Episkop zvorničko-tuzlanski Grigorije
Grigorije (svetovno Nikola Živković, Meminska (Banija), 25. novembar/6. decembar 1839 — Osijek, 24. april /7. maj 1909) je bio episkop Srpske pravoslavne crkve.
| Grigorije (Živković) | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 6. decembar 1839. |
| Mesto rođenja | Meminska (Banija), Habzburška monarhija |
| Datum smrti | 7. maj 1909. (69 god.) |
| Mesto smrti | Meminska (Banija), Austrougarska |
Svetovni život uredi
Mitropolit Grigorije (u svetu Nikola) rođen je u selu Meminskoj, Srez kostajnički, od oca Grigorija, svršenog bogoslova i potonjeg sveštenika, i majke Jelice, 6. decembra 1839. godine. Osnovnu školu učio je u Dubici, a gimnaziju u Petrinji i Zagrebu, gde ne beše boljeg matematičara od njega, a Bogosloviju u Sremskim Karlovcima.
Pre stupanja u čin bio je izvesno vreme učitelj u Crkvenom Boku. Rukopoložen je u čin đakona 8. septembra 1861, a u čin prezvitera 26. oktobra iste godine od mitropolita Petra (Jovanovića) i postavljen za kapelana svome ocu u Dubici, a potom u Crkvenom Boku. Dve godine potom, 1863, postavljen je za katihetu u Rakovcu kraj Karlovca. Profesorski ispit polagao je u Beču za predavača srpskog i nemačkog jezika. Ispitivač za srpski ili hrvatski jezik bio mu je učeni slavista Franja Miklošić. Skoro trideset godina je Nikola Živković proveo u pomenutoj gimnaziji, a u isto vreme bio je član konzistorije i jedan od prvih saradnika episkopa gornjokarlovačkih Lukijana i Teofana. Episkop Teofan ga je i odlikovao činom protoprezvitera.
Monaški život uredi
Pošto je umirovljen 1893. godine, na Teodorovu subotu iste godine prima monaški čin, uzima očevo ime Grigorije i kao patrijarški protosinđel prima upravu manastira Gomirja.
Na poziv mitropolita dabrobosanskog Georgija prelazi 1. januara 1897. u Sarajevo za člana konzistorije i biva proizveden u čin arhimandrita. Iste godine postao je mitropolit zvorničko-tuzlanski i posvećen je 27. jula 1897.
Kao mitropolit, uzeo je učešća u stvaranju Uredbe crkveno-prosvetne uprave srpskih pravoslavnih eparhija u austrougarskoj provinciji Bosni i Hercegovini „koja je tamo zakonom postala, a tom je Uredbom pravoslavnim Srbima u Bosni i Hercegovini data mogućnost da koncentrišu svoju snagu i za druge narodne potrebe“. Budući dugogodišnjim crkveno-prosvetnim radnikom, mitropolit Grigorije je napisao „Istoriju hrišćanske crkve“ i „Liturgiku“ (knjige su doživele dva izdanja), koje su kao udžbenici korišćene u gimnazijama u Rakovcu, Novom Sadu i Sremskim Karlovcima, a takođe i u srpskim pravoslavnim učiteljskim školama. Naposletku, priredio je i objavio „Zbirku naredaba mitropolijske uprave srpske pravoslavne eparhije Zvorničko-tuzlanske“.
Iako je u Tuzlu došao za mitropolita u vreme kada se u Bosni i Hercegovini vodila borba za crkveno-prosvetnu autonomiju, mitropolit Grigorije se u ovoj situaciji odlično postavio. Doduše, u nastojanjima imao je dosta razočarenja. Po svome požrtvovanom radu, mitropolit Grigorije spada u red najboljih mitropolita zvorničko-tuzlanskih.
Umro je 24. aprila /7. maja 1909. u Meminskoj, a sahranjen je na Dubovačkom groblju u Karlovcu.
Literatura uredi
- Vuković, Sava (1996). Srpski jerarsi od devetog do dvadesetog veka. Beograd: Evro.
- Kraljačić, Tomislav (1987). Kalajev režim u Bosni i Hercegovini (1882-1903). Sarajevo: Veselin Masleša.
