Episkop gornjokarlovački Petar
Petar Petrović (oko 1740, Sremski Karlovci — 23. decembar 1800, Temišvar) bio je srpski pravoslavni episkop u 18. veku
| Petar Petrović | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | oko 1740 |
| Mesto rođenja | Sremski Karlovci, Habzburška monarhija |
| Mesto smrti | Temišvar, Habzburška monarhija |
| episkop gornjokarlovački | |
| Godine | 1774—1783 |
| Prethodnik | Josif Stojanović |
| Naslednik | Jovan Jovanović |
| episkop aradski | |
| Godine | 1784—1786 |
| Prethodnik | Pahomije Knežević |
| Naslednik | Pavle Avakumović |
Prvo je postao episkop gornjokarlovački od 1774. do 1783. godine, potom episkop aradski od 1784. do 1786. godine i najzad episkop temišvarski od 1786. do 1800. godine.[1] Po Saši Jašinu: Episkop Petar plemeniti Petrović je bio jedan od najobrazovanijih i najslobodoumnijih Srba intelektualaca svoga vremena.[2]
Prethodna služba uredi
Petar Petrović je rođen oko 1740. godine u Sremskim Karlovcima. Njegova porodica je uvedena u red mađarskog plemstva 1796. godine. Bio je pitomac srpskog mitropolita Nenadovića, koji mu je omogućio obrazovanje u Evropi, verovatno na univerzitetu u Haleu. Rano je stupio u crkvenu službu i rukopoložen je za đakona 14. januara 1755. godine od strane mitropolita Pavla Nenadovića. Monaški postrig je primio 14. maja iste godine u manastiru Rakovcu. Arhiđakon je postao 1757. godine, a 1759. godine je rukopoložen za jeromonaha i proizveden za protosinđela. Mitropolit Jovan Đorđević ga je 23. juna 1774. godine proizveo u rakovačkog arhimandrita.[3]
Episkop gornjokarlovački uredi
U to vreme, nakon brojnih zapleta, gornjokarlovački episkop Josif Stojanović konačno je 30. juna 1774. godine odlučio da podnese ostavku. Na njegovom mesto izabran je Petar Petrović, koji je hirotonisan 1. novembra 1774. godine u Sremskim Karlovcima. Ustoličen je naredne 1775. godine u Plaškom. Čim je preuzeo upravu pristupio je sređvanju prilika u eparhiji. Za vreme njegove uprave država je propisala takozvani novi Regulament (1777) nakon kojeg je usledila i Deklaratorija iz 1779. godine, koja je dodatno ograničila crkvenu samoupravu. Usled novih zapleta, doneta je 1783. godine odluka da episkop Petar bude premešten u Aradsku eparhiju, što je učinjeno protiv njegove volje.[4]
Episkop aradski uredi
Nakon prelaska u Aradsku eparhiju početkom 1784. godine, episkop Petar se suočio sa novom sredinom i novim izazovima. Znatnu većinu pravoslavnih u njegovoj eparhiji činili su Rumuni, koji su u severnim oblastima oko Velikog Varadina bili izloženi snažnim pritiscima u cilju preveravanja. Episkop Petar je tim povodom preduzeo niz mera radi odbrane pravoslavlja na krišanskom i biharskom području. Međutim, nije dugo ostao u Aradu i već nakon dve godine premešten je u susednu Temišvarsku eparhiju.
Episkop temišvarski uredi
Za episkopa temišvarskog svečano je ustoličen 11. novembra 1786. godine. Nakon smrti karlovačkog mitropolita Mojsija Putnika (1790) postavljen je i za administratora Karlovačke mitropolije. Ovu dužnost je vršio do izbora novog mitropolita Stefana Stratimirovića, koji je obavljen 21. novembra iste godine, upravo u Temišvaru, tokom zasedanja čuvenog Temišvarskog sabora, kojem je Petar Petrović bio domaćin. Naredne 1791. godine poverena mu je dužnost referenta za srpska pitanja pri novoustanovljenoj Ilirskoj dvorskoj kancelariji. Kada je 22. juna 1792. godine ova kancelarija ukinuta, premješten je na istovetni položaj pri Ugarskoj dvorskoj kancelariji. Za to vreme, u Temišvarskoj eparhiji ga je privremeno zamenjivao bezdinski arhimandrit Maksim Sekulić. Vladika Petrović je 1800. godine uspeo da otvori Bogoslovski tečaj. Tokom poslednjih godina života, episkop Petar je znatnu pažnju poklanjao prosvetnim pitanjima. Važio je za umerenog pristalicu prosvetiteljskih ideja i francuskih kulturnih strujanja. Bio je poznat i po tome što je u vladičanskom dvoru u Temišvaru prikupio veliku ličnu biblioteku, koja je brojala skoro hiljadu knjiga.[5]
Umro je 23. decembra 1800. godine u Temišvaru.[6] Sahranjen je u kripti temišvarske Saborne crkve.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Vuković 1996, str. 397-398.
- ^ "Ishodište", 3/2017.
- ^ Vuković 1996, str. 397.
- ^ Grbić 1891, str. 205.
- ^ "Glasnik Istorijskog društva u Novom Sadu", Novi Sad 1936.
- ^ Vuković 1996, str. 398.
Literatura uredi
- Vuković, Sava (1996). Srpski jerarsi od devetog do dvadesetog veka. Beograd: Evro.
- Grbić, Manojlo (1891). Karlovačko vladičanstvo. knj. 2. Karlovac.
- Kokotović, Budimir (2018). Grobna mesta arhijereja Karlovačkog vladičanstva. Beograd-Karlovac: Martiria.
- Orlović, Snježana (2017). Pravoslavna eparhija gornjokarlovačka: Šematizam. Beograd-Karlovac: Martiria.
- Radeka, Milan (1963). Srbi i pravoslavlje Gornje Krajine. Zagreb: Savez udruženja pravoslavnog sveštenstva.
- Radeka, Milan (1975). Gornja Krajina ili Karlovačko vladičanstvo. Zagreb: Savez udruženja pravoslavnih sveštenika.
- Radeka, Milan (1989). Kordun u prošlosti. Zagreb: Prosvjeta.
- Točanac-Radović, Isidora (2015). „Zahtevi i žalbe Gornjokarlovačke eparhije na narodno-crkvenom saboru 1781. godine”. Zbornik o Srbima u Hrvatskoj. 9: 99—133.
Spoljašnje veze uredi
