Dera
Dera je naseljeno mjesto u gradu Prijedor, Republika Srpska, BiH. Prema popisu stanovništva iz 2013 u naselju je živjelo 1.025 stanovnika.[1]
Dera | |
|---|---|
| Administrativni podaci | |
| Država | Bosna i Hercegovina |
| Entitet | Republika Srpska |
| Grad | Prijedor |
| Stanovništvo | |
| — 2013. | 1.593 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 45° 00′ S; 16° 53′ I / 45.00° S; 16.88° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 220-805 m |
| Površina | 43,12 km2 |
  Dera Dera na karti Bosne i Hercegovine | |
| Ostali podaci | |
| Pozivni broj | 051 |
Geografija uredi
Nalazi se na 220-805 metara nadmorske visine, površine 43,12 km2, udaljeno oko 10 km od gradskog centra. Sjedište je istoimene mjesne zajednice. Razbijenog je tipa, a zaseoci su : Bešići, Blaževići, Podgrađe i Rajkovići. Dera je planinsko selo, a najveći dio njene teritorije nalazi se u okviru Nacionalnog parka "Kozara". Kroz selo protiče Kozaračka rijeka, te nekoliko manjih potoka.[2]
Istorija uredi
Na lokalitetu Rajkovića groblje nađeni su ostaci praistorijske gradine, sa keramikom iz kasnog bronzanog doba. Na lokalitetu Jankovića gradina, iznad puta Kozarac-Mrakovica, otkrivena je praistorijska gradina, sa ostacima keramike, bronzanog nakita i gvozdenog oružja, na osnovu kojih se pretpostavlja da potiče iz mlađeg gvozdenog doba. Kod vrha Kozarački kamen nalaze se ostaci praistorijskog naselja i rimskog utvrđenja. Ispod ovog lokaliteta otkrivena je praistorijska nekropola sa urnama (V vijek prije nove ere). Prema narodnom predanju, nastanak Dere povezan je sa naseljavanjem i razvojem srednjovjekovnog grada Kozara (današnji Kozarac). Djelimično je naseljena krajem XIV vijeka, a znatnije poslije turskog zauzimanja Kozarca, 1528. godine.[2] Naselje Dera je do 1963. bilo u sastavu opštine Kozarac.[3]
Stanovništvo uredi
Dera je 1879. imala 117 domaćinstava i 734 stanovnika (muslimana); 1895. - 962 stanovnika; 1948. - 1.241; 1971. - 1.391; 1991. - 1.595 (1.409 Muslimana, 119 Srba, 45 Hrvata, 17 Jugoslovena i pet iz reda ostalih); 2013. - 263 domaćinstva i 753 stanovnika (od kojih 687 Bošnjaka i 52 Srba). Brojnije bošnjačke porodice su: Avdagić, Adžemović, Bešić, Blažević, Joldić, Kahrimanović, Mujkanović, Muratčehajić, Salkanović, Huremović. U selu žive hrvatske porodice Rajković i Šalić, te srpske porodice Vidović, Janković - slave Đurđevdan; Vujanović - Sv. Stefana; Pržar - Nikoljdan. U Drugom svjetskom ratu stradalo je 37 boraca Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije i 70 civila, a vojnih i civilnih žrtava bilo je i u Odbrambeno-otadžbinskom ratu 1992-1995. U centru sela 1979. podignuta je grobnica sa spomenikom civilnim žrtvama Drugog svjetskog rata.[2]
Stanovništvo se uglavnom bavi poljoprivredom. Đaci pohađaju OŠ "Kozarac" u Kozarcu. Džamija je sagrađena 1890, a obnovljena 2011. godine. Katolička Kapela Rođenja Blažene Djevice Marije podignuta je 1903. na lokalitetu Pilanište, gdje se u vrijeme austrougarske vlasti nalazila pilana. Obnovljena je 2010. godine. Najbliža pravoslavna crkva je u Kozarcu. Bošnjačko stanovništvo sahranjuje se na groblju (mezarju) pored džamije, katoličko na groblju Pratovac, a pravoslavno u selu Brđani. Na području Dere nalaze se izletišta: Pilanište, kraj Kozaračke rijeke, i Kotlovača, u kanjonu istoimenog potoka, gdje se nalazi dom Planinarskog društva "Klekovača" iz Prijedora. Kroz selo prolazi lokalni put Kozarac-Mrakovica, asfaltiran 1972. godine. Električna energija uvedena je 1969, a telefon 1980. godine. U Deri postoje tri lokalna vodovoda, koja su 1965-1988. sprovedena sa izvora Vidovići, Krčevine i Sedra. Selo je 2013. imalo ugostiteljski objekat.[2]
| Nacionalnost[4] | 2013. | 1991. | 1981. | 1971. | 1961. |
| Muslimani [a] | 1 025 (93,27%) | 1.398 (87,75%) | 1.223 (84,81%) | 1.126 (80,94%) | 868 (64,97%) |
| Srbi | 56 (5,096%) | 120 (7,533%) | 146 (10,12%) | 190 (13,66%) | 224 (16,77%) |
| Hrvati | 11 (1,001%) | 45 (2,825%) | 51 (3,537%) | 68 (4,889%) | 67 (5,015%) |
| Jugosloveni | 4 (0,364%) | 19 (1,193%) | 18 (1,248%) | 2 (0,144%) | 170 (12,72%) |
| ostali i nepoznato | 2 (0,182) | 11 (0,69%) | 4 (0,27%) | 5 (0,35%) | 7 (0,524%) |
| Ukupno | 1 099 | 1.593 | 1.442 | 1.391 | 1 336 |
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ „Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013 – Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik”. popis.gov.ba. Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine. Arhivirano iz originala 7. 4. 2021. g. Pristupljeno 7. 4. 2021.
- ^ a b v g Enciklopedija Republike Srpske. 3, D-Ž. Banja Luka: Akademija nauka i umjetnosti Republike Srpske. 2020. str. 104-105. ISBN 978-99976-42-37-0.
- ^ „Historija Kozarca”. kozarac-mutnik.biz. Arhivirano iz originala 3. 4. 2016. g. Pristupljeno 22. 4. 2016.
- ^ Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ: Popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine.
Izvori uredi
- Knjiga: „Nacionalni sastav stanovništva — Rezultati za Republiku po opštinama i naseljenim mjestima 1991.“, statistički bilten br. 234, Izdanje Državnog zavoda za statistiku Republike Bosne i Hercegovine, Sarajevo.
- internet — izvor, „Popis po mjesnim zajednicama“ — https://web.archive.org/web/20090520191154/http://www.fzs.ba/Podaci/nacion%20po%20mjesnim.pdf
