Википедија

Države članice NATO-a

Organizacija Sjevernoatlantskog sporazuma (engl. North Atlantic Treaty Organization, fr. Organisation du traité de l'Atlantique nord) ili verz. skr. NATO (engl. NATO, fr. OTAN), poznata i kao Sjevernoatlantski savez (engl. North Atlantic Alliance), međunarodni je vojni savez koji se sastoji od 32 države članice iz Evrope i Sjeverne Amerike. Osnovan je potpisivanjem Sjevernoatlantskog sporazuma 4. aprila 1949. godine. U članu 5. sporazuma navodi se da ako dođe do oružanog napada na jednu državu potpisnicu sporazuma, to će se smatrati napadom na sve članice, i ostale potpisnice će pomoći napadnutoj članici, svojim oružanim snagama ako je potrebno.

Trenutne članice Natoa istaknute su plavom bojom
Hronologija proširenja NATO-a. Tamnoplava boja ističe države koje su već bile članice NATO-a u to vrijeme. Svijetloplavom bojom istaknute su nove članice

Od 32 članice, dvije se nalaze u Sjevernoj Americi (Kanada i Sjedinjene Američke Države), dok se ostalih 30 nalazi u Evropi. Sve članice imaju vojsku, osim Islanda koji nema tipičnu vojsku (ali ima obalsku stražu i malu jedinicu civilnih specijalaca za NATO operacije). Tri članice NATO-a su nuklearne sile: Francuska, Ujedinjeno Kraljevstvo i Sjedinjene Države. NATO je prvobitno imao 12 država članica, a od 18. februara 1952. do 6. maja 1955, još tri države postaju članice, a četvrta članica postaje 30. maja 1982. Poslije završetka Hladnog rata, još 16 država postaju članice NATO-a (10 bivših članica Varšavskog pakta, 4 bivše republike SFRJ, kao i ranije neutralne Finska i Švedska) u periodu od 1999. do 2024. godine.

Osnivanje i promjene u članstvu

uredi

NATO je od svog osnivanja 1949. godine devet puta primao nove članice, a od 7. marta 2023. godine NATO ima 32 članice. Dvanaest država je osnovalo NATO: Belgija, Danska, Island, Italija, Kanada, Luksemburg, Norveška, Portugalija, Sjedinjene Američke Države, Ujedinjeno Kraljevstvo, Francuska i Holandija. Grčka i Turska su 1952. godine postale članice Saveza, 1955. se pridružila Zapadna Njemačka i 1982. Španija. Ujedinjenjem Njemačke 1990. godine, NATO se proširio i na bivšu Istočnu Njemačku. Između 1994. i 1997. godine, šire se forumi za regionalnu saradnju između NATO-a i okolnih država, uključujući Partnerstvo za mir, Sredozemni dijalog i Evroatlantski partnerski savjet. Tri bivše članice Varšavskog pakta, Mađarska, Poljska i Češka, pozvane su 1997. godine da se pridruže NATO-u. Nakon ovog četvrtog proširenja 1999, Vilnjuska grupa baltičkih i nekoliko istočnoevropskih država osnovana u maju 2000. kako bi sarađivali i lobirali za dalje članstvo u NATO-u. Sedam članica ove grupe se Savezu pridružilo u petom proširenju 2004. godine. Albanija i Hrvatska su se pridružile u šestom proširenju NATO-a 2009, Crna Gora 2017, u njegovom sedmom proširenju, a Severna Makedonija 2020. godine u osmom proširenju. Finska se pridružila NATO-u 2023, a Švedska 2024. godine.[1]

Države članice po datumu pristupanja

uredi
Datum[2] Država Proširenje Napomena
4. april 1949. god.; prije 75 godina (1949-04-04)   Belgija Osnivači
  Danska Članstvo Danska u Natou uključuje Farska Ostrva i Grenland.
  Island Island, jedina članica koja nema svoju standardnu vojsku, pridružila se pod uslovom da ne mora uspostaviti vojsku. Međutim, njena strateška pozicija u Atlantskom okeanu čini je neprocjenjivim članom. Ima Obalsku stražu i nedavno je osnovala dobrovoljne mirovne snage, trenirane u Norveškoj za Nato.
  Italija
  Kanada
  Luksemburg
  Norveška
  Portugalija
  Sjedinjene Države
  Ujedinjeno Kraljevstvo
  Francuska Francuska se povukla iz integrisane vojne komande 1966. kako bi oživjela nezavisni odbrambeni sistem, ali se vratila u puno članstvo 3. aprila 2009.
  Holandija
18. februar 1952. god.; prije 72 godine (1952-02-18)   Grčka Prvo Grčka je povukla svoje snage iz vojne komandne strukture Natoa od 1974. do 1980. kao rezultat Grčko-turskih tenzija nakon Turske invazije Kipra 1974.
  Turska
6. maj 1955. god.; prije 69 godina (1955-05-06)   Njemačka Drugo Poznata kao Zapadna Njemačka tokom priključenja; ujedinila se sa Sarom 1957. i sa teritorijom Berlina i Istočnom Njemačkom 3. oktobra 1990. Istočna Njemačka je bila članica Varšavskog pakta u periodu 1956–1990.
30. maj 1982. god.; prije 42 godine (1982-05-30)   Španija Treće
12. mart 1999. god.; prije 25 godina (1999-03-12)   Mađarska Četvrto Članica Varšavskog pakta u periodu 1955–1991.
  Poljska Članica Varšavskog pakta u periodu 1955–1990.
  Češka Članica Varšavskog pakta u periodu 1955—1991. kao dio Čehoslovačke.
29. mart 2004. god.; prije 20 godina (2004-03-29)   Bugarska Peto Članica Varšavskog pakta u periodu 1955–1991.
  Estonija Članica Varšavskog pakta u periodu 1955—1991. kao dio Sovjetskog Saveza.
  Letonija Članica Varšavskog pakta u periodu 1955—1991. kao dio Sovjetskog Saveza.
  Litvanija Članica Varšavskog pakta u periodu 1955—1990. kao dio Sovjetskog Saveza.
  Rumunija Članica Varšavskog pakta u periodu 1955—1991.
  Slovačka Članica Varšavskog pakta u periodu 1955—1991. kao dio Čehoslovačke.
  Slovenija Prethodno deo Jugoslavije u periodu 1945—1991. (Nesvrstani)
1. april 2009. god.; prije 15 godina (2009-04-01)   Albanija Šesto Članica Varšavskog pakta u periodu 1955—1968.
  Hrvatska Prethodno deo Jugoslavije u periodu 1945—1991. (Nesvrstani)
5. jun 2017. god.; prije 7 godina (2017-06-05)   Crna Gora Sedmo Prethodno deo Jugoslavije u periodu 1945—1991. (Nesvrstani)
27. mart 2020. god.; prije 4 godine (2020-03-27)   Severna Makedonija Osmo Prethodno deo Jugoslavije u periodu 1945—1991. (Nesvrstani)
4. april 2023. god.; prije 14 mjeseci (2023-04-04)   Finska Deveto Prethodno vojno neutralna zemlja

Vojno osoblje

uredi
Država Aktivno osoblje Rezervno osoblje Ukupno
  Albanija 8.500 5.000 13.500
  Belgija 24.500 100.500 125.000
  Bugarska 35.000 302.500 337.500
  Grčka 180.000 280.000 460.000
  Danska 20.003 63.000 78.000
  Estonija 6.425 60.000 63.209
  Island 210 170 380
  Italija 180.000 41.867 220.867
  Kanada 68.000 27.000 95.000
  Letonija 6.000 11.000 17.000
  Litvanija 15.839 4.550 20.389
  Luksemburg 1.057 278 1.335
  Mađarska 29.700 8400 38.100
  Norveška 26.200 56.200 82.400
  Njemačka 180.676 145.000 325.676
  Poljska 120.000 515.000 635.000
  Portugalija 44.900 210.930 255.830
  Rumunija 73.350 79.900 153.250
  Sjedinjene Države 1.369.532 850.880 2.220.412
  Slovačka 16.000 16.000
  Slovenija 7.300 1.500 8.801
  Turska 620.473 429.000 1.041.900
  Ujedinjeno Kraljevstvo 205.851 181.720 387.571
  Francuska 222.215 100.000 322.215
  Holandija 47.660 57.200 104.860
  Hrvatska 18.000 180.000 198.000
  Češka 21.057 2.359 23.416
  Švedska 24.400 32.900 57.300
  Španija 123.000 16.200 139.200
  NATO 3.585.000 3.745.000 7.330.000

Vojni izdaci

uredi
Država Stanovništvo
(2016 est.)		 BDP (nominalan)
(2015, US$ miliona)		 Vojni izdaci
(2015, US$ miliona)		 Vojni izdaci
(2016, % BDP)[3]		 Odbrambeni izdaci,
(2014, US$ po stanov)		 Primjenjeno na vojsku
(2016)[3]
  Albanija 3.038.594 11.543 155 1.21 42.2 7.000
  Belgija 11.409.077 454.687 4.953 0.85 468 29.000
  Bugarska 7.144.653 48.957 797 1.35 116 31.000
  Grčka 10.773.253 195.320 6.104 2.38 479 106.000
  Danska 5.593.785 294.951 4.130 1.14 796 16.000
  Estonija 1.258.545 22.704 546 2.16 392 6.000
  Island 335.878 16.718 4.5 a 14.2 0a
  Italija 62.007.540 1.815.757 28.460 1.11 506 182.000
  Kanada 35.362.905 1.552.386 17.210 0.99 492 65.000
  Letonija 1.965.686 27.048 341 1.45 150 5.000
  Litvanija 2.854.235 41.267 566 1.49 126 13.000
  Luksemburg 582.291 57.423 362 0.44 594 900
  Mađarska 9.874.784 120.636 1.225 1.01 118 18.000
  Norveška 5.265.158 389.482 7.377 1.54 1.328 20.000
  Njemačka 80.722.792 3.413.483 47.046 1.19 562 180.000
  Poljska 38.523.261 474.893 12.603 2 275 103.000
  Portugalija 10.833.816 199.077 4.380 1.38 396 31.000
  Rumunija 21.599.736 177.315 2.980 1.48 118 70.000
  Sjedinjene Države 323.995.528 16.348.875 595.472 3.61 1.891 1.305.000
  Slovačka 5.445.802 86.629 1.164 1.16 180 13.000
  Slovenija 1.978.029 42.768 489 0.94 233 7.000
  Turska 80.274.604 733.642 17.669 1.56 298 411.000
  Ujedinjeno Kraljevstvo 64.430.428 2.849.345 59.730 2.21 952 161.000
  Francuska 66.836.154 2.421.560 49.747 1.78 964 207.000b
  Holandija 17.016.967 738.419 10.476 1.17 600 41.000
  Hrvatska 4.313.707 48.850 904 1.23 204 15.000
  Češka 10.644.842 181.858 2.099 1.04 189 22.000
  Švedska 10.536.338
  Španija 48.563.476 1.199.715 16.929 0.91 270 121.000
  NATO 932.645.526 36.211.501 904.913 2.9 934 3.515.000
Podaci o stanovništvo iz World Factbook
BDP podaci iz MMF[4]
Podaci o izdacima (osim Islanda) iz Bez podataka vojnih izdataka SIPRI,[5] podaci o Islandu (2013) su iz Statistike Islanda[6]
Podaci o vojnom osoblju iz Natoa[7]
a Island nema oružane snage.
b podaci iz 2015.

Reference

uredi
  1. ^ Goci, Laura. „Švedska se zvanično pridružila vojnom savezu NATO”. BBC News na srpskom (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-03-08. 
  2. ^ „North Atlantic Treaty” (PDF). United States Department of State. 01. 04. 2009. Pristupljeno 30. 4. 2017. 
  3. ^ a b „Table 3 : Defence expenditures as a percentage of gross domestic product and annual real change (based on 2010 prices)” (PDF). Pristupljeno 30. 4. 2017. 
  4. ^ „World Economic Outlook Database April 2016”. International Monetary Fund. International Monetary Fund. april 2015. Pristupljeno 23. 10. 2016. 
  5. ^ „SIPRI Military Expenditure Database 2015” (XLS). Stockholm International Peace Research Institute. Stockholm International Peace Research Institute. 2016. Pristupljeno 23. 10. 2016. 
  6. ^ „Central government total expenditure by function 1998-2013”. Statistics Iceland. Statistics Iceland. 23. 09. 2014. Pristupljeno 08. 06. 2015. 
  7. ^ „Financial and Economic Data Relating to NATO Defence” (PDF). NATO. NATO. 24. 02. 2014. Pristupljeno 8. 06. 2015. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Државе_чланице_НАТО-а&oldid=27449781”