Vitelije

Aul Vitelije Germanik (lat. Aulus Vitelius Germanicus, rođen septembra 15. godine, poginuo decembra 69. godine) bio je rimski car od 17. aprila 69. do svoje smrti. Vitelije je bio jedan od careva u Godini četiri cara.

Vitelije
Lični podaci
Puno ime	Aul Vitelije Germanik
Datum rođenja	24. septembar 15. n. e.
Mesto rođenja	Rim, Rimsko carstvo
Datum smrti	22. decembar 69. n. e. (54 god.)
Mesto smrti	Rim, Rimsko carstvo, danas Italija
Porodica
Supružnik	Galerija Fundana
Roditelji	Lucije Vitelije Sekstilija
Dinastija	Godina četiri cara
Rimski car
Period	16. april — 22. decembar 69. (8 meseci)
Prethodnik	Oton
Naslednik	Vespazijan

Slika o Viteliju u istorijskim izvorima

Po sačuvanim istorijskim izvorima, a to se naročito odnosi na Svetonija, slika o Viteliju je nepovoljna. Jedan od razloga je mogao biti to što je Svetonijev otac bio oficir u vojsci koja se borila na strani Otona protiv Vitelija.

Vitelijeva bista u muzeju Bardo.

Uspon, vladavina, smrt

Vitelije je bio sin Lucija (Liciusa) Vitelija, koji je bio konzul i upravnik Sirije pod carem Tiberijem. Vitelijev istoimeni sin postao je konzul 48. godine, a nešto kasnije bio je upravnik Afrike. Krajem 68. godine, Galba mu je dodelio komandu nad Donjom Germanijom, i Vitelije je naročitu popularnost stekao među vojnicima zahvaljujući svojoj darežljivosti. Svom sinu je dao ime Germanikus, po Germaniji.

Vitelije je po karakteru bio bezazlen, sklon svakom dobru, vladar protiv svoje volje, i nemoćan u igri "viših sila". On nije bio naročito ambiciozan, već čak šta više lenji oportunista. Bio je i poznata izjelica; jeo je obilno po pet puta na dan. Uživao je nezajažljivo u jelu i piću, i da bi mogao da se dalje "gosti", išao je u svoj vomitorium (sobu, da se ispovraća uz pomoć nekog praška) pa nastavio dalje.

Kao vladar kovao je novac, na kojem su pored njegovog lika, na naličju i likovi njegove dece i oca Liciusa. Reč je o zlatnicima, srebrnjacima i bronzanim novčićima.

Po smrti cara Nerona 68. godine nastalo je nestabilno stanje u Rimskom carstvu sa neredima. Rimske legije su postale bitne, a ona Germanska je izabrala Vitelija za cara. Svoj uspon na presto dugovao je dvojici komandanata legija na Rajni koji su stajali na čelu pobunjenih legija i koji su u njemu našli idealnog pretedenta na carsku funkciju. Tako je Vitelije u Kelnu izvikan za cara. Kada je Vitelije stigao sa vojskom u Italiju i Rim, prestonica je postala poprište krvoprolića i masakra. On je u Rimu bio blag vladar, ne samo zbog karaktera nego i zbog svog nesigurnog položaja. Realno, Vitelije nikada nije prihvaćen za cara u čitavom rimskom svetu, iako je Senat u Rimu prihvatio njegov izbor. Postojali su jaki otpori u provinciji Meziji, i predstojali su sukobi oko vlasti. Sve čete pređašnjih poniženih vladara stale su uz Vesperzijana, a ovaj imao je podršku i u samom Rimu od svog brata. Ubrzo je postalo poznato da su vojske iz Dalmacije i Ilirika proglasile za cara Vespazijana. Očekujući dolazak Vespazijanove vojske, Vitelije je pokušao da se sporazume sa novim pretedentom, ali mu to nisu dozvolili pretorijanci.

Pobedio je nakon borbi u Rimu Vesparzijan, a Vitelije koga je narod branio, se povukao. Izdao ga je i njegov vojskovođa Cecina. Kada je video svuda izdajstvo i poraze, zahvalio se na vlasti. Ubrzo je Vitelije bio zarobljen u dvoru i ubijen na gubilištu, gde ga je odveo jedan visoki oficir.

Spoljašnje veze

• Život Vitelijev (po Svetoniju, na latinskom i u engleskom prevodu.)