Bitka kod rta Matapan

Bitka kod rta Matapan je bila pomorska bitka Drugog svetskog rata koja se vodila kraj obale grčkog Peloponeza između 27. i 29. marta 1941. Združene snage brodova britanske i australijske mornarice pod komandom britanskog admirala Endru Kaningama presrele su i teško oštetile snage italijanske mornarice (ital. Regia Marina), pod komandom admirala Anđela Jakina.

Bitka kod rta Matapan
Deo Drugog svetskog rata
Vreme 27 — 29. marta 1941. Mesto Između rta Matapan i ostrva Gaudos, Jonsko more Ishod Katastrofalni poraz Italije
Sukobljene strane
Ujedinjeno Kraljevstvo Australija	Italija
Komandanti i vođe
Endru Kaningam	Anđelo Jakino
Jačina
1 nosač aviona 3 bojna broda 7 krstarica 17 razarača	1 bojni brod 8 krstarica 17 razarača
Žrtve i gubici
1 avion	1 bojni brod oštećen 3 krstarice potopljene 2 razarača potopljena 2.400 mrtvih

Pozadina

Analizirajući prilike koje su dovele do pomorskog okršaja kod rta Gaudo, te posledične bitke kod rta Matapan, može se reći da je vođstvo Italijanske kraljevske ratne mornarice još početkom 1941. godine precenilo svoje mogućnosti i mislilo da se može ravnopravno nositi s britanskim snagama. Činjenica je da se radilo o Mediteranu kao tzv. italijanskom dvorištu, kao što je bila i činjenica zastarjelost britanskih kapitalnih brodova, ali su Britanci kvalitetom izvršenja ratnih zadataka, kao i agresivnošću i inicijativnošću značajno nadilazili svoje italijanske suparnike. Već su se dogodile bitke kod rta Teulada i Sirte, kao i britanski vazdušno-torpedni napad na Taranto, koji je na brutalan način pokazao Italijanima ko ima glavnu reč na Mediteranu. Italijanska ratna mornarica, bez obzira na svoju brojčanu nadmoć, bila je svedena na koncept flote bez ikakve inicijative. Nemački saveznici su pritiskali Italijane da budu agresivniji, pogotovo u cilju uništenja britanskih konvoja na Mediteranu, te stavljanja pod kontrolu britanskih pomorskih snaga, koje su bile sve veći problem pomorskom transportu snaga Osovine.

Plan

Pod pritiskom svojih saveznika Nemaca italijanska mornarica zamislila je pomorsku akciju uz upotrebu velikog dela svojih površinskih snaga, s ciljem da se nanese udar po britanskom pomorskom transportu prema Kritu i u Egejskom moru, da se mornarici pruži mogućnost izazivanja sukoba sa britanskim snagama i udovolji nemačkim saveznicima. Sama činjenica da su ciljevi operacije bili toliko široko definisani govori prije o političkim, nego o vojno-strateškim razlozima za takvu akciju.

Polovinom marta 1941. zapovednik italijanske ratne mornarice admiral Arturo Rikardi odobrio je plan italijanskih operacija u vodama ostrva Krita.

Snage

Za provođenje operacije određeni su sledeći italijanski ratni brodovi: bojni brod Vitorijo Veneto, zapovjedni brod admirala Jakina s borbenom skupinom za blisko obezbeđivanje sastavljenom od 4 razarača iz Napulja, italijanska 1. divizija krstarica (Zara, Pola i Fjume) s borbenom skupinom od 4 razarača pod zapovedništvom admirala Katanea iz Taranta, italijanska 3. divizija krstarica (Trento, Trieste i Bolcano) s borbenom skupinom od 3 razarača pod zapovedništvom admirala Luiđi Sansonetija iz Mesine, te italijanska 8. divizija lakih krstarica (Duka delji Abruci i Đuzepe Garibaldi) s borbenom skupinom od dva razarača pod zapovedništvom admirala Lenjanija iz Brindizija.

Svi italijanski plovni sastavi trebalo je da se spoje na poziciji 60 mi (97 km) jugoistočno od Kalabrije. Plovni sastav 1. divizije odatle je trebalo samostalno da dejstvuje, a ostali plovni sastavi pod neposrednom komandom admirala Jakina. Zbog izviđanja i osiguranja u tom području, negdje je bilo i 5 italijanskih podmornica koje su vrebale iz dubina. Razrađeno je i dejstvovanje između italijanskog vazduhoplovstva i nemačkog 10. vazdušnog korpusa koji je bazirao na Siciliji. Zadatak avijacije bila je stalno štititi plovne sastave iz vazduha.

Italijansko zapovedništvo ratne mornarice predviđalo je da će se u borbe na moru upustiti sledeći britanski plovni sastavi: bojni brodovi Vorspajt, Barham, Valiant, nosač aviona Formidabl i borbena skupina od 9 razarača pod zapovedništvom britanskog admirala Kaningama. Međutim, nakon nemačkog napada na Grčku, Britanci su u to područje izdvojili plovnu udarnu skupinu od 4 lake krstarice (Orion, Ajaks, Pert i Glosester) i 4 razarača pod zapovjedništvom britanskog admirala Vipela. Iako to planom nije bilo predviđeno, italijanski admiral Jakino zbog slabog učestvovanja avijacije, zapoveda 1. diviziji da mu se odmah priključi i plovi u njegovom sastavu. Dok su plovni sastavi plovili jedan drugom u susret u vazduhu su podignuti izvidnički hidroavioni i to dva s italijanske strane i čak 5 s britanske strane.

Bitka

Uvod u bitku

Dana 27. marta 1941. godine sastale su se italijanske snage namenjene operaciji „Gaudo": pod zapovedništvom admirala Jakina na najmodernijem bojnom brodu Vitorijo Veneto. Tu su još bila 2 odreda teških krstarica s topovima od 203 mm (ukupno 6 teških krstarica), 2 lake krstarice s topovima od 152 mm, te 13 razarača s topovima od 120 mm. Bitna pretpostavka za uspeh operacije bila je saradnja sa vazdušnim snagama, kao i što je kasnije moguće otkrivanje isplovljenja italijanskih snaga od strane Britanaca. Osim toga, pretpostavilo se da su britanske snage desetkovane nemačkim torpednim napadom desetak dana ranije, kada su navodno dva bojna broda bila teško oštećena i izbačena iz stroja. Sve ove pretpostavke nisu se ostvarile, što je samo po sebi trebalo da bude loš znak, odnosno trebalo je da dovede do značajne promene italijanskog plana: Luftvafe nije osigurao efikasnu vazdušnu podršku, pa su britanski izviđački avioni mogli bez problema da utvrde sastav italijanske eskadre, čak i kada zbog izmaglice nisu bili u mogućnosti odrediti njihov pravi kurs kretanja. Takođe, uskoro su od nemačkih izviđača stigle i informacije o punoj borbenoj gotovosti britanskih kapitalnih brodova, iako je njihov položaj i dalje bila aleksandrijska luka. Shvativši da su otkriveni, Italijani su mogli pretpostaviti da će Britanci sada povući svoj celi pomorski transport iz opasne zone, kao i činjenicu da su sa 3 (makar i stara) bojna broda te nosačem aviona Formidabl Britanci jezičak na vagi taktičke nadmoći pomakli u svoju korist. Međutim, ne obazirući se na spomenuto, Jakino je nastavio po predviđenom planu i kursu: tako je nakon mirne noći između 27. i 28. marta, rano ujutro izviđački hidroavion lansiran sa Vitorija Veneta otkrio 7. krstarički odred brit. admirala Pridama Vipla, sa 4 lake krstarice (topovi od 152 mm) i 4 razarača. 3. italijanski odred teških krstarica (Trieste, Trento, Bolcano) stupio je u kontakt s britanskim odredom, s ciljem da ga vatrom pritisne prema italijanskom kapitalnom brodu. Očigledno je da je isti zadatak imala i Viplova grupa: namamiti italijanske brodove pod udar 15-palačnih topova svojih kapitalnih brodova. Italijanske su krstarice otvorile vatru s 22.000 m, udaljenosti na kojoj im britanske lake krstarice nisu mogle ništa, pa su Britanci požurili izaći ispod udara, pri tome ipak održavajući kontakt, ali i omogućujući Vitoriju Venetu da im se neopaženo približi.

Napad na Vitorio Veneto

Lokacije događanja

Torpedni avion Fejri Albakor

Čudna činjenica da osjetno slabije neprijateljske snage neprijatelja ne bježe, već održavaju kontakt nije uzrokovala dužnu pažnju u italijanskoj komandi. Približivši se britanskim krstaricama na 23.000 m, nešto prije 11.00 časova Vitorio Veneto je otvorio vatru iz svojih 381 mm topova. Pridružili su mu se i topovi od 203 mm italijanskih teških krstarica, pa su Britanci uskoro došli u nezavidan položaj. Iako iznenađene pojavom Vitoria Veneta, spasila ih je dobra organizovanost britanskih posada i slaba preciznost italijanskih artiljeraca: krstarice Orion i Glosester bile su oštećene pogocima ili bliskim promašajima, ali su stigli postaviti dimnu zavjesu i održati brzinu od 30 čvorova, i dalje izvršavajući svoj osnovni zadatak - mameći italijansku flotu ravno u čeljusti britanskih bojnih brodova. Može se nagađati što bi se dogodilo u slučaju susreta s britanskim teškim jedinicama, ali su upravo Britanci uzrokovali prekid italijanskog praćenja, napadom svojih torpednih aviona s nosača Formidabl. Italijanski je admiral postao svestan opasnosti od neprijateljskih aviona, kao i vrlo izvjesne mogućnosti da se na pučini, osim britanskog nosača, nalaze i bojni brodovi. Iako britanski vazdušni napad nije dao nikakve učinke osim prekida vatrenog kontakta s britanskim snagama, Jakino je odlučio prekinuti operaciju i krenuti prema svojim bazama. Britanske su krstarice, na sigurnoj udaljenosti, i dalje pratile italijansku eskadru, neprestano javljajući njen položaj. Čini se da italijanski admiral nije pridavao dužnu pažnju mogućoj blizini glavnine britanskih snaga: verovao je u značajnu prednost koju su italijanske jedinice imale pred britanskim bojnim brodovima. To su shvatali i Britanci, znajući da će njihova brojčana nadmoć doći do izražaja samo u slučaju usporenja italijanskog admiralskog broda. To im je konačno i uspelo nakon više napada bombarderima i torpednim avionima, koji su započeli u 14.30. U zadnjem napadu, torpedni avion tipa Fejri Albakor, s pilotom S. Dejlijel-Stidom (engl. Dalyell-Stead), uspio je lansirati svoj torpedo iz neposredne blizine na Vitorio Veneto. Taj je pokušaj britanski pilot platio životom, ali je italijanski admiralski brod bio pogođen u najosetljivije mesto: levi brodski propeler i kormilo. Dublje uronivši krmom zbog vode koja je počela prodirati kroz oštećenu oplatu, kormila blokiranog u položaju „nalevo“, bojni se brod u 15.30 zaustavio.

Nije ostao dugo zaustavljen: već je 6 minuta kasnije mogao razviti brzinu od 16 čvorova. Ipak, to je bilo gotovo dvostruko manje od njegove prvobitne maksimalne brzine - Britanci su postigli cilj usporavanja italijanskog kapitalnog broda.

Povlačenje italijanskih brodova

Italijani, shvatajući opasnost od eventualnih nastavaka vazdušnih napada, požurili su zatražiti pomoć avijacije svojih saveznika, tako da su se ubrzo na nebu iznad oštećenog broda pojavili lovci Meseršmit Bf 110. Čini se da italijanski admiral nije shvatao da mu opasnost prije svega preti od britanskih površinskih snaga. Smatrao je da ga britanska 7. krstarička divizija i dalje budno prati u stopu, ali je pretpostavio da je njihova uloga prvenstveno navođenje aviona, te da je na moru on taj koji odlučuje o nastavku ili prekidu borbe. U ovakvoj situaciji mu sigurno nisu bili od pomoći dosta konfuzni izveštaji izviđača o položaju neprijatelja koji su, da stvar bude gora, uvek davali veću udaljenost od italijanskih snaga, stvarajući lažni osjećaj sigurnosti.

Uostalom, već je bilo dovoljno problema: sa pogođenim admiralskim brodom, zainteresovanost Italijana za bilo kakav susret s britanskim snagama bila je ravna nuli. Primarni cilj je sada bio bez daljih uzbuđenja stići do svojih baza. Osim toga, bližila se noć. Italijanske jedinice, postrojene u 5 kolona sa ranjenim Vitoriom Venetom u sredini plovile su onolikom brzinom koliko je to dopuštao stepen oštećenja admiralskog broda: ponekad i sa tek 15 čvorova. Dvije lake krstarice, Duka delji Abruci i Đuzepe Garibaldi, prema naređenju admirala, odvojile su se od glavnog dela eskadre radi samostalnog proboja prema bazi u Brindiziju. Kako se bližio sumrak, italijanski je admiral dobio dvije zabrinjavajuće poruke: jedna je bila izveštaj nemačkog izviđača, koji je javljao poziciju najmanje jednog neprijateljskog bojnog broda na 75 mi (121 km) udaljenosti. To se na prvi pogled nije činilo toliko opasnim (iako je stvarna udaljenost iznosila 55 mi (89 km)), ali se odnosilo na stanje pre nekoliko sati, tj. na period vremena kada je čitava italijanska eskadra bila usporena zbog oštećenja admiralskog broda. Druga se poruka odnosila na dešifrovano naređenje britanskim aviona iz baze Maleme, gde se govorilo o “napadu na italijansku eskadru u trenutku zalaska sunca”. Tu se Jakino sigurno setio lakih krstarica koje je poslao svojim putem: sada je žalio za njihovim protivavionskim baterijama.

U napad je iz baze u Malemeu (Krit) i sa nosača Formidabl poletjelo 10 britanskih torpednih aviona, 6 tipa Albakor i 4 Svordfiš. U 18.23 su se pojavili iznad italijanske eskadre, ali su držali distancu, čekajući zalazak sunca, radi otežanja gađanja protivavionske artiljerije. Jedan od aviona preuzeo je ulogu navođenja, dok su ostali u dočekali zalazak u 18.51, i krenuli u napad iz brišućeg leta u 19.28. Italijanski su brodovi još pre dobili naređenje za postavljanje dimne zavese, dok su na nebu reflektorima tražili britanske avione. Činilo se da će italijanska taktika imati uspeha, i da će svi brodovi uspeti da izdrže napad bez oštećenja.

Britanski bojni brod HMS Valijant

Po odlasku aviona, Jakino je bio siguran da se izvukao. Ali, stiže pomalo konfuzno izvešće o rezultatima vazdušnog napada na krstarice 1. divizije: sa Zare javljaju da je Pola zaustavljena. Sudbina je htjela da upravo zadnji britanski avion pogodi torpedom tešku krstaricu Pola u krmeni deo broda.

Na samoj zaustavljenoj krstarici Pola, kojoj je pogodak torpeda u područje elektrogeneratora uništio sve parovode i potpuno onemogućio snabdevanje energijom, zavladala je panika. Nepokretni brod utonuo je u mrak, sa svim mašinama zaustavljenim, bez mogućnosti pokretanja topovskih kula, uz posadu koja je u neizvesnosti čekala signal za napuštanje broda. Neki ga nisu ni čekali, već su na svoju ruku poskakali u more. Međutim, malo po malo situacija na brodu se stabilizovala, nakon što se sprečio dalji prodor vode, i uvidjelo da brodu ne preti neposredna opasnost od potapanja. “Kupači” su sada molili preostalu posadu da ih digne natrag na brod, što su ovi i učinili. Ali, sada je nastao problem kako se ugrejati na brodu bez energije. Spas je pronađen u alkoholu, pa se brodom ubrzo orila pesma stotina pijanih mornara.

Admiral Jakino je sada trebalo da odlučiti kako dalje. Prvobitna se odluka admirala činila ispravnom: podržao je odluku komandanta 1. divizije krstarica admirala Katanea da samo uz pomoć dva razarača pokušati tegljenje oštećene krstarice, nadajući se da će jutro dočekati dovoljno daleko od britanskih snaga, kad će se već moći računati na “kišobran” nemačkih i italijanskih aviona. Međutim, ubrzo je sledila odluka koja je u najmanju ruku bila kontroverzna: preostale dve krstarice 1. odreda i razarači 9. odreda su se imali vratiti sa ciljem pružanja zaštite i pomoći Poli(s koje je u 20.53 poslana radio-poruka gde se traži pomoć i tegalj), uz (suvišno) pojašnjenje da se u slučaju susreta s nadmoćnim neprijateljem treba da povuku, ne izlažući se opasnosti i prepuštajući Polu sudbini. Neposredno posle 21.00 časova, Fjume, Zara i 4 razarača okrenuli su se i zaplovili u pomoć krstarici Pola, izvršavajući naređenje koje će za većinu članova posade značiti smrt.

Dok su se krstarice 1. divizije približavale svojoj sudbini, Vitorio Veneto je šepao prema Tarantu, ukrcavši 4.000 tona vode, utonuo skoro do krmene palube, s admiralom koji i dalje nije shvatao taktičku situaciju u kojoj se nalazila njegova eskadra. Jakino je bio zaposlen slanjem zahteva za vazdušnu podršku, opravdano strahujući za njenu efikasnost, budući da su događaji iz prijašnjeg dana jasno pokazali ogromne probleme u saradnji između italijanske eskadre i vazdušnih snaga Osovine. Na oprezu zbog mogućeg napada neprijateljskih razarača, na italijanskom su bojnom brodu pažljivo osmatrali okolinu. Iznenada, oko 22.30, nekoliko desetina milja dalje, jasno su se mogle razaznati salve velikih kalibara, bljeskovi eksplozija i reflektora. Vatromet je trajao negdje do 23.06, a u 23.55 primećena je strahovita eksplozija, praćena jakim bljeskovima. Italijanski admiral nije imao pojma što se događa. Poslao je poruku svojim krstaričkim odredima, upitavši ako su napadnuti. Sa krstarice Trieste (3. divizija, koji se nalazio po krmi Vitoriju Venetu, napredujući istim kursom prema Tarantu) uredno su mu odgovorili da se kod njih ništa ne događa. Sa krstarice Zara, međutim, nisu odgovorili ništa. Bili su zauzeti nestajanjem u dimu i plamenu eksplozija.

Uništenje italijanskih brodova

Topovske salve sa britanskog bojnog broda Vorspajt

7. divizija krstarica admirala Pridam-Vipla uredno je i dalje pratila italijansku eskadru, držeći se na krajnjem rubu vidljivosti. Već posle zalaska sunca, britanske su se krstarice orijentisale na protivavionsku vatru koja je dolazila od italijanskih krstarica, napadnutim od strane britanskih aviona. U 20.40, Orion je na svojem radaru (starijeg tipa, sa fiksnom antenom koja se smatrala nepouzdanom) otkrio zaustavljeno veće plovilo na udaljenosti od svega 6 mi (9,7 km). U međuvremenu, 2. i 14. divizije britanskih razarača krenule su napred, sa ciljem torpednog napada na italijanske brodove. Glavnina britanskih snaga napredovala je u koloni, na čelu koje se nalazio bojni brod Vorspajt. Sledili su bojni brodovi Valijant, Barham i nosač Formidabl. Sa obje strane kolone kapitalnih brodova nalazila su se po dva razarača. Jedine britanske jedinice opremljene radarom bili su Valijant i Formidabl te krstarice Ajaks i Orion – nijedan od britanskih razarača nije imao spomenute aparate.

U 21.55 časova radar krstarice Ajaks otkrio je tri neidentifikovana broda na 5 mi (8,0 km) udaljenosti. Radilo se o italijanskim krstaricama 1. divizije, ali su Britanci pogrešno pretpostavili da se radi o njihovim vlastitim razaračima, te čak promijenili kurs, koji ih je sada udaljavao od otkrivenih brodova. Budući je radarski kontakt usledio u 22.03, kada je Valijant otkrio veliku plovnu jedinicu zaustavljenu sa leve strane od britanske eskadre. Pretpostavivši da se radi o Vitoriju Venetu britanski su brodovi krenuli na brzo zbližavanje sa neprijateljem, u 20.20 se približivši nepoznatom brodu (bila je to Pola) na 4 mi (6,4 km). Na krstarici Pola su se obradovali tamnim siluetama na horizontu, smatrajući da se radi o brodovima iz njihove 1. divizije teških krstarica. Da je u neposrednoj blizini moguće pojavljivanje glavnine neprijateljskih snaga, to im očigledno nije moglo pasti na pamet. Zato je komandant Pole naredio ispaljivanje signalne crvene rakete, dogovorenog znaka za označavanje svojeg položaja. Krstarice admirala Katanea, iako su već bile u neposrednoj blizini, nisu primetile signal, ali su ga uredno zapazili na britanskim brodovima, te se pripremili za akciju.

Zanimljivo je da je radar očigledno imao veliku važnost pri otkrivanju položaja krstarice Pola, ali ono što je usledilo (sa svim posledicama) nije imalo veze s novom tehnologijom, već sa dobrom starom navikom osmatranja, odnosno intenzivne upotrebe čula vida: sa razarača Stjuart u 22.23 vizuelno su primećene siluete brodova koje su dolazile sa desne strane. Vizuelni kontakt uspostavljen je dva minuta kasnije i na bojnom brodu Vorspajt, gde su nepoznati brodovi identikovani kao "2 krstarice klase Zara i 1 krstarica klase Kondotjeri". U odlučujućim trenucima početka pokolja kod Matapana radar nije igrao nikakvu ulogu: Britanci su svoje ciljeve ugledali i (više-manje tačno) identifikovali golim okom. Komandant britanskih snaga, admiral Endru Kaningam odmah je naredio izlazak iz linije nosaču aviona, dok su topovi glavnog kalibra od 381 mm britanskih bojnih brodova, ukupno 24 komada, koji su već bili naciljani na Polu, sada brzo bili okrenuti prema novim ciljevima.

U međuvremenu, ne shvatajući da se nalaze u smrtnoj opasnosti, italijanske su se krstarice polako, brzinom od svega 6 čvorova približavale svojoj sudbini. Topovi krstarica bili su u položajima u simetrali brodova, budući da se noćna akcija nikad nije uvežbavala, niti je bilo osvjetljavajuće municije, niti je upotreba topova glavnog kalibra uopšte bila predviđena noću. Vrlo mala brzina italijanskih brodova mogla se objasniti oprezom da se ne naleti na zaustavljenu Polu (koju Italijani još nisu primijetili), ali je puno teže objasniti činjenicu koja je graničila sa kriminalnim nemarom: 4 razarača nisu se nalazila ispred krstarica, kako bi eventualno upozorili i zaštitili krstarice u slučaju susreta sa neprijateljem, već je bilo obrnuto. Bilo kako bilo, račun za niz pogrešnih odluka italijanskog admirala stigao je na naplatu.

Masakr je započeo u 22.27: razarač Grejhund osvetlio je reflektorom krstarice admirala Katanea, dajući tako perfektnu sliku za britanske artiljerce, koji su otvorili vatru s udaljenosti od 2 do 3 hiljade metara. Bojni brodovi Vorspajt i Valijant otvorili su svoje salve na Fjume, dok je Barham udario na Zaru i 9. diviziju razarača. Od prve salve od 6 granata od 381 mm, Fjume je pogođena sa pet granata, nakon čega su se zaređali dalji pogoci kako najtežih, tako i srednjih kalibara. Fjume i Zara ubrzo su pretvorene u plutajuće lomače, sa raznesenim nadgrađima i topovskim kulama (koje nisu stigle ispaliti ni jednu salvu), stotinama mrtvih i ranjenih. Ista je sudbina zadesila i razarače Alfijeri i Karduči, jedine italijanske jedinice koje su stigle borbeno da reaguju: prvi je razarač pre svog uništenja ispalio nekoliko torpeda, kao i nekoliko salvi svojih pramčanih topova od 120 mm, dok je drugi pokušao sakriti italijanski odred dimnom zavesom. Njihovi su napori ostali bez ikakvih rezultata u vezi eventualno pogođenih britanskih brodova, ali se može reći da je time olakšan bijeg preostala dva razarača, Orijani i Đoberti.

U toj apokaliptičnoj razmeni vatre (koja je trajala tek četiri minute), Britanci su ispalili tačno 100 granata od 381 mm: Vorspajt 40, Valijant 39 i Barham 21. Ulogu dokrajčivanja smrtno ranjenih italijanskih brodova preuzeli su britanski razarači: Alfijeri i Karduči su torpedirani. Zara je eksplodirala nakon što su je pogodila dva torpeda sa razarača Džervis. Fjume je već bila u tako lošem stanju da su Britanci verovatno odlučili da uštede par torpeda: još pre ponoći plamteća olupina je nestala u dubinama prevrnuvši se na desnu stranu.

Sada je konačno došlo vrijeme da se Britanci posvete Poli koju je primijetio razarač Havok, upravo nakon što je skratio muke razaraču Karduči. Pola je i dalje plutala u mraku, sa pijanom posadom i neupotrebljivom artiljerijom. Britanci su očekivali otpor, i bili prilično začuđeni njegovim izostankom. Kad se uvidelo da je borbena vrednost broda na nuli, razarač Džervis približio se krstarici, pokupio preostalu posadu i (nakon kraćeg premišljanja komandanta da je tegli kao ratni plen) ispalio par torpeda koja su joj zapečatila sudbinu u 04.03, 29. marta. Britanski su brodovi spašavali preživele, uz radio-poruku (nešifrovanim tekstom) o položaju brodolomaca, da italijanski spasilački brodovi stignu na poprište tragedije. Zanimljivo je da je italijanski bolnički brod Gradiska isplovio još pre te kobne večeri, kao da je Ređa Marina imala loš predosjećaj. Sa dolaskom jutra britanska akcija spašavanja je prekinuta, jer je nastala realna opasnost od napada neprijateljskog vazduhoplovstva i podmornica. Admiral Kaningam je bio svestan velikog taktičkog uspeha koji je postigao, ali nije krio svoje nezadovoljstvo što mu je pobegao bojni brod Vitorio Veneto.

Rezultati

Samo u noćnoj pomorskoj akciji ratna magla oslepljuje protivnika toliko da ne vidi što se zapravo događa

— Admiral Endru Kaningam

U bici kod Matapana italijanska ratna mornarica izgubila je 3 krstarice i 2 razarača, a oštećeni su bojni brod Vitorio Veneto i još jedan razarač. Poginulo je oko 2400 italijanskih mornara, dok ih je 900 spašeno iz mora i zarobljeno na britanskim brodovima. Britanska mornarica izgubila je samo jedan torpedni avion. Poraz kod Matapana silno je uzdrmao i do kraja poljuljao ugled i moral Italijanske ratne mornarice, koja se nikada više tokom Drugog svetskog rata neće udaljiti iz svojih baza i luka, pa čak niti onda kada će uslovi za to da budu idealni.

Vidi još

• Mediteranski rat
• Napad na Taranto
• Italijanska kraljevska ratna mornarica
• Kraljevska ratna mornarica

Spoljašnje veze

• Naval-History.Net
• Anthony M. Scalzo World War II January 2001 at HistoryNet.com
• Royal Navy Website Arhivirano na sajtu Wayback Machine (1. decembar 2007)