Eparhija kanadska
Eparhija kanadska (engl. Serbian Orthodox Eparchy of Canada) eparhija je Srpske pravoslavne crkve koja pokriva teritoriju čitave Kanade od Atlantskog do Tihog okeana.[1] Po teritoriji je najveća eparhija Srpske pravoslavne crkve.
| Eparhija kanadska Srpska pravoslavna crkva | |
|---|---|
 Grb Eparhije kanadske | |
 | |
| Osnovni podaci | |
| Sjedište | Milton |
| Država |  Kanada |
| Osnovana | 26. maj 1983. |
| Broj namjesništava | 2 |
| Broj parohija | 37 |
| Broj manastira | 1 |
| Broj hramova | 26 |
| Zvanični veb-sajt | |
| Arhijerej | |
| Arhijerej | Mitrofan (Kodić) |
| Čin arhijereja | mitropolit |
| Titula arhijereja | arhiepiskop torontski i mitropolit kanadski[a] |
 | |
Eparhija kanadska je podeljena na dva arhijerejska namesništva: istočno-kanadsko i zapadno-kanadsko.[2] U okviru eparhije deluju sveukupno 37 parohija i misija u šest pokrajina: Ontario, Kvebek, Britanska Kolumbija, Alberta, Manitoba i Nova Škotska. Najsevernija parohija je u Edmontonu, a najistočnija u Halifaksu.
Nadležni arhijerej je mitropolit Mitrofan (Kodić). Sjedište eparhije (manastirska crkva i episkopski dvor) se nalazi u Miltonu a saborni hram u Hamiltonu.[3]
Slava eparhije je Pokrov Presvete Bogorodice (14. oktobra).
Istorija
urediPrva srpska crkvenoškolska opština na kanadskom tlu osnovana je 1912. godine u Redžajni (Saskačevan), gde su se skrasili srpski imigranti mahom iz Banata. Crkva Svete Trojice u Redžajni završena je i posvećena 1916. godine. Srbi u Hamiltonu formirali su svoju crkvenu opštinu 1913. godine, a Crkva Svetog oca Nikole posvećen je 15. decembra 1917. godine.
Između dva rata
urediCrkveni život između dva rata među Srbima u Kanadi obeležen je velikim teškoćama, pre svega u pokušajima da se pronađe način da srpski sveštenici služe u srpskim hramovima i opslužuju naše doseljenike. O problemima sa kojima se Crkva suočavala govori i pismo prvog episkopa američko-kanadskog g. Mardarija (Uskokovića) upućeno Svetom arhijerejskom sinodu 1934. godine.
Slali smo misionare, monahe, ali ni jedan se nije mogao zadržati više od dva, tri mjeseca. Familijarni sveštenici još manje.
— Episkop g. Mardarije
Pored materijalnih razloga, episkop navodi i onaj drugi, možda teže savladiv:
Hamiltonska parohija zauzima teritoriju mnogo veću nego je Jugoslavija. I na tome prostranstvu su po nekoliko stotina i hiljada kilometara razbacane male srpske kolonije sa po dve-tri familije, koje treba obilaziti i opsluživati. Druga naša parohija u Redžajni — Saskačevan, koja je od Hamiltona daleko otprilike onoliko koliko i Beograd od Stokholma, još je teža za opsluživanje.
— Episkop g. Mardarije
Posleratni period
urediSa prilivom srpskih emigranata nakon Drugog svetskog rata širom Kanade niču i jačaju srpske kolonije — u Vindzoru, Torontu i Najagara Folsu (Ontario), u Vankuveru (Britanska Kolumbija), Letbridžu (Alberta), Montrealu (Kvebek).
Godina 1963. donela je dramatične promene u životu Srpske pravoslavne crkve, naročito na američkom tlu. Po prvi put u svojoj istoriji Srpska crkva doživljava raskol koji traje punih 29 godina. Posledica raskola je da se deo parohija na američkom kontinentu otcepljuje od Majke Crkve i pod vođstvom vladike Dionisija formira tzv. Slobodnu srpsku pravoslavnu crkvu (kasnije Novogračanička mitropolija). Administrativne izmene, međutim, dešavaju se i među parohijama koje ostaju verne Srpskoj pravoslavnoj crkvi sa sedištem u otadžbini. Od dotadašnje jedne eparhije, Američko-kanadske, formiraju se tri: Srednjozapadnoamerička, Zapadnoamerička i Istočnoamerička i kanadska.
Prvi episkop istočnoamerički i kanadski bio je Stefan Lastavica koji vodi eparhiju od 1963. do 1966. godine. Nasleđuje ga vladika Sava Vuković i od 1978. godine vladika Hristofor Kovačević.
Samostalna eparhija
urediSrpska pravoslavna Eparhija kanadska formirana je odlukom Svetog arhijerejskog sabora Srpske pravoslavne crkve 26. maja 1983. godine na predlog tadašnjeg episkopa istočnoameričkog i kanadskog Hristofora koji je ujedno bio i prvi administrator eparhije, sve do izbora prvog episkopa kanadskog.[4]
Na redovnom zasedanju Svetog arhijerejskog sabora 16. maja 1984. godine sinđel Georgije (Đokić), kalućer manastira Tavne, izabran je za episkopa kanadskog, a patrijarh srpski German posvećuje ga 8. jula iste godine u Sabornoj crkvi Svetog arhangela Mihaila u Beogradu. Na Pokrov Presvete Bogorodice, 14. oktobra 1984, vladika Georgije ustoličen je kao episkop kanadski u Sabornoj crkvi u Hamiltonu.
U okviru Eparhije kanadske deluje Savez kola srpskih sestara koji je osnovan na prvoj eparhijskoj skupštini, održanoj u Srpskom centru u Misisagi 2. februara 1985. godine. Jedno vreme je postojao i eparhijski radio program „Blagovesnik” koji se emitovao svake subote na radio stanici 1540 AM u Torontu. Statut Eparhije kanadske napisan je 1993. i potvrđen od strane Svetog arhijerejskog sabora 1995. godine.[5]
Pri eparhiji deluje i Dobrotvorni fond „Car Lazar”. Za svoj doprinos u humanitarnim delatnostima usmerenim poslednjih godina najviše prema Republici Srpskoj i Krajini, fond je 1996. godine odlikovan od strane Svetog arhijerejskog sinoda Ordenom Svetog Save drugog reda.[6]
Od osnivanja Eparhije kanadske, odnosno od ustoličenja prvog episkopa kanadskog Georgija, izgrađeni su i posvećeni hramovi u Otavi, Misisagi, Vitbiju, Kičeneru, Okvilu, Londonu, Kalgariju, Edmontonu, Vinipegu, a obnovljena je i živopisana crkva u Redžajni. Sagrađen je niz crkvenih sala, parohijskih kuća i jedan starački dom (u Vindzoru).
Kruna graditeljskog rada vladike Georgija i srpske dijaspore u Kanadi svakako je Manastir Svetog Preobraženja Gospodnjeg u Miltonu. Temelje prvog srpskog manastira u Kanadi osveštao je patrijarh srpski Pavle 23. oktobra 1992. godine. Manastirska crkva je sagrađena i osveštana 12. juna 1994. godine, a novi episkopski dvor/manastirski konak februara 1995. godine. Prvobitni episkopski dvor nalazio se u Etobiku.
Odlukom Svetog arhijerejskog sabora od 21. maja 2009. godine, sve parohije u Kanadi pod omoforom su Eparhije kanadske, a taj događaj je svečano proslavljen Liturgijom jedinstva u Manastiru Svetog Preobraženja Gospodnjeg u Miltonu na Eparhijski dan, 14. juna 2009. godine.[7] U međuvremenu, Crkva Svetog Arhangela Mihaila u Torontu je izašla iz sastava Eparhije kanadske.
Eparhija kanadska je 2014. godine svečano obeležila 30 godina svog postojanja.[8]
Nakon izvesnih potresa, patrijarh Irinej imenovan je umesto smenjenog episkopa kanadskog Georgija za administratora Eparhije kanadske, 29. aprila 2015. godine.[9] Ostao je na toj privremenoj funkciji sve do odabira dotadašnjeg episkopa istočnoameričkog Mitrofana, 25. maja 2016. godine.[10] Vladika Mitrofan je, 18. septembra 2016. godine, ustoličen u Hramu Sabora srpskih svetitelja u Misisagi tako da je defakto i ova crkva, pored crkve u Hamiltonu, saborna crkva.[11]
Izdavaštvo
urediEparhija je 1987. godine pokrenula svoj list „Istočnik”, nazvan u čast „Dabro-bosanskog istočnika” koji je u 19. veku izlazio u Sarajevu. Malo zatim sa radom počinje i istoimena izdavačka kuća, koja je do sada objavila na više desetina naslova. „Istočnik” je i ime veb-stranice eparhije koja postoji od 1998. godine. Pored štampanog formata, list izlazi i u digitalnom formatu od jula 2012. godine.
Crkve
urediU okviru eparhije su 26 crkve i tri misionarske parohije. Misionarske parohije su: Svetog Save u Letbridžu, Svetog Vasilija Ostroškog u Halifaksu i Svetog Đorđa u Tander Beju.[12] Manastirska crkva Manastira Svetog Preobraženja Gospodnjeg služi i kao središnji deo burlingtonsko–miltonske parohije.
Episkopi
uredi| Portret | Ime i prezime | Vreme službe |
|---|---|---|
_photo_by_Vujcic.jpg)
|
Hristofor (Kovačević) | 1983—1984 (administrator) |
.jpg)
|
Georgije (Đokić) | 1984—2015 |
.jpg)
|
Patrijarh srpski Irinej | 2015—2016 (administrator) |
|
Mitrofan (Kodić) | od 2016. |
Vidi još
urediNapomene
uredi- ^ Pošto se prvobitni episkopski dvor nalazio u zapadnom delu Toronta, a i zbog toga što je Toronto najveći grad u Kanadi, puna titula arhijereja Eparhije kanadske od maja 2024. godine je arhiepiskop torontski i mitropolit kanadski iako je trenutno sedište eparhije u Miltonu.
Reference
uredi- ^ Od Atlantika do Pacifika oko 100.000 vernika („Politika”, 24. april 2022)
- ^ Subotić, protojerej Živorad (avgust 1997). „Izveštaj arhijerejskog namesništva istočnog”. br. 36. Milton: Istocnik Publishing. Istočnik. str. 15.
- ^ „Saborni hram Eparhije kanadske Svetog oca Nikolaja u Hamiltonu”. istocnik.ca.
- ^ „Prilike i problemi Srpske pravoslavne crkve”. istorijskenovine.unilib.rs. Borba. 15. 6. 1983. Pristupljeno 9. 1. 2025. „Vest dole desno”
- ^ U odbranu istine i jedinstva Srpske pravoslavne crkve
- ^ Priznanja
- ^ „Crkva u sabornosti”. br. 75 (godina 22). Milton: Istocnik Publishing. Istočnik. jul 2009. str. 2.
- ^ Proslava – 30. godina Eparhije Kanadske (Crkva Svetog Arhangela Mihaila u Brnabiju, 15. oktobar 2014)
- ^ Patrijarh preuzima Eparhiju kanadsku („Politika”, 29. april 2015)
- ^ „Saopštenje za javnost Svetog Arhijerejskog Sabora”. spc.rs. 2016-05-26. Arhivirano iz originala 21. 6. 2016. g. Pristupljeno 2025-01-09.
- ^ Ustoličen novi kanadski vladika („RTS”, 19. septembar 2016)
- ^ Šematizam Eparhije kanadske
Literatura
uredi- Puzović, Predrag (1996). „Eparhije Srpske pravoslavne crkve u rasejanju” (PDF). Bogoslovlje: Časopis Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta u Beogradu. 40 (1-2): 87—96. Arhivirano iz originala (PDF) 08. 06. 2019. g. Pristupljeno 25. 03. 2018.
- Ierom. Ignatiй (Šestakov), A. M. Praščevič. Kanadskaя eparhiя // Pravoslavnaя эnciklopediя. — M. : Cerkovno-naučnый centr «Pravoslavnaя эnciklopediя», 2012. — T. XXX. — S. 150-151. — 752 s. — 39 000 эkz. — ISBN 978-5-89572-031-8.
