Bela crkva karanska

Bela crkva Karanska
Bela crkva Karanska
Opšte informacije
Mesto	Karan
Opština	Grad Užice
Država	Srbija
Vrsta spomenika	Crkva
Vreme nastanka	14. vek
Tip kulturnog dobra	Spomenik kulture od velikog značaja
Nadležna ustanova za zaštitu	Zavod za zaštitu spomenika kulture

Bela crkva Karanska, posvećena Blagoveštenju, nalazi se u selu Karanu kod Užica, a podigao ju je, kao svoju zadužbinu, župan Petar (Brajan), između 1340. i 1342. godine^[a]. Samo mesto crkve je korišćeno kao kultno još u doba Rimljana, o čemu svedoče rimski nadgrobni spomenici u neposrednoj blizini.Arheološka istraživanja, obavljena 1975. godine, otkrila su u crkvi ktitorske grobove, a radovi na konzervaciji i restauraciji njene arhitekture i živopisa, obavljeni su 1980. godine.

Bela crkva Karanska se danas nalazi pod zaštitom Republike Srbije, kao spomenik kulture od velikog značaja^[1]

Arhitektura i živopis uredi

Sama građevina ima jednobrodnu osnovu sa tri traveja, iznad kojih se uzdiže kupola kružne osnove. Na istočnom kraju se nalazi polukružna oltarska apsida ispred koje je kameni ikonostas, dok je na suprotnom kraju, u XIX veku dozidan narteks.

Oslikavanje unutrašnjosti crkve su najverovatnije radila dvojica slikara. Ktitorska kompozicija župana Brajana sa suprugom Strujom, sinom i tri ćerke prikazana je na zapadnom delu severnog zida, dok je nasuprot njih prikazana vladarska porodica (kralj Dušan sa Jelenom i maliim Urošem^[b]) i sveti Nemanjići (Simeon, Sava i Milutin). Dušanov lik na portretu ima njegove crte i podseća na one sa severnog zida narteksa crkve u Dečanima, dok je Jelena prikazana uopšteno. Pored njih, na zidovima su prikazane još neke istorijske ličnosti, kao i portreti drugih donatora crkve. Od religijskih fresaka, u naosu su naslikani Veliki praznici, scene iz Starog zaveta i života Bogorodice, dok se u oltarskom delu nalaze predstave Poklonjenja arhijereja i Bogorodice sa anđelima.

Napomene uredi

^ U ranijoj literaturi je crkva datirana između 1332. i 1337. godine, ali se danas, nakon otkrića portreta mladog Uroša, njeno podizanje smešta između 1340. i 1342. godine.
^ U starijoj literaturi, pre tačnog datovanja crkve i identifikacije vladara, bilo je pretpostavki da su u pitanju Lazar sa Milicom i malim Stefanom.

Reference uredi

^ „Bela crkva Karanska — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU.
(iz knjige Pejić, Svetlana; Milić, Mileta, ur. (1998). „Karan, Bela crkva”. Spomeničko nasleđe Srbije: nepokretna kulturna dobra od izuzetnog i od velikog značaja (na jeziku: srpski). Beograd: Republički zavod za zaštitu spomenika kulture. str. 459. ISBN 8680879126.

Literatura uredi

„Bela crkva Karanska — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU.
(iz knjige Pejić, Svetlana; Milić, Mileta, ur. (1998). „Karan, Bela crkva”. Spomeničko nasleđe Srbije: nepokretna kulturna dobra od izuzetnog i od velikog značaja (na jeziku: srpski). Beograd: Republički zavod za zaštitu spomenika kulture. str. 459. ISBN 8680879126.

Spoljašnje veze uredi

[1] U ranijoj literaturi je crkva datirana između 1332. i 1337. godine, ali se danas, nakon otkrića portreta mladog Uroša, njeno podizanje smešta između 1340. i 1342. godine.

[3] U starijoj literaturi, pre tačnog datovanja crkve i identifikacije vladara, bilo je pretpostavki da su u pitanju Lazar sa Milicom i malim Stefanom.

[СК-2] „Bela crkva Karanska — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU.
(iz knjige Pejić, Svetlana; Milić, Mileta, ur. (1998). „Karan, Bela crkva”. Spomeničko nasleđe Srbije: nepokretna kulturna dobra od izuzetnog i od velikog značaja (na jeziku: srpski). Beograd: Republički zavod za zaštitu spomenika kulture. str. 459. ISBN 8680879126.

[a]

[1]

[b]