Geografija Švajcarske

Švajcarska se nalazi u srednjoj Evropi i prostire se između Ženevskog i Bodenskog jezera, u središnjem delu visokih Alpa i severno od njih. Severna geografska širina iznosi 45,8 stepeni do 47,8, a geografska dužina 5,9 do 10,5 istočne geografske dužine. Ukupna površina države iznosi 41.285 km² od čega je samo 4,2% vode. Prosečna nadmorska visina je 0d 500- 800 m. Sa svojih 41.285 km² Švajcarska je relativno mala zemlja. Distanca između severa i juga je samo 220 km (tri sata kolima ili 4 sata vozom). Udaljenost istok - zapad je 350 km. Putujući kroz Švajcarsku tri, četiri sata zvanični jezik može da se promeni, dva, tri čak i četiri puta. Broj stanovnika je oko 7,4 miliona, gustina naseljenosti je 182 stanovnika na km². Južni deo koji je uglavnom planinski (što je više od polovine Švajcarske) je ređe naseljen, dok je severni deo mnogo pristupačniji te i više naseljen sa brdovitim, šumovitim terenima, proplancima kao i nekoliko velikih jezera.

Geografija Švajcarske
Kontinent	Evropa
Region	Srednja Evropa
Koordinate	47° N 08° E
Površina	41.285 km² (132.)  — kopno 95,8%  — voda 4,2%
Granice	Nemačka 345.7 km, Austrija 165.1 km, Lihtenštajn 41.1 km, Italija 734.2 km, Francuska 571.8 km
Najviša tačka	Dufuršpic 4.634 m
Najniža tačka	Lago Mađore 193 m
Najduža reka	Rajna 375 km
Najveće jezero	Ženevsko jez. 348 km²

Švajcarska se graniči sa Nemačkom, Austrijom, Italijom, Lihtenštajnom i Francuskom. Glavni ali i ne najveći grad je Bern koji je prvi među jednakima što je lajt-motiv švajcarskog identiteta.

Topografske oblasti

Švajcarsku čini tri osnovne topografske oblasti :

• Švajcarski Alpi,
• Švajcarski plato, u sredini i
• oblast Jura, koja se proteže na jugozapadu duž granice sa Francuskom.

Švajcarski Alpi

Švajcarski Alpi (Bernski, Grajski, Gothard, Vališki, Adulski, Peninski) su najviše planine koje čine planinski venac duž centralno- južnog dela zemlje. Protežu se dužinom od 200km sa prosečnom visinom od 1700 m i čine blizu 2/3 ukupne površine Švajcarske. Alpi obezbeđuju razvođe, određuju klimu i vegetaciju, u velikoj meri doprinose identitetu Švajcarske i njenoj ekonomskoj aktivnosti.

Ekonomski razvoj Švajcarske pospešilo je još krajem XIX veka probijanje tunela Sen-Gotard i Simplon, tako da je danas saobraćajna mreža puteva i tunela preko i kroz Alpe impresivna. Kotline najvećih reka Rone, Gornji Rina, Reus i Tićino razgraničavaju i dele pojedine planinske oblasti. Od svih vrhova Švajcarskih Alpa, najviši među njima su Difur visok 4,638 m gde se nalaze mnogobrojne udoline, brojni vodopadi i glečeri (lednici) i Materhorn visok 4478m. Od Alpa kreće nekoliko glavnih evropskih reka kao sto su Rajna, In, Rona, Are i Tićino sliv koji se slivaju u najveća švajcarska jezera kao što so Ženevsko jezero, Ciriško jezero, Nešatel i Konstans jezero. Mnoga jezera su ledničkog porekla. Ima i manjih jezera blizu i na planinama koja su tirkizne boje, posebno leti. Najpoznatija planina je Materhorn (4478 m) u kantonu Valis i Peninski Alpi koji dominiraju dolinom reke Po granično sa Italijom. Najviša planina Difur (Dufour) ili Monte Rosa je veoma blizu njima ali nije tako poznata. Deo Bernskih Alpa iznad duboke glečerske Lauterbrunen doline krasi 72 vodopada. Veoma su poznati i Jungfrau (4158), Monh, Ajger - čuvena grupa vrhova, i mnoge živopisne doline u regionu. Na jugoistoku duga Engadin dolina okružuje oblast Sankt Moric u kantonu Graubinden, gde se nalazi i poznat najviši vrh, Bernina, visok 4049m (najviši vrh Istočnih Alpa).

Miteland ili Plato

Severni deo i gusto naseljen deo zemlje zove se Miteland ili Visoravan. Plato se proteže od Ženevskog jezera jugozapadno prema jezeru Konstanc na severoistoku. Prosečna nadmorska visina je oko 580 m. On pokriva oko 30% površine Švajcarske ali je zato naseljen sa skoro 2/3 ukupnog stanovništva. Naseljenost je 450 stanovnika po km². Samo je par regija u Evropi više naseljeno. Plato je veoma urbanizovan, gradovi i sela se nižu jedni za drugim. Većina industrije i poljoprivrede Švajcarske je koncentrisano u ovoj oblasti. Tu postoje prelepi brežuljkasti pejzaži, delom šume, delom prostrane livade, obično sa pašnjacima, ili tu se uzgaja povrće i voće, što uspeva i na planinama. Sve je to isprepleteno gustom mrežom seoskih puteva. Velika jezera i najveći švajcarski gradovi su u ovoj oblasti. Između Bilskog jezera, Murtena i Nešatela radovima koji su započeti još u XIX veku oko 400km ² je od močvarnog zemljišta pretvoreno u bogati plodnu zemlju. Međutim, sigurno je da ekspanzija stanovništva i infrastrukture utiču da se zemlja i uzgoj kultura sve više gubi. Ovaj deo, naročito zapadni, se naziva i Morska zemlja,"Zemlja jezera“. Reka Rona uliva se u najveće švajcarsko jezero, Ženevsko jezero u kantonu Vale i onda se isključuje na granici sa Francuskom oko Ženeve.

Oblast Jura

Oblast Jura je na severozapadu države i delom na granici sa Francuskom. Masiv Jura je krečnjačko područje i proteže se od Ženevskog jezera do Rine čineći 12% površine Švajcarske. Ovo područje leži u proseku na 700 m iznad nivoa mora i čine ga živopisna brda koja presecaju rečne doline. To su uglavnom šumske oblasti i pašnjaci u kojima je razvijeno stočarstvo i zanatstvo. Hladna i vlažna klima utiče da je slabije naseljeno. Brojni fosili i tragovi dinosaurusa su pronađeni u Jura regiji tako da je po njoj taj period i nazvan. Stene u ovoj oblasti datiraju od pre 200 miliona godina. Stena iz ovog doba ima i na drugim mestima u svetu, ali je krajem XVIII veka baš u ovoj oblasti početo sa njihovim izučavanjem.

Klima

Klima u Švajcarskoj je umereno-kontinentalna, na planinama planinska, pretežno alpska. U umerenoj zoni Alpi imaju klimu koja se odlikuje niskom temperaturom zbog visine (temparatura pada za oko 1º povećanjem visine za oko 200m) i porastom padavina koje delom padaju u obliku snega. Na većim visinama sneg je konstantan. Zime na planinama su sa naizmeničnim suncem i snegom. Na padinama se stvaraju mikroklimatski uslovi, a u dolinama duvaju vetrovi, naročito tokom zime sa Alpa duva vetar zvani „fen“. Klima je veoma različita između mesta, od ledene na planinama do prijatne mediteranske klime na jugu Švajcarske. Leto je toplo i vlažno sa povremenom kišom što je veoma povoljno za pašnjake i stada, te je trava tokom celog leta zelena. Južne doline u Valisu su na takvom položaju da ostaju suve. Graubinden takođe po neki put ima suvu klimu i manje hladnu, ali sa obilnim snegom zimi. Najvlažnije podneblje imaju visoki Alpi i Tesin (Tićino) ali i dosta sunčanog vremena sa jakim kišama s vremena na vreme. Istok je hladniji nego zapad Švajcarske, ali negde visoko na planinama vreme je hladno u bilo koje doba godine. Padavine su potpuno umerene u toku godine, ali ima i odstupanja u odnosu na godišnje doba zavisno od mesta. Jesen je učestalo najsuvlje godišnje doba, ali vreme u Švjacarskoj je veoma promenljivo iz godine u godinu, i veoma teško za predviđanje.

Klima u Švajcarskoj se toliko razlikuje u pojedinim mjestima, da u proljeće, dok se na alpskim pašnjacima topi snijeg, u dolinama (kao što je Tesin (Tičino)), cvjeta limun i tropsko voće. Takva situacija tipična je za jug Švajcarske.

Ledena Švajcarska

U selu La Brevin u kantonu Nešatel, 1987. godine izmjerena je najniža temperatura zabilježena u Švajcarskoj, -41,8 °C. La Brevin je poseban po tome, što je smješten između brda, koja zatvaraju protok vazduha, te zimi hladni vazduh ostaje u selu i ne može da se izvjetri, te se konstantno temperatura snižava. Lokalitet sa najnižom prosječnom godišnjom temperaturom je Jungfraujoh (3463 m n. v.), sa -7,2 °C, dok je naseljeno mjesto sa najnižom prosječnom godišnjom temperaturom Samedan, u kantonu Graubinden, sa oko 2 °C. U Samedanu, temperatura ispod nule se zadržava u prosjeku 234 dana godišnje.

Literatura

• Lola Stamenković, maturski rad Švajcarska, Požarevačka gimnazija, 2007.