Grbovi Hrvatske kroz istoriju

Grbovi Hrvatske su uvek prepoznatljivi po crveno-srebrnim šahovskim poljima. Kroz istoriju, menjao se redosled boja nekoliko puta - nekad je to bilo crveno-srebrna šahovnica (sa početnim, gornjim levim poljem štita crvenim) a nekad srebrno-crvena (sa početnim poljem srebrnim). Prema jednoj legendi, „belim poljem je počinjao grb kada je bila Hrvatska samostalna, a crvenim kada nije“.

Takođe, broj polja i njihov raspored su se puno puta menjali, tako da su skoro na svakom grbu drugačiji. 1508. godine, na grbu na slici Fridrika III Habzburškog se vidi varijanta 4x4, zatim 8x8 na pečatu cetinskog sabora iz 1527, i na grbu Hrvatske za vreme Habzburške monarhije 5x6. U 19. i 20. veku se ustalila varijanta grba Hrvatske sa 25 polja: na grbu Zemalja krune svetoga Stefana (1868-1918) je bio raspored 5x5, zatim na grbu Kraljevine Jugoslavije je 5x5, na amblemu NDH 5x5, na amblemu SR Hrvatske 5x5, i na sadašnjem grbu Republike Hrvatske je 5x5.

Hrvatska u Srpskom carstvu uredi

Car Dušan sa grbovima srpskih zemalja (Jov Vasilijevič, oko 1750).

Prema nekim Ilirskim grbovnicima i autorima koju su te grbove pokušali rekonstruisati, grb Hrvatske se pojavljuje na zamišljenom grbu Dušanovog carstva, gde je među ostalima prikazan i grb Hrvatske, na sedmom polju štita, kao grb jedne od teritorija koje su bile pod vlašću cara Dušana (tu su još prikazane i grbovi Makedonije, Slavonije, Bosne, Bugarske, Dalmacije, Srbije, Raške i Hercegovine).

Grb Hrvatske za vreme Habzburške monarhije.

Prema Fojničkom grbovniku, na „Zajedničkom grbu“ tj. grbu Dušanovog carstva, grb Hrvatske je prikazan na sedmom polju štita sa 20 šahovskih polja i prvim poljem srebrnim, u rasporedu 5x4 (19 vidljivih). Opet, u nastavku grbovnika, gde su svi grbovi sa zajedničkog grba pojedinačno prikazivani, na grbu Hrvatske je prikazana šahovnica sa čak 30 polja, u rasporedu 5x6 (28 vidljivih).

Prema novijoj rekonstrukciji grba Dušanovog carstva koju je radilo SHD Beli Orao, grb Hrvatske je prikazan kao šahovsko polje sa naizmeničnim srebrnim i crvenim poljima, u varijanti sa petnest polja (14 vidljivih), rasporeda 5x3.

Hrvatska u Habzburškoj monarhiji uredi

Grb Hrvatske je štit podeljen na trideset šahovskih polja, rasporeda 5x6, sa naizmeničnim srebrnim i crvenim poljima, a nad štitom je kruna.

Zemlje krune svetoga Stefana uredi

Grb Zemalja krune svetoga Stefana (1868—1918).

Grb Zemalja krune svetoga Stefana je štit na kome su prikazani grbovi Dalmacije, Hrvatske, Slavonije, Bosne i Hercegovine, Rijeke i Transilvanije, i preko njih po sredini grb Mađarske.

Na grbu Zemalja krune svetoga Stefana se pojavljuje hrvatski grb, kao štit sa 25 šahovskih polja u rasporedu 5x5, verovatno prvi put u varijanti gde je prvo polje crveno.

Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca uredi

Grb Kraljevine Jugoslavije

Na grbu Kraljevine Jugoslavije su u malom štitu prikazani grbovi Srbije, Hrvatske i Slovenije. Grb Hrvatske se ovde ponovo pojavljuje u istoj varijanti kao i prethodni put: štit podeljen na 25 šahovskih polja u rasporedu 5x5, sa naizmeničnim crvenim i srebrnim poljima.

Grb Banovine Hrvatske

Veliki grb Banovine Hrvatske predstavlja nemanjićkog dvoglavog orla sa istorijskim grbom Hrvatske na štitu i jugoslovenskom kraljevskom krunom Karađorđevića.

Amblem Nezavisne Države Hrvatske uredi

Amblem Nezavisne Države Hrvatske

Sa nastankom amblema NDH, došlo je do nove inverzije boja na grbu, pa je štit ponovo srebrno-crveni. Nad štit se stavlja i stilizovano slovo U, koje treba da predstavlja ustaški pokret.

Amblem Nezavisne Države Hrvatske je štit podeljen na 25 šahovskih polja u rasporedu 5x5 sa prvim poljem srebrnim i sa latiničnim slovom U iznad štita.

Narodna/Socijalistička Republika Hrvatska uredi

Za osnovu je ponovo uzet hrvatski grb iz grba Kraljevine Jugoslavije, a u njegovo podnožje je dodato plavo more iz koga izranja izlazeće Sunce i preko toga stoji šahovnica, koja blago zaranja u more. Ceo prizor je uokvirem klasjem pšenice i na vrhu je postavljena petokraka, kao simbol komunističke vlasti.

Grb Republike Hrvatske uredi

Grb Republike Hrvatske, u upotrebi od 1990. godine.

Grb Republike Hrvatske se oslobađa klasja pšenice i petokrake iznad njega, ali i plavog mora u koje je zaranjao i Sunca koje se iza njega rađalo. Iznad grba je izvijena stilizovana bedemska kruna koja je sastavljena od 5 drugih grbova: starog hrvatskog grba, i grbova Dubrovačke republike, Dalmacije, Istre i Slavonije.

Na stilizovanoj kruni iznad štita, treći, četvrti i peti grb su istorijski grbovi Dalmacije, Istre i Slavonije. Prvi, od pet grbova na kruni, predstavlja grb koji se pojavljuje na hrvatskom novcu koje je kovao herceg Hrvatske a kasnije kralj Andrija (1205—1235), brat ugarskog kralja Emerika (1196—1204), tzv. hrvatskim frizaticima. Novac sa tim grbom se počeo kovati 1196. godine. Na naličju su imali crkveni zabat sa dva tornja, a na licu su, za razliku od prvobitnih frizatika, imali grb sa polumesecom u podnožju i zvezdom iznad njega, i natpisom Andreas D CR (skraćeno od Andreas Dux CRoatiae). Taj grb se smatra prvim grbom Hrvatske.

Grb Republike Hrvatske je štit podeljen na 25 šahovskih polja, rasporeda 5x5, sa naizmeničnim crvenim i srebrnim poljima. Iznad njega su pet grbova stilizovanih poput krune koja je nad štitom: 1. gore zlatna šestokraka zvezda i dole srebrni polumesec okrenut nagore na plavoj podlozi, 2. pet jednakih horizontalnih pruga, prva, treća i peta plave, a druga i četvrta crvene boje, 3. tri zlatne lavovske glave sa zlatnim krunama na svakoj rasporeda 2:1 na plavoj pozadini, 4. zlatna koza oružana crveno na plavoj podlozi, 5. crvena horizontalna pruga po sredini, obrubljena belim odozdo i odozgo na kojoj je lasica u prirodnoj boji u skoku, iznad pruge zlatna šestokraka zvezda, sve na plavoj pozadini. Pet grbova na kruni su različitih nijansi plave, prvi, treći i peti svetloplave boje a drugi i četvrti tamnoplave boje.

Boja grbova koji stoje u kruni nisu istorijske boje. Prvi grb, u originalu se uvek pojavljivao u crvenoj boji dok je ovde stavljen u plavoj. Takođe, heraldika u svojoj praksi ne priznaje nijanse boja pa tako grbovi ne mogu biti u različitim nijansama plave već samo u jednoj jedinoj.