Dragolj
Dragolj je naselje u Srbiji u opštini Gornji Milanovac u Moravičkom okrugu. Prema popisu iz 2011. bilo je 338 stanovnika.
Dragolj | |
|---|---|
 | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Upravni okrug | Moravički |
| Opština | Gornji Milanovac |
| Stanovništvo | |
| — 2011. |  338 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 44° 13′ 00″ S; 20° 27′ 00″ I / 44.216666° S; 20.45° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 348 m |
.svg)  Dragolj Dragolj na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 32316 |
| Pozivni broj | 034, 032, 014 |
| Registarska oznaka | GM |
Dragolj je jedno od najpoznatijih sela nekadašnje Kačerske kapetanije. Nije ni čudo, jer je u Dragolju živeo Arsenije Loma, učesnik Prvog i Drugog srpskog ustanka koji se nalazio na čelu Kačerske knežine čije je sedište bilo u Dragolju. Ovde se nalaze Zapis Vesnin hrast (Jelovik), Zapis Živanovića kruška (Dragolj), Zapis Zeljića hrast (Dragolj) i Zapis Nišavića šljiva (Dragolj). Ovde se nalazi Krajputaš Jaćimu Petroviću u Dragolju, kao i stari nadgrobni spomenici u Dragolju (opština Gornji Milanovac).
Teritorijalna pripadnost uredi
Selo je udaljeno 35 km od Gornjeg Milanovca.[1] Dragolj je danas jedno od 62 seoska naselja na teritoriji opštine Gornji Milanovac i prostire se na 1166 hektara, a nalazi se na nadmorskoj visini od 270 do 440 m.[1] Dragolj je menjao svoju teritorijalno-političku pripadnost. Pripadao je Belanovici, Ljigu, Rudniku, kratko vreme Lazarevcu, da bi početkom druge polovine 20. veka konačno pripao opštini Gornji Milanovac. Dragolj je periferno selo svoje opštine, i delom svoje teritorije graniči se sa opštinom Ljig a delom se graniči sa opštinom Aranđelovac.
Turizam i geografija uredi
Dragolj je slabo naseljeno i nezagađeno selo, a u njemu se može naći i turistički smeštaj.[2] Dragolj se nalazi blizu varošice Belanovice, a na 6 kilometara od sela je vrh Ostrvica.[3]
Selo leži u basenu Kačera, sa leve strane reke je selo, a sa desne seoski atar.[4] Selo je sa istočne strane od Bosute odvojeno rekom Raslovom.[4]
Selo je razbijenog tipa, ali su kuće zbijenije nego u ostalim selima, te čini kao neku sredinu između starovlaškog i šumadijskog tipa sela. Osobito su kuće ublizu po pojedinim zaseocima, a naročito su zbijene na seoskom ataru.
U selu ima šest zaselaka: Rakovac, Selište, Podgorje, Ravnište, Pod-Perišinim Brdom i Seoski Atar.
U selu ima 117 kuća, od kojih je u Rakovcu 19, Selištu 28, Podgorju 11, Ravništu 22, Pod-Perišinim Brdom 22 i na Seoskoma Ataru 15 kuća.[4]
Klima uredi
U Dragolju je, kao u celom Kačeru i Šumadiji kontinentalna klima. Zimski period je iste dužine kao u selima gornjeg Kačera (Bosute, Zagrađa, Trudelja i Dragolja) i nešto je duži od zima u ravničarskim krajevima Šumadije. Kišni period je od ranog proleća pa do kasne jeseni. Meštani se još sećaju 1952. godine kada su presušili svi potoci, a veće reke se svele samo na virove. Za razliku od te godine, 1969. godine je bila velika poplava kada su se svi potoci i reke izlili iz svojih korita i napravili neprocenjivu štetu. Magle su veoma česte u jesen, ali najčešće prekrivaju veća uzvišenja. U Dragolju najčešće duva severac, koji nekada svojom snagom ruši drveće. Temperaturne razlike su u selištu pored reke i do 8 stepeni niže od ostalih krajeva.
Reljef uredi
Po konfiguraciju terena selo Dragolj većim delom spada u brdsko-planinsko područje, dok seoski atar pripada ravničarskom području gde preovladavaju površine podesne za obradu.
U brdsko-planinskom delu se nalazi se nekoliko uzvišenja viših od 400 metara. Među njima su Kikovi, Ravništa, Dragoljsko brdo... Međutim za sve doseljene u Dragolj ove visine nisu bile smetnja za njihovo naseljavanje jer je većina doseljenih dolazila od Sjenice, Užica, Nove Varoši iz znatno većih uzvišenja od ovih u Dragolju.
Ako se pogleda karta šireg područja doline Kačera vidi se da Dragolj predstavlja položaj sa srednjom visinom u odnosu na sela gornjeg Kačera — Bosute, Varnica, Zagrađa, Trudelja, koja su znatno viša, i sela donjeg Kačera čije su visinske kote znatno niže.
Istorija uredi
U srednjovekovoj Srbiji Dragolj se prvobitno zvao Pretorina. Pod imenom Dragolj prvi put se pominje u turskom popisu 1528. godine. Tada je imao 7 domova.[1]
Po narodnom pričanju neki Turčin je bacio dragi kamen u izvor, koji se po tome nazvao Dragoljicom, a po tome je selo dobilo ime.
Stanovništvo Dragolja se pred najezdom Turaka iselilo. Ponovno naseljenje usledilo je u 18. veku kada su se doselili ljudi iz Starog Vlaha.[1]
Tek 1718. u austrijskim mapama nalazimo Dragolj i Kalanovac (Kalanjevci). Ovde se Kozelj javlja kao Koželj, a Šutci kao Štulci, Trudelj kao Tvrdin, Ponjanice kao Poljani, Varnice kao Sijavica....
Na seoskom ataru postoji mesto Staro Selo, blizu koga je mađarsko groblje. Drugo mađarsko groblje je u Ravništu, a treće blizu sadašnjeg groblja. Dva poslednja su sa leve strane Kačera. I ovde se, kao i u Bosuti, nalaze isti onakvi stari novci.[4]
U ratovima u periodu od 1912. do 1918. godine selo je dalo 199 ratnika. Poginulo ih je 111 a 88 je preživelo.[5]
Demografija uredi
U popisima selo je 1910. godine imalo 987 stanovnika, 1921. godine 720, a 2002. godine taj broj je spao na 368.[1]
U naselju Dragolj živi 321 punoletni stanovnik, a prosečna starost stanovništva iznosi 50,0 godina (48,7 kod muškaraca i 51,5 kod žena). U naselju ima 133 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,74.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
Legenda o nazivu sela uredi
Profesor Miodrag Jaćimović zabeležio i objavio u zbirci "Kačerske legende" 1978. godine:
„Nekakav Turčin nosio je svoju robu na konju. Bila je upekla Božja zvezda. Kad je bio dobro ožednio naiđe na jak izvor. Odmarao se turčin kraj tog izvora i bilo mu je lepo. I kako da nagradi hladnu izvorsku vodu, baci dragi kamen u nju. I od tog dragog kamena nasta ime sela Dragolj.”
Zanimljivosti uredi
Dragolj je možda jedino selo u Srbiji sa stotinak kuća i tri pozivna broja fiksne centrale. Naime, dešava se da komšije, koje deli samo ograda, moraju da pozovu pozivni broj da bi uspostavili telefonsku vezu.
Znamenite ličnosti uredi
Znamenite ličnosti koji su živele ili su poreklom iz Dragolja:
- Arsenije Loma (1778—1815), vojvoda u oba srpska ustanka;
- Dušan Dugalić (1910-1942), učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije;
- Cvetozar Radovanović Cvele, pevač;
- Mirko Nikolić, režiser.
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 7 | 12 | ||
| 80+ | 5 | 6 | ||
| 75—79 | 12 | 14 | ||
| 70—74 | 25 | 14 | ||
| 65—69 | 15 | 26 | ||
| 60—64 | 13 | 10 | ||
| 55—59 | 9 | 13 | ||
| 50—54 | 9 | 8 | ||
| 45—49 | 18 | 16 | ||
| 40—44 | 18 | 11 | ||
| 35—39 | 9 | 7 | ||
| 30—34 | 7 | 13 | ||
| 25—29 | 4 | 3 | ||
| 20—24 | 8 | 1 | ||
| 15—19 | 12 | 5 | ||
| 10—14 | 9 | 7 | ||
| 5—9 | 5 | 5 | ||
| 0—4 | 4 | 4 | ||
| Prosek : | 48,7 | 51,5 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 171 | 37 | 102 | 28 | 4 | 0 |
| Ženski | 159 | 9 | 107 | 41 | 2 | 0 |
| UKUPNO | 330 | 46 | 209 | 69 | 6 | 0 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 101 | 62 | 0 | 0 | 22 |
| Ženski | 70 | 60 | 0 | 0 | 5 |
| UKUPNO | 171 | 122 | 0 | 0 | 27 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 2 | 2 | 3 | 0 | 4 |
| Ženski | 0 | 0 | 1 | 1 | 0 |
| UKUPNO | 2 | 2 | 4 | 1 | 4 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 0 | 2 | 0 | 3 | 0 |
| Ženski | 0 | 0 | 0 | 1 | 2 |
| UKUPNO | 0 | 2 | 0 | 4 | 2 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 0 | 0 | 0 | 1 | |
| Ženski | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| UKUPNO | 0 | 0 | 0 | 1 | |
Reference uredi
- ^ a b v g d Đuković, Isidor (2005). Rudničani i Takovci u oslobodilačkim ratovima Srbije 1912-1918. godine. Gornji Milanovac: Muzej Rudničko-takovskog kraja. str. 210.
- ^ „Vila Kikovi, Dragolj”. Arhivirano iz originala 16. 05. 2010. g. Pristupljeno 03. 06. 2013.
- ^ Seoski turizam[mrtva veza]
- ^ a b v g Poreklo prezimena u selu Dragolj
- ^ Đuković, Isidor (2005). Rudničani i Takovci u oslobodilačkim ratovima Srbije 1912-1918. godine. Gornji Milanovac: Muzej Rudničko-takovskog kraja. str. 142.
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
