Bliski istok
Bliski istok je region koji obuhvata prostor južnog i istočnog dela Mediterana, i prostire se na teritoriji koja se pruža od istočnog dela Sredozemnog mora pa sve do Persijskog zaliva. Na ovom području obitava nekoliko kulturnih i etničkih grupa, od kojih istaknuto mesto imaju persijska, arapska i turska kultura. Najrasprostranjeniji jezici su persijski i arapski.[1]
Većina definicija Bliskog istoka u ovaj region ubraja države od Irana u jugozapadnoj Aziji do Egipta u severnoj Africi. Ostale države severa Afrike (kao što su Libija, Tunis i Maroko) se smatraju severnoafričkim državama.[2]
Značenje uredi
Ovim nazivom je sve do Drugog svetskog rata bilo uobičajeno nazivati istočnu obalu Mediterana. Srednji istok je tada označavao područje od Mesopotamije do Burme odnosno područje između Bliskog i Dalekog istoka.
Granice uredi
Bliski istok nema precizne granice jer u izvesnom smislu definiše kulturno područje. Uobičajeno i donekle proizvoljno shvatanje uključuje sledeće države: Bahrein, Kipar, Egipat, Tursku, Iran (Persiju), Irak, Izrael, Jordan, Kuvajt, Liban, Oman, Katar, Saudijsku Arabiju, Siriju, Ujedinjene Arapske Emirate, Jemen, Zapadnu obalu i Pojas Gaze.[3]
Iran se često smatra istočnom granicom. Avganistan, Tadžikistan i zapadni Pakistan se često ubrajaju u zemlje ovog regiona zbog svog bliskog odnosa (etnički i religijski) s većom grupom iranskih naroda. Iranski odnos s arapskim državama je utemeljen pretežno na religiji i geografskoj blizini. Kurdi, etnička grupa iranskog jezičkog ogranka, najbrojniji su od naroda na Bliskom istoku bez vlastite države.
Iako se često smeštaju izvan okvira Bliskog istoka, zemlje severne Afrike ili Magreba imaju jake kulturne i lingvističke veze s regijom jer su kroz istoriju delile mnoge događaje koji su oblikovali mediteransku i srednjoistočnu regiju. Magreb se ponekad isključuje iz regiona Bliskog istoka u neformalnoj komunikaciji. Akademska javnost obično smatra severnu Afriku za geografski deo Afrike, uz svest o bliskoj političkoj, kulturnoj, religijskoj i lingvističkoj povezanosti sa jugozapadnom Azijom. To se može uporediti sa sličnim primerima u drugim delovima sveta poput Tasmanije i Njufaundlenda koji geografski ne pripadaju Evropi, ali dele mnogo osobina sa severozapadnom i severnom Evropom. Madagaskar je isto tako u određenom smislu bliži jugoistočnoj Aziji nego jugoistočnoj Africi.
Religije uredi
Islam je dominantna religija na Bliskom istoku. U nekim državama Bliskog istoka postoje zategnuti religiozni odnosi (Iranu, Izraelu/Palestini, Libanu, Saudijskoj Arabiji i dr.). Na Kipru većinu čine Grci pravoslavne veroispovesti, u Gruziji i Jermeniji dominira pravoslavlje, u Izraelu 70% stanovništva ispoveda judaizam, a u Libanu postoji značajan procenat hrišćana.
Politika i ekonomija uredi
Bliski istok je u svojevremeno bio centar nekih od istaknutih svetskih civilizacija, kao što su Sumer, Vavilonija, Fenikija, Stari Egipat, antička civilizacija Stare Grčke i Starog Rima i Otomanska imperija.
Danas ovaj region karakterišu jake političke tenzije, kao što je problem Palestina/Izrael, problem Kurdistana, problemi sa snabdevanjem vode kao i sukobi oko naftnih izvorišta i njihove eksploatacije. Isto tako postoji i određeni broj manjih, još uvek aktuelnih problema, kao što su građanski rat u Siriji i pojava Islamske Države, sporovi oko granica Sirije i Turske, Egipta i Sudana, Saudijske Arabije i Jemena, kao i bezbednost hrišćana u Egiptu.
Države Bliskog istoka su prošle kroz nekoliko decenija relativno niskog ekonomskog rasta. Imovina je neravnomerno podeljena između država, sa Arapskim Emiratima i Izraelom kao dve države koje nude najviši životni standard. Neke države su ekonomski ojačale pa je danas Egipat država sa najvećim ekonomskim rastom.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ „The Near East”, FAO, UN
- ^ „Middle East, Near East”, Style Guide, National Geographic
- ^ „Near East”, Encyclopaedia Britannica
Literatura uredi
- Hogarth, David George (1902). The Nearer East. Appletons' World Series: The Regions of the World. New York: D. Appleton and Company.
- Miller, William (1898). Travel and Politics in the Near East. London: T. Fisher Unwin.
- Telford, John; Barber, Aquila (1861). „Article I”. The London Review. London: Hamilton, Adams and Co. XVI: 1—33.
- Tooley, R.V.; Bricker, Charles (1989). Landmarks of Mapmaking: an Illustrated History of Maps and Mapmakers. England: Dorset Press (Marlboro Books Corporation).
Spoljašnje veze uredi
- Countries of the Near East Section, Kongresna biblioteka (jezik: engleski)
- „Department of Near Eastern and Judaic Studies (NEJS)”. Brandeis University. Arhivirano iz originala 15. 06. 2011. g. Pristupljeno 29. 6. 2011.
- „Department of Near Eastern Studies”. University of California, Berkeley. Arhivirano iz originala 07. 06. 2011. g. Pristupljeno 29. 6. 2011.
- „Near Eastern Collection”. Yale University Library. Pristupljeno 29. 6. 2011.