Breda
Breda (hol. Breda, brabantski dijalekt Brédao) je grad u južnom delu Holandije u provinciji Severni Brabant. Grad ima 170.451 stanovnika (podaci iz 2007), a šire gradsko područje između 200.000 i 300.000.
| Breda hol. Breda | |
|---|---|
 | |
 Zastava
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Kraljevina Holandija |
| Konstitutivna država | Holandija |
| Provincija | Severni Brabant |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — 2008. | 170.985 (procena) |
| — gustina | 1.344 st./km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 51° 35′ 25″ S; 4° 46′ 21″ I / 51.590278° S; 4.7725° I |
| Vremenska zona | UTC+1, leti UTC+2 |
| Površina | 129,15 km2 |
| — kopno | 126,87 km2 |
  Breda Breda na karti Holandije | |
Geografija uredi
Nalazi se na važnoj trgovačkom putu Amsterdam-Roterdam. Od Brede auto-saobraćaj i železnički saobraćaj vode dalje do Utrehta, Tilburga i Rosendala. Kod Brede se sastaju reke Mark i A. Odatle je došlo i ime Brede kao široko A (brede Aa). Od 2007. Breda ima vezu vozovima veoma velikih brzina do Roterdama, Haga, Amsterdama, Antverpena i Brisela.
Istorija uredi
Breda je bila utvrđeni grad od strateškog značaja za Holandiju. U 11. veku bila je direktni feud careva Svetog rimskog carstva. Breda je 1327. prodana Janu III, vojvodi od Brabanta. Ponovo je preprodana 1350. Janu od Vasenara. Naslednica te linije udala se 1403. za Egelberta od Nasaua. Od tada je Breda ostala u posedu kuće Nasau. Kasnije je prvi vladar Holandije Vilem I Oranski Ćutalica Bredu u posed kao nasleđe kao vlastiti feud.
Grad Breda je 1252. dobio povelju da je grad. Posle toga dobila je prava da uzgradi utvrđenja sa zidovima od cigle i sa vratima. Tokom 15. veka brzo se širilo gradsko blagostanje. Izgrađena je velika crkva u gotičkom stilu sa 97 m visokim tornjem. Henri III od Nasau-Brede izgradio je mnogo jače utvrđenje od ranijega umerenoga. Postala je to snažno uporište u liniji tvrđava u Holandiji. U isto vreme Breda je postala kraljevski grad, koji je privlačio mnogo plemića, koji su izgradili velike kuće za stanovanje u starom gradu. Najimpresivniju palatu je izgradio italijanski arhitekt Tomas Vinsidor de Bolonja. Bila je to palata u renesansnom stilu severno od Alpi. Postala je mestto gde su odsedali prvi holandski kneževi. Breda je 1534. mnogo stradala u velikom požaru, kada je vatra uništila oko 1300 kuća, crkvi i kapela zajedno sa gradskom većnicom. Nakon požara je ostalo samo 150 kuća i glavna crkva.
Za vreme Osamdesetogodišnjeg rata Španci su zauzeli Bredu na prepad 1581. Međutim ponovo je 1590. osvojio Moris od Nasaua. Tada se 68 vojnika uspelo provući u grad sakriveno ispod tovara u manjem brodu. Španci su 1625. osvojili Bredu nakon deset meseci opsade. Predaju Brede je ovekovečio španski slikar Dijego Velaskez. Bredu su ponovo nakon četvoromesečne opsade vratili Holanđani 1637. pod komandom Frederika Hendrika od Oranjea. Po Vestfalskom miru Breda je 1648. konačno postala deo Holandije.
Proterani engleski kralj Čarls II boravio je najviše vremena u Bredi tokom vlasti Kromvela i protektorata. Tu je blizu bila Čarlsova sestra, udovica Vilijama II od Oranja. Čarls II je 1660. izdao Deklaraciju iz Brede u kojoj je dao uslove da prihvati englesku krunu. Krunu je te godine i prihvatio. Sporazum iz Brede je sporazum, koji je potpisan 31. jula 1667. i sa kojim je završen Drugi anglo-holandski rat.
Stanovništvo uredi
Prema proceni, u gradu je 2008. živelo 160.615 stanovnika.
| 1980. | 1990. | 2000. | 2008. |
|---|---|---|---|
| 137.754[1] | 144.892[1] | 160.615[1] | 170.985[1] |
Ekonomija uredi
Ekonomska aktivnost u Bredi je bila uglavnom industrijska, a sada je glavna aktivnost trgovina i biznis. Bila je centar prehrambene industrije i proizvodnje pića. Ima kompanije koje su poznate širom zapadne Evrope, a to su Van Mel po gumama za žvakanje Mentos, Kvata po čokoladi, De Fam po likerima. U Bredi se nalazila najveća pivara u Holandiji, koja je zatvoreana 2004.
Znamenitosti uredi
Grad Breda ima stari grad sa mnogo istorijskih zgrada. Veliki trg (Grote Markt ) je centralna tačka grada. Blizu njega se nalaze brojni kafići i restorani, kao i stara većnica Oude Stadthuis kao i Velika crkva Grote of Onze Lieve Vrouwekerk. Jedanko lepe su beginaže, koje predstavljaju male građevine, koje su koristile časne sestre Begine. Gradski dvorac je iz 17. veka.
Partnerski gradovi uredi
Galerija uredi
-
Beginaža -
Teatar u Bredi -
-
-
-
Reference uredi
- ^ a b v g „NETHERLANDS: Major Municipalities”. City Population. Pristupljeno 11. 11. 2012.
