostava iz Topolnice kod Majdanpeka I faza
- Ostave iz Krčedina, Jakova, Futoga, Brestovika II faza
- Ostava iz Sečnja III faza
- Ostave iz Alune i Brze Palanke IV faza
- Ostava iz Ruista V faza
- Ostave iz Janjeva VI faza
Ostave srebrnog nakita iz Čuruga i Štrbaca su iz perioda starijeg gvozdenog doba, a iz mlađeg gvozdenog doba poznata je ostava oruđa iz Sovljaka.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Istorijska slika razvoja ranog gvozdenog doba u srpskom Podunavlju[mrtva veza], BALCANICA,Issue no.XXXV, Balkanološki institut — Srpska akademija nauka i umetnosti, 2004.
Literatura uredi
- D. Srejović, Kulture gvozdenog doba
- Praistorija jugoslovenskih zemalja, 5. tom, Gvozdeno doba, Sarajevo, 1986.
